دانلود مقاله بررسی نقش زنان در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی در جامعه
| دسته بندی | علوم انسانی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 118 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 221 |
مقاله بررسی نقش زنان در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی در جامعه در 221 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
مقدمه ?
?-?- بیان مساله ??
?-?- اهمیت و ضرورت تحقیق ??
?-?- فرضیه ??
?-?- اهداف تحقیق ??
?-?- پیشینه تاریخی ??
الف) نقش زنان روستایی قبل از اصلاحات ارضی ??
ب) نقش زنان روستایی بعد از اصلاحات ارضی ??
ج) نقش زنان روستایی بعد از انقلاب جمهوری اسلامی ??
پیشینه مطالعات در رابطه با زنان در ایران ??
?-?- روش شناسی تحقیق ??
?-?- محدودیتهای پژوهش ??
?-?- تعریف اصطلاحات و واژه‌ها ??
تواناسازی ??
توسعه ??
قرار دادن زنان در جریان اصلی توسعه ??
زن در توسعه ??
نیروی کاردستمزدی ??
کارخانه برای کارفرما ??
کاربرای خود ??
کاریاوری ??
کارخانوادگی بدون دستمزد ??
?-?- توسعه و اهداف آن «دیدگاههای نظری» ??
نواحی جهانی ??
?-?- توسعه با تاکید بر نقش زنان ??
?-?- دیدگاههای موجود در تئوری زن و توسعه ??
رفاه ??
فقرزدایی ??
برنامه‌های فقرزدایی و اشتغال‌زا برای زنان ??
کارآیی ??
برابری ??
توانبخشی ??
?-?- نقش مشارکت زنان در اقتصاد روستایی ??
?-?-?- اهمیت اشتغال زنان در مناطق روستایی ??
?-?-?- جایگاه زنان در توسعه روستایی و کشاورزی ??
?-?-?- نقش زنان روستایی در دامداری ??
?-?-?- صنایع دستی ??
?-?-?-?- تاریخچه صنایع روستایی در ایران ??
?-?-?-?- اهداف ایجاد صنایع روستایی ??
?-?-?-?- نقش زنان روستایی در تولید صنایع دستی ??
?-?-?-?- اثرات صنایع روستایی بر اشتغال زنان روستایی ایران ??
?- تواناسازی زنان ??
?- کاهش بار تکفل ??
?- مهیاسازی امکان اشتغال مناسب در محیط روستا ??
?- دسترسی افراد به فرصتهای آموزش حرفه‌ای ??
?- تقویت حس استقلال حرفه‌ای ??
?- مهیاسازی زمینه‌های اشتغال بیشتر زنان در آینده ??
?-?- اهرم آموزش و کیفیت بهره‌گیری زنان ??
?-?- توسعه پایدار و نقش محوری زیست محیطی زنان روستایی ??
?-?- مسائل و مشکلات زنان روستایی ??
?- مشکلات آموزشی زنان روستایی: ??
?- مشکلات اقتصادی – اجتماعی زنان روستایی ??
?- عدم مشارکت زنان روستایی در تشکلهای مردمی ??
?- کمبود متخصصان زن برای آموزش زنان روستایی ???
?- عدم مشارکت زنان روستایی در طرحهای اجرایی ???
?- مسائل فرهنگی زنان روستایی ???
?-مشکلات مربوط به دسترس نبودن خدمات آموزشی- ترویجی برای زنان روستایی ???
?-?- موقعیت، حدود و وسعت ???
?-?- توپوگرافی ???
?-?- اقلیم ???
?-?-?- شرایط اقلیمی منطقه ???
?-?-?- درجه حرارت ???
?-?-?- بارندگی ???
?-?-?- رطوبت نسبی ???
?-?-?- تبخیر ???
?-?- توزیع و تراکم جمعیت ???
?-?- ساخت جنسی و سنی ???
?-?- نیروی انسانی و اشتغال ???
?-?-?- جمعیت شاغل بر حسب گروههای عمده فعالیت ???
