دانلود بررسی رابطه بین همان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم ، پنجم دبستان شهر تهران
| دسته بندی | روانشناسی و علوم تربیتی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 79 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 53 |
چکیده
هدف این پژوهش بررسی و مقایسة هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم و پنجم دبستان شهر تهران می‌باشد.
هیجان پدیده‌ای است که هر روزه در برخورد تن و روان ملاحظه می‌گردد و مسائلی مانند عشق ، کینه ، نفرت و ... موضوع هیجان را تشکیل میدهند. فرایندهای هیجانی با واکنش‌های بدنی غالباً دارای وابستگی هستند حتی یکی از کارکردهای دیگری تأثیر می‌گذارد. همانگونه که کوچکترین رفتار انسان تحت تأثیر عوامل تفاوت انگیزشی و هیجانی قرار می‌گیرد و از آنجایی که پیشرفت تحصیلی به عنوان یک مهم در آموزش و پرورش و یک امر مهمتر برای دانش‌آموزان در جهت رشد و شکوفایی ایشان در جوامع امروزی است. اثرگذاری هیجانات بر پیشرفت تحصیلی بسیار جدی است میل به پیشرفت از زمانهایگذشته وجود داشته است و انسانها برای رسیدن به هدفهای متعالی خود کوشش زیادی به عمل آوردند و یکی از راههای رسیدن به اهداف خود تحصیل علم و دانش در تمام مقاطع تحصیلی می‌باشد.
بدین منظور 450 نفر دانش‌آموز کلاس‌های چهارم و پنجم دبستانهای منطقه 2 شهر تهران در سال تحصیلی 85-84 به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده گزینش و از بین آنان 100 نفر دانش‌آموز انتخاب نموده و آزمونهای دانش‌آموزی تحقیق کرده و بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ارتباط معنی‌داری وجود دارد. در مورد تأثیر هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم این نتیجه بدست آمد که دانش‌آموزانی که دارای پیشرفت تحصیلی هستند هیجان‌خواهی بیشتری نسبت به دانش‌آموزانی که در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند را دارا هستند.
در مورد دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم نیز نتیجه بدین‌گونه است که میزان هیجان‌خواهی دانش‌آموزانی که پیشرفت تحصیلی دارند بیشنر از دانش‌آموزانی است که در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند.
فهرست مطالب :
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت و ضرورت پژوهش
اهداف پژوهش
فرضیه پژوهش
تعاریف نظری
تعاریف عملیاتی
فصل دوم : ادبیات تحقیق
مقدمه پیشینه پژوهش
ماهیت هیجان
چه چیزی موجب هیجان می‌شود
دیدگاه زیستی هیجان
دیدگاه شناختی هیجان
هیجانهای اصلی
هیجانها چه فایده‌ای دارند
جلوه‌های هیجانی
چرا هیجان داریم
هیجان‌خواهی
هیجان‌خواهی و جستجوی تجربه‌های جدید
هیجان‌جویی و مخاطره‌جویی
هیجان‌خواهی و فعالیتهای غیرعادی
مبنای زیستی هیجان‌خواهی
مفهوم هیجان
نقش دستگاه عصبی در هیجان
نقش هیپوتالاموس و دستگاه کناری در هیجان
نقش دستگاه کناری در هیجان
نفرو هیجان
برانگیختگی
اثر هیجان بر حافظه
تأثیر هیجانها بر تصمیم و عمل
هیجانها شور و احساس برپا می‌کنند.
