پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی NEOPI-R
| دسته بندی | پرسشنامه |
| فرمت فایل | docx |
| حجم فایل | 82 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 48 |
پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی NEOPI-R
روایی:دارد
پایایی:دارد
نمره گذاری وتفسیر : دارد
منبع: دارد
مبانی نظری پرسشنامه
امروزه تحولی عظیم در ارزیابی شخصیت صورت گرفته و نظریه پنج عاملی از جمله دستاوردهای این تحول است. نظریه پنج عاملی که توسط پائول تی. کاستا و روبرت آر. مک کری به ساختارسازی تست NEOPI-R منجر گردید، به این تحول دامن زد. در حال حاضر، پرسشنامه NEOPI-R به عنوان یکی از تستهای معتبر و جامع روانشناختی شخصیت مطرح میشود که با پرسشنامه شخصیتی چندوجهی میتهسوتا، پرسشنامه 16 عاملی کتل و پرسشنامه شخصیتی کالیفرنیا (CPI)، برابری میکند. هر چند که پرسشنامه چند شخصیتی میتهسوتا در زمینههای بالینی کاربرد دارد؛ ولی مقیاس رواننژندی (N) در پرسشنامه پنج عاملی نیز میتواند نقش غربالگری میتهسوتا را در جوامع بهنجار (نرمال) ایفا کند. با توجه به اینکه پرسشنامه 16 عاملی کتل صفتهای شخصیتی را تعیین میکند و پرسشنامه شخصیتی کالیفرنیا به دنبال این است تا نیمرخ شخصیتی افراد را نشان دهد؛ ولی نه در پرسشنامه کتل و نه در پرسشنامه شخصیتی کالیفرنیا، به عامل با »وجدان بودن« تأکید نشده است. از این عامل در پرسشنامه پنجعاملی به عنوان ابزاری مناسب در راستای غربالگری مشکلات روانشناختی و ویژگیهای شخصیتی کارمندان مراکز صنعتی استفاده میشود. شاید به جرأت بتوان گفت که پرسشنامه پنج عاملی، از مهمترین ابزارهای ساختارسازی شده برای مراکز صنعتی است که ویژگیهای شخصیتی مرتبط با فعالیتهای شغلی را اندازهگیری میکند.
از اینرو پرسشنامه پنج عاملی شخصیت و پرسشنامه ترجیح شغلی هالند، همواره برای بررسی ویژگیهای شخصیتی و شناسایی انطباق شغلی کارکنان مراکز خصوصی و دولتی به کار برده میشود و دستاوردهای کاربردی فزایندهای برای روانشناسان کار و صنعتی ایجاد کرده است.
معرفی پرسشنامه و کاربرد آن
در ساختارسازی و تحول این پرسشنامه میتوان دو دوره متفاوت را در نظر گرفت. در دوره اول که به عنوان دوره مقدماتی ساختارسازی پرسشنامه مطرح میشود، پرسشنامه تحت عنوان NEO معرفی شده بود و فقط رواننژندی (N)، برونگرایی (E) و انعطافپذیری یا گشودگی (O) را اندازهگیری میکرد و دو عامل دیگر، یعنی توافقپذیری و باوجدان بودن به سه عامل اصلی اضافه شد و تکمیل این دو عامل و سه عامل پیشین منجر به ساختارسازی NEOPI-R گردید.
بنابراین در دوره اول، پائول تی. کاستا و روبرت آر. مک کری به دنبال این بودند تا با استفاده از رویکردهای نوین شخصیت بتوانند پرسشنامهای جامع و کامل را طراحی کنند. آنان براساس نظریههای شخصیت و بررسی عمیق رویکردهای پیتر هانس یورگن آیزنک در حیطه محورهای شخصیتی (درونگرایی- برونگرایی و رواننژندی- غیرروان نژندی) و صفتهای شخصیتی شانزدهگانه ریموند کتل، به دنبال این بودند تا بتوانند ابعاد اصلی شخصیت را بشناسند. کاستا و مک کری اعتقاد داشتند که رویکرد آنان با دیدگاه
تجدیدنظریافته آیزنک، هماهنگی بیشتری دارد؛ زیرا هماهنگی شخصیت آیزنک را در صفتهای رواننژندی (N) یا برونگرایی (E) مطرح کرده بودند و تنها عامل توافقپذیری (O) توسط آنان مطرح شده بود (نقشبندی، .(1385
عامل توافقپذیری یا پذیرش مقررات که در برخی از مجلههای روانشناسی شغلی - حرفهای به عنوان ویژگیهای کارمند خوب شناخته میشود، توسط این افراد به محورهای سازنده شخصیت اضافه گردیده و در زمینههای شناسایی ویژگیهای شخصیت کارکنان مراکز صنعتی، به کار گرفته شدند. در دوره قبل از 1985، این دو نظریهپرداز پیروی فزایندهای را از نظریه آیزنک صورت داده و تلاش کردند تا ویژگیهای شخصیتی مرتبط با نظریه آیزنک را در حیطههای صنعتی- سازمانی به کار گیرند.