?-?- جمعیت و تغییرات آن ???
?-?- عناصر جمعیتی ???
?-?-?- میزان موالید در شهرستان تالش ???
?-?-?- باروری ???
?-?-?- مرگ و میر ???
?-?-?- رشد جمعیت در شهرستان تالش ???
?-?-?- مهاجرت در شهرستان تالش ???
?-?- وضع سواد و کیفیت آموزش ???
?-?-?- بررسی وضع سواد در شهرستان تالش ???
?-?-?- آموزش ???
?-?-?- نهضت سوادآموزی ???
?-?- بهداشت و درمان ???
?-?- شاخصهای بهداشتی ???
?-?- عوامل موثر بر نقش و سهم زنان در فعالیتهای روستایی منطقه ???
?-?-?- بستر اکولوژیکی و عمومی منطقه مورد مطالعه ???
?-?-?- بستر جمعیتی روستاهای منطقه مطالعاتی ???
حجم خانوار ???
?-?-?- متغیرهای اکولوژیکی- اقتصادی در روستاهای شهرستان تالش ???
?-?-?- سهم زنان در فعالیتهای اقتصادی روستا ???
?-?-?- نقش و حیطه کارزنان در فعالیتهای غیر زراعی ???
?-?-?-?- دامداری و پرورش طیور ???
?-?-?-?- زنبورداری ???
?-?-?-?- نوغانداری ???
?-?-?-?- صنایع روستایی ???
صنایع تبدیلی – صنایع دستی ???
?-?- ویژگیهای اجتماعی – اقتصادی فعالیتهای زنان روستایی منطقه ???
?-?-?- تفاوتهای جنسی در نحوه بهره گیری از سواد و تأثیر آن بر اقتصاد روستایی منطقه ???
?-?-?- کم و کیف درگیری زنان در انواع فعالیتها ???
?-?-?- منزلت اجتماعی و اشتغال زنان ???
?-?-?- جایگاه اشتغال زنان و درآمد خانوار در منطقه ???
?-?-?- نقش و جایگاه تصمیم گیری و مدیریتی زنان در امور تولیدی وخانوادگی ???
?-?- نقش زنان روستایی تالش در حمایت و حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست: ???
نتیجه گیری ???
پیشنهادات ???
آموزش زنان = آموزش جامعه ???
پیوستها ???
نقش سازمانهای غیر دولتی NGO و مشارکت زنان در پروژه‌های توسعه: ???
سیاست ملی‌زنان روستایی جمهوری اسلامی ایران: ???
هدف ? ???
حفظ کیان خانواده ???
سیاستها ???
هدف ? ???
کاهش فقر و تأمین عدالت اجتماعی ???
سیاستها ???
هدف? ???
رشد سواد آموزی و گسترش تسهیلات آموزشی ???
سیاستها ???
هدف ? ???
تأمین نیازهای بهداشتی ???
سیاستها ???
هدف ? ???
ارتقای منزلت زنان روستایی ???
سیاستها ???
فهرست منابع مأخذ فارسی ???
فهرست منابع و ماخذ لاتین ???
مقدمه:
جغرافیای انسانی در دهه‌های اخیر دستخوش تحولات مهمی گردیده که این تغییرات نه تنها در روش بلکه در محتوا ظهور یافته است. در این راستا مطالب جدیدی مطرح شده و عناوین تازه‌ای اتخاذ گردیده است. یکی از موضوعات بالقوه قدرتمندی که در تحقیقات میدانی جغرافیا در حال نشو و نما می‌باشد بر مسایل مربوط به زنان و تقسیم کار جنسیتی تاکید می‌ورزد ضرورت طرح اینگونه سوالات از یک سو ناشی از آگاهی فزاینده جغرافیدانان در جهت بکارگیری قواعد و قوانین اجتماعی در تجزیه و تحلیلهای جغرافیایی بوده و از سوی دیگر به این دلیل بوده است که جهت انجام اصلاحات لازم برای رسیدن به چهارچوب عملی و نتیجه‌گیری صحیح از مسایل خاص اجتماعی- فضایی الزاماً بکارگیری ابزارها و تکنیکهای خاص این علم ضرورت می‌یابد.
