دانلود مقاله شهر نشینی در ایران
| دسته بندی | جغرافیا |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 68 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 110 |
شهر و شهر نشینی ایران که در طول سالهای متمادی دچار دگرگونی و تغییر بنیادی نشده بود ، همزمان با درگیری در روابط جدید سرمایه داری جهانی وارد دوره ای از تغییرات و دگرگونیهایی شد که اگر چه ریشه در زیر ساخت های اقتصادی ( تولیدی و صنعتی ) جامعه ایران نداشت اما به هر حال متأثر از شیوه ها و روشهای نوین تولید و توزیع ، مبادله و مصرف و نیز تحت تأثیر عوامل خارجی و داخلی رشد ، چالش های جدیدی را ایجاد کرد تکامل نیافتن نظام سرمایه داری در ایران به دلیل موانع متعدد ساختاری درونی ، افزایش بهای نفت در دهه پنجاه و اصلاحات ارزی که خود حاصل پایان عمر هم نشینی نظام سرمایه داری با نظامات آن پیشین بود تأثیرات دامنه داری بر الگوی شهرنشینی و شهر در ایران داشتند . از یک سو استقرار صنایع و کارخانجات در محدودة بلافصل شهرها و عمدتاً کلان شهرها و رواج نسبی روابط سرمایه داری سوداگر و وابسته در آن و از طرف دیگر بی نیاز شدن شهرها از بازار روستاها و قطع ارتباط تاریخی شهر و روستا موجب تقویت نقش و جایگاه شهرها شده و از سوی دیگر اصلاحات ارضی موجب تخریب بنیانهای زیست و معیشت روستاییان گردیده و اینها بر روی هم نامعادله ای ساختند که حاصلش مهاجرت گسترده روستائیان به شهرهای بود که بنیانهای تولید آن به درجه ای از کمال نرسیده بود که قدرت جذب انبوه مهاجران را داشته باشد . انبوه مهاجرین جذب شده به شهرها نیاز به سر پناه و مسکنی داشتند که با توجه به وضعیت درآمدی خود قادر به تأمین آن نبوده و در عمر کمتر طرح و برنامه ای نیز به تأمین مسکن برای آنها توجه می شود . آنها که نمی توانستند در بازار رسمی زمین و مسکن نیاز خود را برآورده سازند ، در بازار غیر رسمی زمین و مسکن گونه ای متفاوتی از سرپناه را تقاضا می کردند که در سالهای دهه پنجاه آلونک نشینی ، زاغه نشینی و حاشیه نشینی را شکل دادند . این مجموعه های سکونتی حاشیه ای که در بافت درونی یا حاشیه ای شهرها به ویژه کلان شهرها ایجاد می شوند . به تدریج جای خود را به مجموعه های سکونتی جدیدی دادند که در خارج از محدوده قانونی کلان شهر و در حریم استحفاظی آن شکل گرفته و در عین مشابهت با آنها متفاوت بودند ؛ امنیت در تصرف و فقدان خطر و تهدید تخریب ، مکان گزینی در حوزه عمل کلان شهر و در طول محورهای عمده منشعب از کلان شهر و نیز در نزدیکی مکانهای عمده صنعتی و اشتغال عملاً بستری را فراهم ساخت که جمعیت انبوه مهاجر ساکن در محدوده کلان شهری به سمت آنان سرازیر شده و پدیده ای جدید را در نظام و مکان کلان شهری شکل دهنده این پدیدة جدید که با مشخصه هایی چون خودرو بودن و بی اعتنایی به ضوابط و مقررات شهر سازی و ساختمانی ، اتکاء به حریم وارده خود جوش مردمی تأثیر ناپذیری از مدیریت و کنترل های دولتی و رسمی و امثال آنها شناخته می شوند ، « سکونت گاههای خودرو » نامیده شده اند . آنها نه جزئی وابسته به کلان شهر که سکونتی گاهی با استقلال نسبی از آن هستند که حداقل در ابتدا پایه های شغلی و معیشتی خود را در کارخانجات و صنایع پیرامون جستجو کرده و سپس و با تأمین خدمات و زیر ساخت ها در مراحل بعدی رشد به درجه ای از استقلال خدماتی می رسند و توسط نهادهای رسمی به عنوان شهر به رسمیت شناخته می شوند و در هر حال در سالهای اخیر به عنوان نوعی الگوی سکونت جدید ، ما بین شهر و روستا ـ در منطقه کلان شهری مطرح شده اند که در مورد تهران حدود 20 درصد جمعیت منطقه شهری را در خود جای داده اند .