شرایط موثر در ایجاد احساس
نظریه‌های هیجانی
الف : نظریه میجز لانگه
ب : نظریه لُنون بارد
ج : نظریه شناخت سینگر
آیا می‌توانیم هیجانهای خود را به صورت ارادی کنترل کنیم
هیجان‌خواهی و روابط بین فردی
هیجان‌خواهی و تفاوتهای فردی
هیجان‌خواهی ، ناهنجاری‌های روانی و رفتارهای بزهکارانه
هیجان‌خواهی و فرایندهای شناختی
پیشرفت تحصیلی
تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور
مجله‌های روانشناسی
فصل سوم : روش تحقیق
مقدمه
روش تحقیق
جامعه آماری و حجم جامعه پژوهش
نمونه و روش نمونه‌گیری
روش جمع‌آوری اطلاعات
ابزار اندازه‌گیری پژوهش
روش‌های آماری
فصل جهارم : ارائه یافته‌های تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها
مقدمه
یافته‌های فرضیه اول
یافته‌های فرضیه دوم
یافته‌های فرضیه سوم
یافته‌های فرضیه چهارم
فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری
مقدمه
خلاصه تحقیق
بحث و نتیجه‌گیری
محدودیت‌های تحقیق
پیشنهادات
منابع
ضمایم
1- تست زاکرمن
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1-3: سطوح هیجان‌خواهی دانش‌آموزان مقطع چهارم و پنجم ابتدایی
جدول 2-4 : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی 40 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم
جدول 3-4 : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی 40 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم
جدول 4-4 : توزیع فراوانی 40 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم در یک آزمون هیجان‌خواهی
جدول 5-4 : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی 30 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم
جدول 6-4 : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی 30 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم
جدول 7-4 : توزیع فراوانی 30 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم در یک آزمون هیجان‌خواهی
جدول 8-4 : توزیع فراوانی 15 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم که پیشرفت تحصیلی ندارند در کی آزمون هیجان‌خواهی
جدول 9-4 : توزیع فراوانی 15 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم که پیشرفت تحصیلی ندارند
جدول 10-4 : توزیع فرانانی هیجان‌خواهی 40 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم که پیشرفت تحصیلی دارند
جدول 11-4 : توزیع فراوانی هیجان‌خواهی 30 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم که پیشرفت تحصیلی دارند
جدول 12-4 : توزیع فراوانی 15 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم که پیشرفت تحصیلی ندارند
جدول 13-4 : توزیع فراوانی 15 دانش‌آموز دختر مقطع چهارم که پیشرفت تحصیلی ندارند دی یک آزمون هیجان‌خواهی
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار ستونی 4-4 : هیجان‌خواهی 40 دانش‌آموز دختر مقطع پنجم
نمودار ستونی 7-4 : هیجان‌خواهی 30 دانش آموز دختر مقطع چهارم
فصـل اول
کلیات
مقدمه :
آدمی موجود شگفت‌انگیزی است با استعدادهای گوناگون از قبیل ادارک وقایع، قضاوتهای پیچیده یادآوری اطلاعات گذشته ، حل مسائل، طرح و انجام نقشه‌های مختلف، اما این ماشین ظریف و پیچیده ممکن است برای مقاصد مختلفی بکار افتد مثلاً جنگ طرح کند یا به اکتشاف فضایی بپردازد.انسان دیگر را تحقیر کند و یا بیماری را نوازش کند و بالاخره خواهان دوستی و سرافرازی می‌باشد یا سلطه‌جویی در جمع (براهنی ، 1349).