بدین منظور در سال 1984 اولین کتابی که با دیدگاه جغرافیا و جنسیت تدوین شده بود به چاپ رسید این کتاب در حال حاضر خارج از چاپ می‌باشد.
ظهور علاقه‌ها و توجه بیشتر به شناخت موقعیت زنان در جغرافیای بریتانیا عمدتاً در اواخر 1970 آغاز گردید. در ایالات متحده و بریتانیا ابتدا در جهت برخورداری زنان و دسترسی برابر آنان به منابع از جمله اشتغال تاکید بیشتری صورت می‌گرفته و در پی آن زنان در تحقیقات جغرافیایی توجه بیشتر را کسب نمودند.
به دنبال آن به سرعت یک جغرافیای فمنیست واضحتری توسعه یافت که نه تنها بر موارد مطالعه جغرافیا بلکه به روش به کار رفته برای سازماندهی این دانش به منظور جلب نظرات بیشتر به امور زنان با دید انتقادی می‌نگریست. این انتقادات بیشترین بحثها را در طی 15 سال در توسعه جغرافیا برانگیخته است.
جغرافی دانان فمنیست مدت زیادی این مساله را که در نظم حاکم توسط مردان نتایج جدی را در بر داشته و اینکه چه چیزی به عنوان دانش جغرافیای واقعی به حساب می‌آید و هم چه کسی می‌تواند چنین دانشی را گسترش دهد، مورد بحث قرار داده‌اند. آنها اصرار داشتند که جغرافیا یک سری فرضیات نامعین درباره اینکه مردان و زنان چه کاری انجام می‌دهند و اینکه آن نظمی که بر فضاها، مکانها و چشم‌اندازها متمرکز شده یک نظم مردانه است را مطرح می‌کند.
با توجه به مسایل مربوط به زنان مانک و هانس در مقاله‌ای روشنگر نه تنها بر اتخاذ دیدگاهی جغرافیایی بر چنین نظراتی تاکید داشته بلکه بر ضرورت موقت کردن انتقالی را که بر اساس نظر مولفین توسط انحرافات بوجود آمده در جریان فمنیستی غیر قابل دسترس شده است اقرار ورزیده‌اند.
این اشتباه خواهد بود که گمان شود جغرافیدانان بطور کلی با مسایل زنان درگیر نیستند، هر چند که در واقع غالب کارهایشان در مورد زنان آشکارا به سمت مردان گرایش می‌یابد، برای مثال در مطالعه مسایل مهاجرت اگر نویسندگان و مولفین مهاجرت زنان را نادیده می‌گیرند و تنها به این فرض ساده که توده عظیمی از مهاجرت در پی ازدواج صورت می‌پذیرد اکتفا می‌نمایند.
تحقیق حاضر تنها اقدام سطحی را برای پر کردن خلاء در تحقیقات جغرافیایی انجام داده و در جستجوی راههای برای تاکید بر مشارکت زنان در نواحی روستایی جهت دستیابی به توسعه همه جانبه می‌باشند شد سابقه این گونه تحقیقات در ایران نسبتاً جدید است. سالهای اخیر شاهدی بوده است بر انفجاری در مطالعاتی که زنان و نقش آنان را در اقتصاد بررسی می‌نمایند. در غالب این مطالعات ضرورت تغییر نقش و جایگاه زنان در زمینه‌های وسیعتر اجتماعی مورد تاکید قرار گرفته است. اگر چه زنان شهری از سوی دانشمندان جامعه شناسی مورد توجه بیشتری قرار داشته‌اند، لیکن در اکثر موارد زنان روستایی علی‌رغم مشارکت فوق‌العادشان در زندگی اقتصادی عمدتاً مورد فراموشی قرار گرفته‌اند. زنان روستایی که به پایین‌ترین قشر جامعه تعلق دارند شاید نامرئی‌ترین مشارکت کنندگان در فرایند اقتصادی باشند در حالیکه زنان شهری به لحاظ اینکه بیشترین ظهور را در زندگی اقتصادی خود دارند، نرخ مشارکت‌شان نیز در فعالیتهای اقتصادی بیشتر و بهتر برآورد شده است.