پس از اینکه فرم اولیه تست NEO در سال 1985 به چاپ رسید و دیدگاه آیزنک در زمینههای شخصیتی با تأکید بر مراکز صنعتی-سازمانی به کار گرفته شد و صفت دیگری تحت عنوان توافقپذیری (O) در مراکز صنعتی- سازمانی مطرح گردید، موجی از مخالفتها، این پژوهشگران را در برگرفت و آنان را به سوی بهرهگیری از فنون روانسنجی در حیطه ارزیابی شخصیت سوق داد.
این پژوهشگران پس از اجرای وسیع تستهای شخصیت و به کار بردن پرسشنامه های شخصیتی معتبر (مانند آزمون 16 عاملی کتل، پرسشنامه شخصیتی میتهسوتا، پرسشنامه شخصیتی کالیفرنیا و پرسشنامه شخصیتی آیزنک)، توانستند فنون روانسنجی را به کار گرفته و با استفاده از تحلیل عامل و بهرهگیری از روش تحلیل عامل اکتشافی به پنج عامل دست یابند. کاستا و مککری در راستای استفاده از دیدگاه (در زمینه شناسایی ویژگیهای شخصیتی) از رویکردی در زمینه ارگ و متاارگ استفاده کردند. براساس این دو مفهوم، صفات انسان با تأکید بر ارگ، صفات ارثی است، همچنین متاارگ یک صفت پایه بوده و نقش انگیزشی دارد و از عوامل محیطی نیز تأثیر میپذیرد (کریمی، 1374، ص .(138
یافتههای نظریهپردازان که با تلفیق پرسشنامههای شخصیت و رویکردهای نوین نظریهپردازی شخصیت همراه بود، توانست تحولی عظیم را در بهرهگیری از نرمافزار LISREL برای تحلیل عامل تأییدی فراهم سازد. همچنان که بلاک اعتقاد دارد »شکلگیری پرسشنامه پنج عاملی از دستاوردهای فنآوری قرن حاضر است.« از سال 1985 تا سال 1992، این پژوهشگران به دنبال این بودند تا با استفاده از رویکرد تحلیل عامل اکتشافی و پس از آن، تحلیل عامل تأییدی بتوانند فرم نهایی پرسشنامه پنج عاملی شخصیت را رواسازی، اعتباریابی و هنجاریابی کنند.
1 صفت رواننژندی :(N) معرف حالتهایی از مشکلات روانشناختی و ضعف در بهداشت روانی است و نمرات بالا در این صفت، معرف نیازمندی فرد به خدمات مشاورهای است.
1-1 اضطراب :(N1) این افراد؛ مضطرب، بیمناک، ترسو، مستعد نگرانی، عصبی، تنیده و جوشی هستند. هر چند مقیاس فوق هراس (فوبیا) خاصی را اندازه نمیگیرد اما نمرات بالا در این ویژگی به احتمال زیاد نشاندهنده ترسهای بیهوده و نیز اضطراب فراگیر خواهد بود. نمرات پایین در این ویژگی نشاندهنده حالت آرام و راحت میباشد.