روانشناسان در نتیجه پژوهشها و بررسی‌های گوناگون و پی‌گیر دریافته‌اند که بیشتر رفتارهای آدمی به علت خاصی پدید میآیند.(پارسا، 1375)
ظهور رفتارهای انسان تنها به وجود محرک و متغیرهای ژنتیک وابسته نیست بلکه شدت و فرکانش متغیرهای مداخله‌گر درون ارگانیزمی در پدیدآیی رفتارهای انگیزشی و هیجانی سهم بسزایی دارند. (خداپناهی ، 1379)
هیجان پدیده‌ای است که هر روز در برخورد تن و روان ملاحظه می‌شود و مانعی مانند عشق، کینه، نفرت ، غم و شادی و خشم و غضب ، پرخاشگری و حالتهای دیگر انفعالی ما ویژگی‌های خاص خود موضوع هیجان را تشکیل میدهند . فرایندهای هیجانی با واکنش‌های بدنی غالباً دارای وابستگی هستند و حتی یکی در کارکرد دیگری تأثیر می‌گذارد. چنانکه قلب گاهی به شدت دچار ضربان می‌شود و اشک خودبخود از چشم‌ها فرومی‌ریزد یا آنکه رنگ رخسار فرد می‌پرد و به زردی می‌گراید و گاهی دستها و پاهای او می‌لرزد. ممکن است به زمین درغلطد. کوشش در راه مهار کردن واکنش‌های هیجانی عملی ارزشمند و انسانی و اجتماعی است. (پارسا، 1379)
اما گاهی هیجانها در جهتی گرایش پیدا می‌کنند و با تأثیر خود بر امری نتیجه قابل قبولی به همراه خواهند داشت . اگر بخواهیم بطور کلی اثرگذاری هیجانها را روشن سازیم باید بیاد داشته باشیم که هیجان نظامی است که هم بر نظام‌های دیگر اثر می‌گذارد و هم از آنها متأثر می‌شود. همانگونه که کوچکترین رفتار انسان تحت تأثیر عوامل متفاوت انگیزش و هیجانی قرار می‌گیرد و از آنجایی که پیشرفت تحصیلی به عنوان یک امر مهم در آموزش و پرورش یک امر مهمتر برای دانش‌آموزان در جهت رشد و شکوفایی ایشان در جوامع امروزی است اثرگذاری هیجانات بر پیشرفت تحصیلی بسیار جدی است میل به پیشرفت از زمانهای گذشته وجود داشته است و انسانها برای رسیدن به هدفهای متعالی خود کوشش زیادی به عمل آوردند و یکی از راههای رسیدن به اهداف خود تحصیل علم و دانش در تمام مقاطع تحصیلی می‌باشد. بنابراین اگر فرد در این راه موفق شود می‌تواند به پیشرفت دست یابد و اهداف خود نائل گردد. پیشرفت تحصیلی بستگی به عوامل سندی چون محیط مدرسه، معلم ، کتابهای درسی و ... دارد. عوامل هیجانی فردی مثل کنجکاوی ، علاقمندی، اضطراب و ... عوامل هیجانی که محیط مدرسه در آن دخیل است طبیعتاً بر نمرة درسی شاگردان اثرگذار است.
بنابراین منظور از این پژوهش بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم و پنجم دبستانهای منطقع 1-2 شهر تهران می‌باشد.
بیان مسئله :
هیجانها در زندگی آدمی دارای اهمیت فراوان می‌باشد. واژه هیجان [1] را هنگامی به کار می‌بریم که می‌خواهیم به توصیف احساس‌هایی چون عشق، نفرت ، امید ، کنجکاوی و ... بپردازیم . این احساس‌ها در زندگی ما نقش بسیار مهمی را بعهده دارند و نه تنها در خوشبختی ما موثرند ، بلکه بر سلامت حافظه‌و نیروی عقل و ادارک ما نیز تأثیر دارند. به تجربه ما معنا می‌بخشند. در داوری ما در مورد اشخاص و اشیاء دخالت می‌کنند و در تصمیم کردار ما هم نفوذ انکارناپذیری دارند. آگاهی از تأثیر هیجانها تنش ما را در رفتار خودمان و دیگران از جمله شاگردانمان افزایش می‌دهد. معلمان علاوه بر اینکه باید در رفتار شاگردان بینش داشته باشند لازم است برای پرورش هیجانهای آنها نیز کوشش کنند و برای تربیت هیجانهای کودکان باید بکوشیم دو کار را انجام دهیم :
الف : به کودکان یاری دهیم تا ارزش‌های واقعی را درک کنند.