برخلاف نرخ مشارکت مردان به نظر می‌رسد مشارکت زنان نسبت به یک دسته از عوامل اکولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حساس باشد. حتی اصول بنیادی تقسیم کار جنسیتی نیروی کار نیز از ناحیه‌ای به ناحیه دیگر تغییر‌پذیر است بدین ترتیب ملاحظات فوق‌انگیزه اصلی برای مطالعه این مساله را فراهم ساخته است.
-1- بیان مساله:
از آنجائیکه سازماندهی تولید در بسیاری از روستاهای کشورمان بر سازمان خانوادگی استوار است، می‌توان بر اهمیت نقش افراد خانواده پی برد. با توفیق در تقسیم کار جنسیتی در واحد خانوار روستایی، می‌توان به وظائف بیشمار آشکار و نهان زنان در مقابل وظایف مردان (بویژه نقش سرپرست خانوار) اشاره کرد. بطور کلی در کنار کارکرد خانوادگی (نگهداری و پرورش کودکان و انجام خدمات مربوط به خانه) و ایفای نقش همسری زنان روستایی چه به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم در امور گوناگون مربوط به تولید نیز نقش دارند. هر چند که کمتر به عنوان شاغل محسوب می‌گردند و عمدتاً اینگونه وظائف با امور خانه‌داری ادغام گردیده و جزو وظائف روزمره آنان به شمار می‌رود. بنابراین نقش تولیدی زنان روستایی به صورتی پنهان به انجام رسیده و کمتر تجلی اقتصادی و حتی اجتماعی یافته است. اگر چه تاثیر اینگونه فعالیتها در درآمد کل خانوار غیر قابل انکار می‌باشد لیکن، سنجش میزان این تاثیر و اثرات حذف آن از درآمد خانوار مشکل است چرا که درآمد زنان عمدتاً به صورت جانبی بوده و صرف موارد روزمره و هزینه‌های جاری کودکان و … می‌گردد و یا اصولاً ماهیت برخی از فعالیتهای زنان به گونه‌ای است که بیش از آنکه درآمد زا باشد، سبب صرفه‌جویی در هزینه‌های جاری خانوار می‌گردد.
از آنجائیکه بنیان اقتصادی قریب به اتفاق روستاهای کشور کشاورزی و فعالیتهای وابسته بدان می‌باشد، بهره‌گیری از نیروی کار زنان عمدتاً در امور حاشیه‌ای، پرزحمت و بعضاً طاقت‌فرساست، از آن جمله، نشا کردن، وجین، شیردوشی، تولید لبنیات، قالی‌بافی و تولید صنایع دستی، تهیه هیزم و تهیه و جمع‌آوری سوخت و مانند آن بدینسان اگر چه نقش زنان اهمیت بارز اقتصادی دارد اما از لحاظ اجتماعی مورد ارزشگذاری مناسب قرار ندارد. در واقع بی سبب نیست که با ارتقاء سطح آگاهی و افزایش درآمد خانوار و نهایتاً بهره‌گیری از دانش فنی (تکنولوژی) نقش اقتصادی در فعالیتها کاهش می‌پذیرد.
با نظر به روندهای جاری در می‌یابیم که نقش اشتغال در توسعه روستایی بسیار کم‌رنگ و حاشیه‌ای است و با توجه به شرایط موجود کار زنان باید دید چگونه می‌توان نقش هدایت شده‌ای برای زنان در فرایند توسعه تعیین نمود؟ و به طور کلی با پیشبرد توسعه همه جانبه در روستاها چگونه می‌توان زنان را که عمدتاً از این فرایند متضرر شده و یا تبدیل به نیروهای غیرفعال و صرفاً یک زن خانه‌دار می‌گردند به جریان توسعه سوق داد.
