| دسته بندی | شهرسازی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 11 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 13 |
از آنجائی که برای طراحی یک مجموعة مسکونی، آگاهی نسبت به وضعیت مجموعه هایی که تاکنون در این شهر به وجود آمده اند و تأثیراتی که از مرحله طراحی تا زمان استفاده ، از محیط گرفته یا بر آن می گذارند، ضروری می نماید. با عنایت به این مهم، در این بخش از رسالة حاضر، چند نمونة شاخص و تأثیر گذار در بخشهای مختلف شهر انتخاب شده اند تا به ترتیب زمانی و با بررسی نکات مثبت و منفی آنها، شناخت دقیق تری از وضعیت این پدیده ها در سطح شهر به دست آید.
ارائه اطلاعات در مورد این مجموعه ها در قالب: نمایش موقعیت قرارگیری در شهر، دیدهای گوناگون در وضعیت موجود از آنها، تصویری بازسازی شده از مجموعه ( برایدرک بهتر بیان معماری آنها) ، همچنین نقشه ها و سایر مشخصات. در موارد لازم، اطلاعات نقشه ها و سایر توضیحات ضروری در ارتباط با بنا این بررسی را کاملتر میکند.
1- مجتمع مسکونی فیروزه:
علت انتخاب:این مجموعه یکی از معدود مجتمعهای مسکونی مشهد است که پس از آپارتمانهای مرتفع در عرصه ساخت و ساز مسکن، به بلند مرتبه سازی روی آورده و امکان زندگی در ارتفاع بیش از 56 طبقه را برای ساکنین، فراهم نموده است.
1- بررسی ویژیگیهای کالبدی - فضایی مجموعه:
مجتمع مسکونی فیروزه با تعداد 1400 واحد مسکونی در قسمتی از شهر واقع شده که بیشترین کابری اراضی آن مسکونی است.
موقعیت شهری و کاربریهای بافت پیرامونی و بلافصل:
این مجموعه در محدوده بین بلوار شهید قرنی ( بلوار فردوسی) ، بلوار شهید صادقی (بلوار سازمان آب) و بلوار قاضی طباطبایی واقع شده است. کاربریهای اطراف آن در حوزه پیرامونی عبارتند از:
1- اورژانس 2- مجموعه فنی و حرفه ای 3- هتل صبا
4- پمپ بنزین 5- بیمارستان خاتم الانبیاء 6- مجموعه ورزشی کارگران و مجموعه تفریحی 7- مجموعه های مسکونی با قدمت زیاد نظیر 600 دستگاه،512 دستگاه مجموعه مسکونی شرکت گاز و مجموعه مسکونی فرهنگیان
کاربریهای داخل مجموعه و در حوزه بلافصل آن عبارتند از :
1- مسکونی 2- مرکز تجاری 3- درمانگاه 4- مسجد
نظام دسترسیها و الگوی حرکت سواره و پیاده:
کل مجموعه به 6 فاز مجزا از یکدیگر تقسیم شده که هر کدام دارای هیات مدیره مختص به خود می باشد و هیچگونه ارتباطی بین فازهای مختلف وجود ندارد. تفکیک حرکت سواره و پیاده بدین ترتیب است که حرکت سواره در فضاهای ارتباطی که در بین فازهای مختلف ایجاد شده اند، صورت می گیرد و هیچگونه تداخل حرکتی سواره در داخل محوطه های درونی مجتمع وجود ندارد، مگر در موارد اضطراری.
بررسی نحوه همگنی مجموعه با بافت اطراف و محیط:
در این زمینه می توان به نکات زیر اشاره نمود:
1- برجها طوری طراحی شده اند که حداقل سایه اندازی را بر هم داشته باشند.
2- اگر چه ریتم افقی- عمودی و نیز شکستگیهایی در نما دیده می شود، ولیعدم استفاده از مصالح متنوع، موجب بوجو آمدن سیمایی یکنواخت در بدنه شده است که البته وجود تراسها وفضاهای باز در طبقات و نیز ریتم نما، از تأثیر آن کاسته است.