این پدیده رو به گسترش که با چالشهای نظری ـ کارشناسی و اجرایی متفاوتی مواجه بوده و هست ، نیازمند بازشناسی و کالبد شکافی است تا با شناخت ساز و کارهای شکل گیری و تحول و عوامل مؤثر در آن تحت مدیریت هدایت و نظارت در آید و تا جایی که امکان دارد بسامان شده و برنامه دار گردد .
فایل ورد 110 ص
تحقیق شهر نشینی
| دسته بندی | جغرافیا |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 31 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 43 |
مقدمه
پیدایش شهر و شهرنشینی به قرن ها پیش بازمی‌گردد. این پدیده، فقط تحول جغرافیای را نشان نمی‌دهد بلکه همراه آن، نوع تفکر، نوع زندگی انسان دچار تغییر گردید. بتدریج شهرها بزرگتر و به شکل جدیدتری تبدیل شد تا به امروز که هر شهری، میلیون‌ها انسان را دربرمی‌گیرد. همانطوری که انسان بر شهر و ساختار آن تأثیر داشته، شهر نیز بر انسان و رفتار و اندیشه وی تأثیر می‌گذارد. بررسی چنین حوزه‌ای مربوط به جامعه‌شناسی شهری می‌باشد. ایران نیز دچار تغییر و تحولات شهری بوده‌است. عامل اصلی در سکونت مردم در زمان کهن، آب بوده‌است. در این تحقیق به بررسی و شناخت یکی از شهرهای کشورمان، سمنان پرداخته‌ایم. این تحقیق شامل دو بخش می‌باشد، بخش اول مربوط به شهر و نظریه‌های شهری و بخش دوم مربوط به شهر سمنان است، که تمام مطالب به چهار قسمت شرایط اقلیمی، آثار و مشاهیر تاریخی، امکانات و تسهیلات شهری و حوادث اخیر سمنان، تقسیم‌بندی شده‌است. امید است که نتایج بدست آمده عاملی در جهت شناخت بیشتر نقاط سرزمین‌مان و ارتقاء دانش ما باشد.
فصل اول : شهر و شهرنشینی
دو مفهوم شهرگرایی urbanism و شهرنشینی urbanization از هم متمایز می‌باشد. به نظر عده‌ای مانند کوین، دیوید کانتیپر،شهرگرایی برای شناخت سکونت در شهر و شهرنشینی برای شناسایی شیوه خاصی از زندگی که با سکونت در شهرها بوجود می‌آید، بکار می‌روند. افراد دیگری مانند ارنست‌‌برگل، گلن‌بی‌یر، لوئیزورت نیز چنین نظری دارند.
شهر از آغاز به عنوان منبعی برای نوآوری و بدعت‌گذاری بوده‌است. این نوع‌آوری نه تنها در تکنولوژی و صنعت بلکه در دین، فلسفه و افکار عمومی نیز بوقوع پیوست.
1-1- تعریف مفهوم شهر
شهر یک مفهوم تجریدی است و عناصر متشکله آن عبارت است از: ساختمان‌ها، ساکنان وسایل حمل‌ونقل و غیره که دارای ماهیتی عینی هستند.( استیفا. ص 30)
دو ملاک اساسی را برای تعریف شهر در نظر گرفته‌اند.
1- ملاک قانونی و حقوقی Legal
2- ملاک طبیعی Natural
طبق ملاک اول، شهر یک واحد حکومتی است. آن یک منطقه متشکل قانونی می‌باشد که حداقل جمعیت، مرزهای قانونی و نوع تشکیلات حکومت محلی، از طریق دولت تعیین می‌شود.