بدین ترتیب اگر بپذیریم که یکی از اهداف اساسی توسعه مکانی- فضای با ابعاد اجتماعی- اقتصادی ارتقاء منزلت و شان انسانی است باید بپذیریم که در نظر گرفتن نقش و جایگاه زنان روستایی در برنامه‌های توسعه فرهنگی و اجتماعی- اقتصادی روستا نه تنها امری ضروری است بلکه در روند توسعه امری حیاتی به نظر می‌آید.
1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق:
در مورد کار سخت و طاقت فرسای زنان روستایی بسیار نوشته‌اند، محققین متعددی نشان داده‌اند که زنان روستایی در بسیاری از نقاط جهان از فقر و سختی معیشت در عذابند، گزارشهای فراوانی در مورد نقش موثر زنان روستایی در تامین نیروی کار کشاورزی، تولید مواد غذایی، فرآوری محصولات زراعی و دامی و … تدوین شده است.
اما شاید آنقدر که پژوهشگران از شرایط کار و زنان روستایی متاسف می‌شوند زنان روستایی از آنچه که هستند کمتر رنج می‌برند و نسبت به آنچه می‌توانند باشند و باید باشند تصویر روشنی در ذهن ندارند.
ملاک پژوهشگران و اندیشمندان مسائل زنان روستایی شاخصهایی از زندگی است که در مخیله زنان روستایی هم شاید نگنجد، معیار اینکه زن روستایی هم انسان است، حق حیات و تصمیم‌گیری دارد، اجازه انتخاب باید داشته باشد استقلال اقتصادی می‌تواند موجب توانمندی او در تربیت فرزندان بشود، مشارکت می‌تواند لذت مفید بودن برای جامعه را به او بچشاند.
اینها معیارهایی است که شاید زن روستایی چندان به آن نیاندیشیده ولی حداقل پنجاه سال است که دنیا به آن فکر می‌کند. گرچه برخی از کشورها در منظومه آنچه که دنیا به آن اندیشیده، قرار نگرفته‌اند و یا خیلی دیر به این مدار پیوسته‌اند ولی بهر حال برای هر کشوری که خواستار تعالی انسان‌ها از جمله زنان روستایی است شناخت آنچه که دیگران گفته‌اند و عمل کرده‌اند ضروری است.
برای به دست آوردن یک معنای مفید و عامی از توسعه امور زنان، باید دو مفهوم برابری جنسیتی و مشارکت در فرایند توسعه کنار یکدیگر واقع شوند.
با توجه به واقعیتهای ملموس جهانی، متاسفانه زنان از موقعیتی نامطلوب در سطح بین‌المللی برخوردارند که بر اساس بررسی انجام شده در کتاب زنان جهان (1970-1990) که توسط سازمان ملل متحد منتشر شده است این واقعیت آشکار شده که چه در کشورهای در حال توسعه و چه در کشورهای توسعه یافته- اعم از فقیر و غنی- تمامی اطلاعات موجود نشانگر تبعیض علیه زنان است و آنها از کلیه امکانات لازم جهت بالا بردن اوضاع کمی و کیفی خود محروم مانده‌اند و در برنامه‌ریزی نیز حداکثر از اولویتهای ثانوی برخوردار می‌شوند.
1-6- روش شناسی تحقیق:
به منظور کسب آگاهی و بصیرت درون- ناحیه‌ای و برون - ناحیه‌ای و بدست آوردن بینش در مورد آینده متغیرهای وسیعتر ماوراء ناحیه‌ای و ناحیه‌ای در رابطه با نقش فعالیت و مشارکت زنان، اطلاعات سرشماری و از جمله زنان شاغل بر اساس تعاریف مرکز آمار تجزیه و تحلیل شد.