3- وجود فضاهای باز در طبقات بالای برجها، نکته ای قابل توجه است که تنها در مورد تعداد واحدهای معدودی استفاده گشته است و در جای خود قابل تقدیر و تأمل است.
4- مسأله اشراف مجمع بر منازل مسکونی اطراف و نیز طراحی تراسها رو به فضای خصوصی بافت مسکونی مجاور، یکی از نکات منفی پروژه است. چرا که با توجه به نظر خواهی صورت گرفته از ساکنین، یکی از کابریهای عمده تراسها، مسأله چشم انداز ذکر شده است که با درنظر گرفتن اشراف بوجود آمده بر منازل اطراف، مطلوب نمی باشد.
5- بهتر بود که حجم برجها با افزایش ارتفاع پلکانی می شد تا از تأثیر ارتفاع زیاد آنها بر بافت مجاور بکاهد.
6- غلبه توده بر فضا، بجای فضا بر توده از معضلات مجموعه است.
7- فازهای مختلف مجتمع با. نرده از محیط پیرامونی خود تفکیک شده اند.
8- کمبود فضاهای سبز ونشیمن و نیز مکانهای جمعی مناسب که بصورتی شایسته تجهیز شده باشند، باعث انروای ساکنین شده و از بعد اجتماعی مجتمع کاسته است.
9- فضای باز مجموعه نیز، عموماً با موزائیک فرش شده است و فضاهای تجمع جهت گذران اوقات فراغت ونیز ایجاد همبستگی اجتماعی در ساکنین، متناسب با جمعیت مجموعه وجود ندارد.
10- مجتمع تجاری مجموعه در مکانی قرار گرفته که علاوه بر پاسخگویی به نیاز مجتمع با بیرون هم ارتباط کند.
11-سلسله مراتب دسترسی به داخل مجتمع از فضای باز (محوطه)، به فضای نیمه باز ( سرپوشیده ) و سپس فضای بسته صورت می گیرد که ترکیب مناسبی بنظر می رسد. همچنین فضای نیمه باز سرپوشیده مجموعه که شامل پیلوت ساختمانها می شود، با قرار گرفتن در سطحی بالاتر از محوطه شخص گشته است. این فضا شاید بتواند در صورت ساماندهی مناسب، بعنوان یک فضای اجتماع مطلوب برای ساکنین بخصوص در فصول سرد و بارانی، مورد استفاده قرار گیرد و تا حدی کمبود اینگونه فضاها در مجتمع را، جبران نماید
12- پارکینگهای مجتمع با قرار گرفتن در زیر محوطه باز و داشتن دسترسی از طریق رامپ، از تداخل سواره و پیاده جلوگیری کرد هو کاملا نیز کنترل می شود. ایجاد نورگیر در فضای باز مجموعه که امکان ورود نور به فضای پارکینگ در طبقه1- را ایجاد می کند، قابل توجه است.
بررسی واحدهای مسکونی و فضاهای درونی آنها: ( بطور کلی)
1- واحدها بصورت1،2و3 خوابه طراحی شده اند.
2- متراژ واحدهای مسکونی ( در فاز 4 مجتمع) از تنوع جالب توجهی برخوردار است و در 7 تیپ با متراژهای 170،160،140،125،110،92،80 متر مربعی قرار می گیرند.
3- فضاهای ارتباط عمودی، عموماً از سه بخش تشکیل شده است:
الف) آسانسور حمل افراد
ج) آسانسور حمل بار( خدماتی) که اغلب بسته می باشد و در موقع اسباب کشی استفاده می شود.
4- نوع سیستم سازه ای بتن آرمه است که بعلت ارتفاع زیاد، موجب افزایش ابعاد ستونها گشته است.
5- سیستم گرمایشی- سرمایشی مجتمع بصورت سیستم حرارت مرکزی است.
6- عدم تطابق میان سازه و فضا در بعضی از واحدها، موجب ایجاد مشکلاتی گشته است
7- تراس در ارتباط با آشپزخانه، نشیمن و خوابها، مناسب شکل گرفته است.