از نظر معیار دوم، شهر یک وجود طبیعی- اجتماعی است و واحدی را تشکیل می‌دهد که با ویژگی‌هایی مثل اندازه، تقسیمات شغلی و غیره، می‌توان آنرا از قلمروهای همسایه‌اش جدا کرد.
لوئیزورت شهر را از دیدگاه جامعه‌شناختی تعریف می‌کند. به نظر او شهر عبارت است از استقرار دائمی نسبتاً وسیع و متراکم افرادی که از نظر اجتماعی نامتجانس می‌باشد.
بحث دیگری که در مورد شهر مطرح است. این امری می‌باشد که برچه اساس می‌توان منطقه‌ای را بعنوان شهر یا روستا تشخیص داد.
در یونان باستان وجود ورزشگاه، تأثر و تالار، دلایل متمایز منطقه‌ای از روستا بود. در اروپا حصار اطراف منطقه‌ای و وجود حکومت‌های محلی مستقل، عاملی بود تا بعنوان شهر شناخته بشود. در امریکای لاتین این شناسایی وابسته بر وجود معبد در منطقه بود( شکوهی ص 421).
اما ملاک‌هایی مطرح گردید که بیشتر مورد قبول همگان قرار گرفت. در ابتدا تعداد نفرات را ملاک شهر قرار دادند. اکثر کشورهای اروپایی ملاک جمعیتی شهر را همان تعداد حداقل دو هزار نفر را که توسط فرانسه در سال 1846 مطرح گردید، پذیرفته‌اند. ولی بعضی از کشورهای اروپایی، ملاک جمعیتی شهر را همان تعداد حداقل دوهزار نفر را که توسط فرانسه در سال 1846 مطرح گردید پذیرفته‌اند. ولی بعضی از کشورها آن را اعمال نکردند، مثل مصر که تعداد را حداقل 11 هزارنفر قبول دارد. بعد از آن انبوهی و تراکم جمعیت را به تعداد جمعیت افزودند. سپس ویلکاس، عامل شغل را معرفی کرد. جنبه کارکردی شهر توسط مولرلیر مطرح شده‌است. بر این عوامل، جنبة اداری شهر نیز اضافه گردید. به معنی آن که شهرجایی است، که دولت آن را شهر بداند. جغرافی‌دانان شهر را محل تجمع مناظر مصنوعی می‌دانند.
سوروکین و زیمرمن، هشت مورد را جهت تمایز شهر و روستا معرفی کرده‌‌اند، شغل، محیط، اندازه اجتماع، انبوهی جمعیت، تجانس،تفاوت‌ها و قشربندی‌ها، تحرک و نظام کنش‌متقابل.(استیفا،ص37)
از موارد ذکرشده، عامل شغل بخاطر سه مزیت، بهترین معیار می‌باشد، دقیق است، در همه جا اعتبار دارد و نقطه‌ای است که منشاء شهر از همانجاست. براساس این تعریف، شهر جایی است که اکثر ساکنان آن در فعالیت‌های غیرکشاورزی هستند.
2-1 تاریخچه پیدایش شهر
آنچه که باستان‌شناسان از آن به عنوان سکونت در دهکده‌ها نام برده‌اند، در حقیقت تلاشی بود که منجر به احداث سرپناهی از نی و گل شد تا انسان را از گزند عوامل طبیعی، محافظت نماید. در واقع سکونت دائم، توجه به مسکن و سپس تأسیسات اجتماعی دیگر را پدید آورد(سلطان‌زاده ، ص36).
در مورد منشاء و پیدایش شهرها دو نظر وجود دارد.
- پیدایش شهرها در مناطق مختلف زمین را جدا از هم دانسته و آنرا نتیجه جریان تکاملی انسان می‌دانند.
- پخش و تراوش و انتشار شهرنشینی از بین‌النهرین به سایر نقاط بوده‌است( سلطان‌زاده، ص78)
ابتدا جامعه قومی و ماقبل شهری وجود داشته که بتدریج طی یک جریان کندگذر و با پیشرفت ابزارها به جوامع پیچیده‌تری تبدیل شده‌است و به دنبال افزایش و مازاد مواد خوارکی که خود، موجب تخصصی‌شدن کارها و طبقات اجتماعی گردید. جامعه فئودالی شکل گرفت. دو پدیده مهم خط، نگارش و کاربرد سایر منابع انرژی بجز انسان و حیوان، در این دوران تجلی یافت. چنین جوامعی نیازمند نوع ویژه‌ای از سازمان اجتماعی و محیط مساعد بودند. در حدود 3500 سال قبل از میلاد در منطقه بین‌النهرین و دره‌های دجله و فرات که دامنه آن تا کرخه و کارون کشیده شده‌است، اولین شهرها شکل گرفتند.