1-2پرخاشگری :(N2) پرخاشگری، تمایل به تجربه خشم را ارایه میدهد. همچنین آمادگی فرد را برای تجربه خشم اندازه میگیرد و به وضعیتهایی چون ناکامی و تلخکامی مربوط است. نمره پایین در این مقیاس، به سطح دلپذیر بودن فرد مربوط است و افراد غیردلپذیر اغلب نمره بالایی در این مقیاس میگیرند. همچنین افراد با نمره پایین در این مقیاس، راحتطلب بوده و به هنگام خشم آرام هستند.
1-3 افسردگی :(N3) این مقیاس، تفاوت افراد سالم را در تمایل به تجربه افسردگی، اندازه میگیرد. افراد با نمرات بالا مستعد احساس گناه، غم، ناامیدی و تنهایی هستند. آنها به راحتی مأیوس میشوند و اغلب اندوهگین هستند. در نمرات پایین، افراد بهندرت چنین هیجانهایی را تجربه میکنند؛ اما لزوماً بشاش و خوشدل نیستند.
1-4 حساسیت به خویشتن :(N4) هیجان، شرم و دستپاچگی هسته اصلی این صفت از رواننژندی میباشد. افراد کمرو در حضور دیگران ناراحت هستند، نسبت به ریشخند کردن دیگران حساس بوده و مستعد استعداد حقارت میباشند. کمرویی شبیه احساس شرم و اضطراب اجتماعی است. نمراتکمتر لزوماً مهارتهای اجتماعی بهتر یا متعادلی را نمیسنجند؛ اما این افراد از موقعیتهای اجتماعی ناهنجار، کمتر صدمه میبینند.
1-5 تکانشوری :(N5) در NEOPI-R، تکانشوری به ناتوانیدر کنترل هوسها، امیال و آرزوها ( در رابطه با غذا، سیگار، تملک و ...) مربوط میشود. این امیال به حدی قوی به نظر میرسند که فرد نمیتواند در مقابل آنها مقاومت کند؛ هر چند ممکن است از رفتار خود پشیمان شود. افراد در نمرات پایین، مقاومت در مقابل چنین وسوسههایی را آسان میدانند و در مقابل ناکامی تحمل بالایی دارند.
روش نمرهگذاری پرسشنامه
به منظور نمرهگذاری پرسشنامه با تأکید بر کلید آن، نمرات هر یک از خردهمقیاسها را بدست میآوریم و سپس از طریق نمرات حاصله، تفسیرهای مربوط به نمرات را اعمال می نماییم. این تفسیر با توجه به خردهمقیاسهای تشکیل دهنده پرسشنامه به شرح زیر میباشد:
خردهمقیاس رواننژندی:
نمرات 1 تا 42 بسیار پایین، 43 تا 59 پایین، 60 تا 80 متوسط، 81 تا 105 بالا و نمرات 106 تا 130 خیلی بالاست.
خردهمقیاس برونگرایی:
نمرات 1 تا 87 بسیار پایین، 88 تا 104 پایین، 105 تا 122 متوسط، 124 تا 139 بالا و نمرات 140 تا 163 خیلی بالاست.
خرده مقیاس انعطافپذیری:
نمرات 1 تا 88 بسیار پایین، 89 تا 99 پایین، 100 تا 113 متوسط، 114 تا 127 بالا و نمرات 128 تا 150 خیلی بالاست.
خردهمقیاس دلپذیر بودن:
نمرات 1 تا 102 بسیار پایین، 103 تا 117 پایین، 118 تا 129 متوسط، 130 تا 143 بالا و نمرات 144 تا 173 خیلی بالاست.
خردهمقیاس باوجدان بودن:
نمرات 1 تا 112 بسیار پایین، 113 تا 129 پایین، 130 تا 143 متوسط، 144 تا 158 بالا و نمرات 159 تا 179 خیلی بالا را نشان میدهند.
پرسشنامه پنج عاملی را میتوان به صورت گروهی نیز اجرا کرد. بدین ترتیب که ابزار فوق دارای ویژگی تستهای عینی بوده و نحوه نمرهگذاری آن بر روی طیف لیکرت استوار است. حداکثر زمان برای اجرای این پرسشنامه یک ساعت میباشد و دارای 240 سوال است. آزمودنی پس از مرور هر یک از سؤالات یا گویهها، یکی از گزینههای کاملاً قبول، قبول، خنثی، رد و کاملاً رد را بر روی برگه پاسخنامه انتخاب میکند.