ب : آنان را در بیان هیجان‌هایشان به شیوه‌های خلاق و رضایت‌بخش رهبری کنند. (پارسا / 1377)
افراد طبق تفاوتهای فردی که با یکدیگر دارند از حوادث اطراف نیز بطور متفاوت برداشت می‌کنند. نشان دادن احساسات و عملکرد در موقعیت هیجانی هم در افراد متفاوت است. حال اگر در موقعیت کلاس دانش‌آموزان تحت تأثیر هیجانی قرار بگیرند بر هر یک از آنها تأثیر متفاوت بر جای خواهد گذاشت. اگر هیجانی بر علایق دانش‌آموزان منطبق باشد می‌تواند میزان یادگیری و بازدهی تحصیلی اثر مثبت داشته باشد ولی اگر هیجان ایجاد شده بر طبق تفاوتهای فردی موجب التذاذ فرد قرار نگیرد اثر منفی خود را نشان خواهد داد. بنابراین بدلیل اینکه هیجانها بر تمام امور زندگی انسان مخصوصاً بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارد پژوهشگر قصد دارد به بررسی ارتباط بین هیجان‌خواهی دانش‌آموزانی که از نظر تحصیلی پیشرفت دارند بیشتر است یا خیر. در پایان پژوهشگر به مقایسة هیجان‌خواهی دانش‌آموزان سال چهارم و پنجم که پیشرفت تحصیلی دارند با دانش‌آموزان همان مقطع که پیشرفت تحصیلی ندارند می‌پردازد. پژوهشگر در این پژوهش تلاش می‌کند به بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر چهارم و پنجم دبستان منطقه 2 تهران بپردازد.
اهمیت و ضرورت پژوهش :
یکی از اهداف مهم این پژوهش این است که معلمان و مسئولان مدارسه را در هدایت دانش‌آموزان برای استفاده صحیح و بجا از هیجانها در موقعیت‌های گوناگون یاری می‌رسانند. همچنین به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا آنها بتوانند هیجانهای خود را کنترل کنند تا بتوانند در امر تحصیل علم و دانش موفق باشند و اگر معلمان از تأثیر هیجان‌خوهی دانش‌آموزان خود اطلاع کافی داشته باشند آنها می‌توانند راههای مهار هیجانها را به دانش‌آموزان ارائه دهند. بدین وسیله معلمان مدارس می‌توانند با فراهم کردن زمینه‌های مناسب هیجان‌خواهی دانش‌آموزان را ارضا نمایند و اگر این میل ارضا نگردد باعث می‌شود که در موقعیت‌های دیگر ارضا گردد و ممکن است زمانیکه معلمان مشغول تدریس هستند مشکلاتی را در کلاس بوجود آورند و سبب کاهش یادیگری سایر دانش‌آموزان گردند و معلمان می‌توانند دانش‌آموزان هیجان‌خواه را مشخص نمایند و تمایلات هیجان‌خواهی آنهارا بشناسند و در مواقعی کانند زنگ ورزش از فعالیتهایی که آنها تمایل به انجام آن دارند استفاده کنند. این کار سبب می‌شود که در امر تحصیل تلاش خود را به کار گیرند . آگاهی از تأثیر هیجانها منش ما را در رفتار خودمان و دیگران از جمله شاگردانمان افزایش می‌دهد معلمان علاوه بر اینکه باید در رفتار شاگردان بینش داشته باشند لازم است برای پرورش هیجانهای آنان نیز کوشش کنند. ( پارسا ، کاربرد روانشناسی در تدریس ، 1377)
اهداف تحقیق :
هدف کلی : هدف کلی در این پژوهش بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم و پنجم دبستانهای منطقه 2 شهر تهران می‌باشد.
اهداف جزیی :
اهداف جزئی در این پژوهش عبارتند از :
1- بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم ابتدایی
2- بررسی رابطه بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ابتدایی
3- بررسی هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم که پیشرفت تحصیلی دارند با هیجان‌خواهی دانش‌آموزان همان مقطع که پیشرفت تحصیلی ندارند.