در آن زمان قدرت سیاسی و دینی با هم یکی بود. از قدیمی‌ترین شهرها، سومریان و آکادیان است.«اور» مشهورترین شهر سومر بود که پایتخت” اورناما” بود. ابتدا شهرت سیاسی داشت ولی بعدها حالت مذهبی پیدا کرد. از شهرهای مهم آکاد می‌توان” کیش، اکاد و سیپار” را نام برد. از شهرهای مهم تمدن آشور شهرهای «نینوا، کامهو، بوریس‌پا، آشور» می‌باشند.
بابل ، شهر مهم بابلیان بوده‌است که از نظر مذهبی- سیاسی و نظامی اهمیت داشته‌است. در اطراف رودخانه زرد و ایندوس شهرهای بسیاری ظهور گردید. شهرهایی مثل سومر، ارچ، لاگاش، کیش، و اور خیلی به هم شبیه بودند. اهالی آنها از گندم، جو،غلات، خیش، برنز، و ارابه استفاده می‌کردند و رهبری آنها بدست پادشاه و روحانیون و کاهنان بود.
حدود 2500 سال قبل از میلاد شهرهای موهنجو دارو – هاراپادا- در دره ایندوس( پاکستان فعلی) ظهور کردند و حدود هزارسال بعد اجتماعات شهری در اطراف رودخانه زرد چین پدید آمد.
تجارت و بازرگانی در شهرهای جلگه‌ای، موجب گسترش آنها گردید و شهرها، منابع مادی و انسانی را در نواحی مختلف توسعه دادند و شهرهای تازه‌ای پدیدار گشتند. امپراطوری هان HAN در چین بوجود آمد. گسترش امپراطوری‌ها موجب توسعه شهرها شد و در طی پنج قرن عصر آهن. شهرها به اندازه 15 قرن عصر برنز گسترش یافتند. در قرن 5و 6 قبل از میلاد، جاده ابریشم از چین به ترکستان کشیده شد و ظهور شهرها، جلالی دیگر یافت. از سوی دیگر در سرزمین اروس، فینیقی‌ها گسترش به سمت راست را آغاز کردند. و شهرهایی در طول ساحل افریقا و اسپانیا ایجاد کردند. امپراطوری روم، زندگی شهری را به نواحی غیرشهری غرب، فرانسه، انگلیس، آلمان و اروپای شرقی گسترش داد( استیفا ص61).
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه ..................................... 1
فصل اول : شهر و شهرنشینی
1-1 تعریف و مفهوم شهر ..................... 2
2-1 تاریخچه پیدایش شهر ..................... 3
3-1 شهرهای غول‌آسا ......................... 5
فصل دوم : شهرنشنینی در ایران
1-2 پیدایش شهر در ایران ................... 8
2-2 تاریخچه پیدایش شهر در ایران ............ 9
1-2-2 دوران باستان ........................ 10
2-2-2 دوران بعد از ظهور اسلام .............. 10
فصل سوم : نظریه‌های شهر و شهرنشینی
1-3 نظریه‌های شهری ......................... 13
2-3 نظریه‌های جامعه‌شناختی شهری .............. 14
فصل چهارم : شهر سمنان
1-4 شرایط اقلیمی و جغرافیایی .............. 18
2-4 آثار و مشاهیر تاریخی .................... 19
1-2-4 وجه تسمیه ........................... 19
2-2-4 زبان ................................ 20
3-2-4 آثار تاریخی .......................... 20
4-2-4 مشاهیر تاریخی ......................... 23
3-4 امکانات و تسهیلات شهری ................. 24
4-4 حوادث اخیر سمنان ........................ 27
منابع و مأخذ ............................. 29