اخیراً دانشمندان به طور فزاینده‌ای نواحی را به عنوان واحدهای مطالعه برای تجزیه و تحلیل مسایل اجتماعی به کار می‌گیرند. نواحی کلان شامل یک یا چند کشور و یا واحدهای کوچکتر مانند روستا به عنوان چاره‌ای برای نکات ضعف و محدودیتهای موجود در مطالعاتی که بر اساس داده‌های متراکم به هم پیوسته در سطح ملی یا استانی انجام می‌شود محسوب می‌گردد.
اتکاء بیش از حد آنها بر شرایط خاص و منحصر به فرد فرهنگی فایده آنها را محدود می‌کند. اگر تجزیه و تحلیلهای تراکمی از تعمیم‌گرایی‌های فوق‌العاده ضربه بخورند، مطالعات روستایی نیز در جای خود از خاص‌گرائی فوق‌العاده مسایل در بکارگیری آن به عنوان واحدهای تجزیه و تحلیل مورد استفاده خواهند بود. چرا که یافتن روستای تیپیکی که بتواند به عنوان واحد تجزیه و تحلیل به کار گرفته شود بسیار بعید است.
از سوی دیگر هر نتیجه‌گیری و توضیح مناسبی در مورد کشور و حتی بخش بزرگتر آن به عنوان یک کلیت، تنها به طور اجتمالی و بسیار کلی می‌تواند برای یک واحد میکروسکوپی مانند روستا اساس تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
کشور ما- ایران- نیز از لحاظ شرایط اکولوژیکی و کثرت روستاها دارای خصوصیات ویژه‌ای می‌باشد چرا که پهنه کشور از شمال به جنوب و از غرب به شرق از موزائیک اقالیم و فرهنگهای متفاوتی تشکیل شده است. به گونه‌ای که هر یک شرایط اجتماعی- اقتصادی ویژه‌ای را خلق می‌نماید، لذا روستاهای کوچک و بزرگ متعددی که تعداد آنها حدوداً 62000 روستا بالغ می‌گردد به لحاظ محدودیت در منابع طبیعی از جمله آب و خاک در عرصه این سرزمین پهناور پراکنده شده‌اند و بر مناطق جلگه، دشت، کوهستان و صحرا جای گرفته‌اند لذا سخن گفتن از روستاهای ایران به طور کلی نمی‌تواند تجزیه و تحلیل درستی را به دست دهد و همچنین جستجوی روستای تیپیکی که بتواند بیانگر خصوصیات کل روستاها باشد بی‌نتیجه خواهد بود. بدین ترتیب در مطالعه حاضر بررسی ماهیت و کیفیت نقش و جایگاه زنان در توسعه روستا با دیدگاه ناحیه‌ای مورد نظر می‌باشد. زیرا با توجه به تفاوتهای وسیع در سطوح و نحوه گسترش اشتغال زنان بین کشورها و حق در درون یک کشور و ناحیه، بکارگیری دیدگاهی جغرافیایی بر مساله برای رسیدن به هر نتیجه معنی‌داری و یا تعمیم گرایی ضروری می‌نماید.
اکثر محققین به طور اصلی از سایر نظامات علوم اجتماعی پیروی کرده‌اند. در حالیکه تجزیه و تحلیل مشارکت زنان در فعالیتهای اقتصادی بر مبنای واحدهای تراکمی وسیع نیاز به اتخاذ یک دیدگاه جغرافیایی بر مساله داشته است. نواحی جغرافیایی به عنوان یک واقعیت زندگی عضوی از کلیت ارکانیکی ایران را تشکیل می‌دهد که به لحاظ کنش‌های پیچیده خواص اجتماعی- فرهنگی، مبانی اقتصادی و پیشینه‌های تاریخ در درون یک قلمرو اکولوژیکی مشخص شخصیت خاص می‌یابد به عنوان واحد تجزیه و تحلیل مسائل بکار رود.