4- بررسی هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارمکه پیشرفت تحصیلی دارند با هیجان‌خواهی دانش‌آموزان همان مقطع که پیشرفت تحصیلی ندارند.
فرضیه‌ها :
فرضیه اول : بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم ابتدایی منظقه 2 شهر تهران رابطه وجود دارد.
فرضیه دوم : بین هیجان‌خواهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ابتدایی دبستانهای منطقه 2 شهر تهران رابطه وجود دارد.
فرضیه سوم : میزان هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع پنجم ابتدایی که پیشرفت تحصیلی دارند بیشتر از دانش‌آموزانی است که در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند.
فرضیه چهارم : میزان هیجان‌خواهی دانش‌آموزان دختر مقطع چهارم ابتدایی که پیشرفت تحصیلی دارند بیشتر از دانش‌آموزانی است که در همان مقطع پیشرفت تحصیلی ندارند.
متغیرها :
متغیر مستقل : هیجان‌خواهی و احساس‌جویی
متغیر وابسته : پیشرفت تحصیلی
تعاریف نظری :
هیجان : این اصطلاح به معنی حرکت ، تحریک ، حالت تنش یا تهیج می‌باشد. (پورافکاری ، واژه‌نامه روانشناسی و روانپزشکی ، 1373)
هیجان‌خواهی : نیاز به گوناگونی ، تازگی و مجموعه‌ای از احساس‌ها و تجربه‌ها و رضایت به خطرهای روانی و فیزیکی و اجتماعی به منظور رسیدن به چنین تجربیاتی .(دران شولتز ، نظریه شخصیت ، 1990)
احساس‌جویی [2] : بعدی که در آن می‌توان افراد را بر حسب میزان علاقه، التذاد از فعالیتهایی که با سطح بالایی از احساس همراهند.
پیشرفت تحصیلی [3] : چنانکه آموخته‌های آموزشگاهی فرد متناسب با توان و استعداد بالقوه او باشد یا آموخته‌های فرد متناسب با توان و استعدادهای وی بوده، در یادگیری فاصله‌ای بین توان بالقوه و بالفصل او نباشد می‌توان گفت دانش‌آموز به پیشرفت تحصیلی نائل شده است. (سیف ، 1374 )
همچنین پیشرفت تحصیلی زمانی حاصل می‌شود که فعالیتهای آموزش معلم و کوشش‌های یادیگری دانش‌آموزان به بازدهی مطلوب بینجامد. (سیف ، 1374)
تعاریف عملیاتی :
هیجان‌خواهی : منظور از هیجان‌خواهی نحوه‌ای است که فرد در آزمون هیجان‌خواهی زاکرمش بدست می‌آورد.
پیشرفت تحصیلی : منظور شاخص پیشرفت تحصیلی در این پژوهش معدل 17 به بالا نمرات دانش‌آموزان در سال تحصیلی گذشته است.
فصـل دوم
ادبیات تحقیق
مقدمه :
روانشناسان در نتیجة پژوهشهای گوناگون ویی‌گیر دریافته‌اند که بیشتر رفتارهای آدمی بعلت خاصی پدید میآیند. (پارسا، 1375) .
ارسطو نخستین کسی است که میان مؤلفه‌های فیزیولوژیکی و روانی هیجان عنوانهای ماده ، شکل یا نگاره را مطرح نمود. (پارسا ، 1375)
بقراط حکیم چهار مادة سیال : خون، صفرا ، سودا ، بلغم را اساس هیجانها می‌دانست. ) پارسا ، 1375)
واژه هیجان که در زبان متداول با واژه‌های شور، احسسا ، انفعال عاطفه معادل است روشنگی پاسخی است که موجود زنده از نظر «1) برانگیختگی بدنی ، 2) واکنش‌های بیانی ، 3) تجربه آگاه در برابر محرک‌ها از خود نشان میدهند. (پارسا ، 1375)
کرول ایزارد [4] معتقد است که در تعریف کامل هیجان باید به این موارد سه گانه توجه داشت:
1) فرایندهایی که در دستگاه عصبی رخ می‌دهد.
