سنگ های آذرین
تاریخچه و سیر تحولی
- اغلب مولفین یونانی و رومی ، آتشفشانها ،فعالیتهای آتشفشانی و زمین لرزه هارا توصیف میکردند. استاربو جغرافیدان و مورخ یونانی (63 قبل از میلادـ 20 بعد از میلاد ) فعالیتهای آتشفشانی اتنا ، سوما ـ وزوو و جزایر لیپاری راتوصیف کرد. او آتشفشانها را به منزله دریچههای اطمینان تلقی مینمود که از آنهامواد سیال خارج میشود.
- در قرن هیجدهم اولین مناظرات و مباحثات تند و شدید درباره ماهیت و منشا سنگهادر گرفت. در مباحثات منشا سنگها مناظراتی بین دسته و گروههای زیر وجود داشت: در یکطرف نپتونیستها و در طرف دیگر ولکانیستها و پلوتونیستها قرار داشتند. نپتونیستهامعتقد بودند که سنگهای پوسته متوالیا در یک اقیانوس اولیه تهنشین شدهاند و به نظرآنها بازالت وگرانیتهر دو سنگهایی هستند که در ایناقیانوس بزرگ را سبب شدهاند. پلوتونیستها اعتقاد داشتند که زمین از انجماد موادمذاب و داغ بوجود آمده است و گرانیت را یک سنگ نفوذی داغ به شمارمیآوردند.
- در سال 1825 واژه ماگما و مفهوم منحصر به فرد ماگمای اولیه توسط اسکراپ عنوانشد.
- سرجـیـمزهال ( 1761 ـ 1832 ) به همراه ریمور ( 1726 ) و اسپالانزانی ( 1794 ) وجورج وات ( 1804 ) پیترولوژی تجربی را پایهگذاری کرد.
- در سال 1844 چاربز داروین ( 1882ـ 1809 ) اظهار داشت که انواع مختلف سنگهایماگمایی ممکن است از یک ماگمای اولیه اشتقاق یافته باشند به شرط آنکه ترکیب ماگمابا تبلور و جدایش یک یا چند کانی مشکل سنگها تغییر یابد.
- در سال 1850 هنری کلیفتون سوربی ( 1826ـ 1908 ) جهت مطالعه میکروسکوپی ، اولینمقطع نازک سنگها را تهیه کرد.
- اوایل سال 1861 روش طبقه بندی شیمیایی سنگها را ابداع کرد و در اواخر قرننوزدهم و اوایل قرن بیستم برخی از روشهای نمایش شیمیایی و نهایتا طبقهبندی شیمیاییسنگها پا به عرصه ظهور نهاد ( موینسون ـ لسینگ 1899 ، کراس ، ایدینگز ، پیرسون وواشنگتن 1903 ، اوسان 1919 ، نیگلی 1920 ، فون ولف 1922 ).
- آلفرد لوتاروگز ( 1915 ) از کتابش تحت عنوان « منشا قارهها و اقیانوسها » ، اصل و ریشهسوالات پزولوژیستها را به مفهوم تغییر ناپذیری قاره مربوط دانست.
- در سال 1969 موریس و ریچادر ویلژوئن اولین توصیف دقیق شیمیایی و سنگشناسی یک سری جدید و مهم سنگهای آتشفشانی را که واجد انواع اولترامافیکها بود ، منتشر ساختند.
- از آن زمان تا به امروز سنگ شناسی آذرین همانند دیگر رشتههای علوم فراز ونشیبهای بسیاری را پشتسر گذاشته و با کوشش پیشگامانعلم پترولوژی تجربی، بررسی شرایط تشکیلکانیهاوسنگها، بویژه سنگهای آذرین و دگرگونی رو بهرونق نهاد.
ریشه لغوی
سنگهای آذرین ، Igneous rocks نام خود را از واژه Ignis گرفتهاند که در لاتین به معنای "آتش" است