2) الگوهای شهود و بیانگر هیجان در چهره
3) احساس آگاهانه هیجان
همچنین به انواع ده‌گانه هیجان اشاره کرده است و معتقد است که بیشتر این هیجانها در دورة شیرخوارگی (تولد تا 2 سالگی) وجود دارند و هیجانهای دیگر ترکیبی از این هیجانهای ده‌گانه بشمار میآیند، چنانکه عشق ترکیب از عامل سردانگیز به اضافة شادمانی است. (پارسا ، 1375)
در این فصل پژوهشگر قصد دارد پیشینه‌ای از هیجان را بیان نماید، همچنین به تأثیر هیجان بر سیستم عصبی و رویدادهای بدنی می‌پردازد و ارتباط بین هیجان خواهی و استفاده از مواد مخدر و نابهنجاری‌های روانی و روابط میان فردی مشخص نماید.
علاوه بر این چند مورد از نظریات دانشمندان در مورد هیجان را مطرح ساخته و او همچنین تحقیقاتی که در داخل و خارج کشور در رابط با اثر هیجان خواهی بر پیشرفت تحصیلی انجام گرفته با ارائه نتایج آنها بیان می‌نماید.
ماهیت هیجان :
هیجانها چهار بْعد دارند :
1) عنصر ذرهنی به هیجان احساس می‌دهد. هیجان از نظر شدت و کیفیت در سطح ذهنی احساس می‌شود.
2) عنصر زیستی فعالیت دستگاههای خودمختار و هورمونی را شامل می‌شود به این صورت که آنها برای آماده کردن رفتار کنار آمدن سازگارانه و تنظمی آن در هیجان دخالت دارند. فعالیت نوروفیزیولوژیکی آنچنان با هیجان آمیخته است که هر گونه تلاش برای تجسم فردی عصبانی که برانگیخته نباشد تقریباً غیرممکن است.
3) عنصر کارکردی (هدفمند) به این سوال مربوط می‌شود که وقتی فرد هیجانی را تجربه می‌کند چه فایده‌ای از آن می‌برد . آدم بدون هیجان از لحاظ تکاملی در مقایسه با سایر آدم‌ها اشکال دارد.
4) عنصر بیانگر جنبة اجتماعی و ارتباطی هیجان است به تجربه‌های خصوصی ما از طریق ژستها ، آواگریها ، و به تیره جلوه‌های صورت به دیگران ابراز و منتقل می‌شود . پس هیجانها کل بدن ما را درگیر می‌کنند. احساس‌ها و پدیدارشناسی‌مان، زیست شیمی و نظام عضلانی‌مان، امیال و هدفهامیان و ارتباط و تعاملمان با دیگران را در برمی‌گیرد. (سید محمدی ، 1381)
این تعریف هیجان نشان می‌دهد که چگونه جنبه‌های گوناگون تجربه با یکدیگر هماهنگ می‌شوند. هیجان چیزی است که عناصر زیستی ، ذهنی ، کارکردی و بیانگر را به صورت یک واکنش منسجم به رویداد برانگیزندة آن درمی‌آورد. (سیدمحمدی ، 1381)
چه چیزی موجب هیجان می‌شود:
برای پی‌بردن به اینکه چه چیزی موجب هیجان می‌شود بر اساس این یک مجادله مهم زیست‌شناسی در برابر شناخت بوجود می‌آید که آیا هیجانها عمدتاً پدیده‌های زیستی هستند یا شناختی ؟ اگر هیجانها عمدتاً زیستی باشند پس باید از یک مرکز زیستی مثل مدارهای فنری آناتومی اعصاب سرچشمه بگیرند. اما اگر هیجانها عمدتاً شناختی باشند باید از رویدادهای ذهنی مثل ارزیابی ذهنی علنی یک رویداد خاص سرچشمه بگیرند.
دیدگاه زیستی هیجان :
دیدگاه زیستی معتقد است که انسانها چیزی بین 2 تا 10 هیجان اصلی دارند. دیدگاه زیستی معمولاً بر چندین هیجان اصلی تأکید می‌کند. ریچارد سولومون (1980) از وجود دو سیستم مغزی ناهشیار خبر می‌دهد بطوری که هر تجربة ناخوشایندی بطور خودکار و بازتابی با تجربه‌ای خوشایند مقابله می‌کند و هر تجربة ناخوشایند به طور خودکار و بازتابی با تجربه‌ای ناخوشایند مقابله می‌کند.
جفری گری (1994) سه سیستم هیجان را معرفی می‌کند که از سه مدار فنری جداگانه سرچشمه می‌گیرند: سیستم گرایش رفتاری (شادی) ، سیستم جنگ و گریز (خشم و ترس) ، سیستم بازداری رفتاری (اضطراب ) .
جک پنک‌سپ (1982) بر اساس چهارگذرگاه جداگانة درون دستگاه لیبیک ، چهار هیجان ترس، خشم ، وحشت ، انتظار را معرفی می‌کند. نانسی اشتاین و تام تراباسر (1992) بر چهار هیجان شادی، غم ، خشم و ترس تأکید می‌کنند، زیرا این هیجانها واکنش به چهار وضعیت اهداف مهم و ارزشمند را منعکس می‌کنند. موفقیت (شادی) ، شکست (غم) ، ممانعت (خشم)، و بلاتکلیفی هدف (ترس). سیلوان تام کینز (1970) شش هیجان را مشخص می‌کند علاقه، ترس ، تعجب ، خشم ، اندوه و شادی زیرا او معتقد است که شش الگوی متفاوت شلیک عصبی این هیجانهای گوناگون را به بار می‌آورد. کارول ایزاد (1991) بر اساس نظریه هیجانهای متمایز خود ده هیجان را معرفی می‌کند خشم ، ترس ، اندوه ، شادی ، نفرت ، تعجب ، شرم ، گناه ، علاقه و تحقیر.
آنچه که در این محققین پژوهشها قبول دارند این است که :
1) تعداد محدودی هیجان اصلی وجود دارد ، .
2) هیجانهای اصلی در تمام انسانها و حیوانات عمومیت دارند.
3) هیجانهای اصلی محصول تکامل‌اند.
و آنچه این پژوهشها را از هم جدا می‌کند این است که هر یک بر مبنای زیستی خاصی که تجربه هیجانی را هماهنگ می‌کند تأکید می‌ورزد. (سید محمدی ، 1381)
دیدگاه شناختی هیجان :
دیدگاه شناختی قاطعانه می‌گوید که انسانها بر خلاف آنچه دیدگاه زیستی معتقد است با بیشتر از 2 تا 10 هیجان را تجربه می‌کنند. نظریه‌پردازان شناختی می‌گویند درست است که تعداد محدودی مدار عصبی و واکنش بدنی مثل واکنش جنگ و گریز وجود دارد اما چند هیجان مختلف می‌توانند از واکنش زیستی یکسان ایجاد شوند.
از دید نظریه‌پردازان شناختی ، انسانها هیجانهای بسیار متنوعی را تجربه می‌کنند زیرا موقعیت‌ها را می‌توان بسیار متفاوت تعبیر کردو به این علت که هیجان از مخلوط تعبیر شناختی، زبان ، دانش شخصی، اجتماعی شدن و فرهنگ ناشی می‌شود هر نظریه‌پرداز شناختی برای معرفی تعداد نامحدود هیجانهای انسان دلایل خوبی دارد وجه مشترک آنها این فرض است که «هیجانها در پاسخ به ساختارهای معنی موقعیت‌های معین به وجود میآیند هیجانهای مختلف در پاسخ به ساختارهای معنی مختلف ایجاد می‌شوند». (فریجدا ، 1988 ؛ نقل از سید محمدی ، 1381)