2- بررسی ویژگیهای اجتماعی- ساکنین:
به لحاظ ویژگیهای اجتماعی- ساکنین( با توجه به ارزیابی فرمهای نظر خواهی) ، نکات زیر بطور خلاصه بیان می شوند:
1- تعداد افراد خانوار در این مجتمع به لحاظ تنوع پلاتی که در آن دیده می شود، از 2 نفر تا 5 متغیر می باشد.
فایل ورد 13 ص
| دسته بندی | شهرسازی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 27 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 34 |
فهرست
فصل اول................................................................................................................................................
1- پیشینة تاریخی.............................................................................................................................
2- نظم فضائی شهرهای مناطق گرم و خشک........................................................................
3- تأثیر عوامل آب و هوائی............................................................................................................
4- ترکیب بام گنبدی و طلاق.......................................................................................................
فصل دوم : ...........................................................................................................................................
1- ساختار شهر و عناصر ساختاری آن......................................................................................
2- محلات، مراکز محلات...............................................................................................................
3- مسجد جامع..................................................................................................................................
4- بازار شهر.........................................................................................................................................
5- ارگ شهر........................................................................................................................................
فصل سوم : ..........................................................................................................................................
1- بررسی ترکیبخانه و عناصر معماری ایران..........................................................................
2- مسایل و سیاستها و اصول برنامه ریزی شهری................................................................
3- مسایل و سیاستهای عمده برنامه ریزی شهری................................................................
نمونة شهرهای تاریخی ( یزد )
مجموعه شهر : در نخستین بازدیدها از کل مجموعة شهر دو بخشی قدیمی و بخش جدید قابل تشخیص بود. با پیشرفت تدریجی کار معلوم شد که میان سه بخش عمده می توان تمایز قائل شد :
1) بخش تاریخی شهر، شامل بخشی قدیمی و درونی شهر مربوط به پیش از قرن نهم هجری قمری ( زمان تألیف تاریخ یزد)
2) بخش تاریخی شهر، شامل بخش میانی که مجموعة شهر را تا استقرار حکومت پهلوی در سال 1299 نشان می دهد.
3) بخشهای جدید و بیرونی که عمدتاً بیرون دیوارهای تاریخی شهر شکل گرفته است. گسترش این بخشها به ویژه در فاصله 57- 1347 سرعت گرفت و در دوران انقلاب اسلامی بر سرعت آن افزوده شد.
این تقسیم بندی تاریخی به صورتی با ترکیب کالبدی شهر نیز هماهنگ است. بخش درونی دارای ترکیبی فشرده، بخش میانی ترکیبی نسبتاً باز و بخشهای جدید گوناگون است. همچنین این تقسیم بندی در دیگر شهرهای که در این پژوهش بدانها اشاره شده کم و بیش صادق است.
بخشی تاریخی شهر. شهر یزد برجسته ترین نمونه ای است که ساخت آن علی رغم تغییرات عمدة اواخردهة چهل به بعد، می تواند روشنگر ترکیب فضایی یک شهر سنتی ایرانی در دورة اسلامی باشد. در سه دهه پیش هنوز نشانی مبتنی بر پیشرفت حرفه های سنتی و تجارت و رونق شهر و تخصص پیشه وران و سلسله مراتب در سازمانهای صنفی دیده می شد، که در این بخش به مواردی اشاره شده است. ویژگیهای این شهر موجب گردید که در جریان مطلاعات نظم فضایی و ساخت شهر و معماری نواحی گرم و خشک و نیز در بررسیهای تطبیقی، همواره یزد به عنوان نمونه و پایه مورد بررسی واقع شود. در اینجا ابتدا تغییرات کالبدی شهر را در ادوار مختلف تاریخی- تطبیق متن کهن با وضع موجود شهر- با تأکید بر دورة رونق شهر مورد مطالعه قرار می دهیم و سپس به تحلیل عناصر و نظم فضایی شهر می پردازیم.
2-1 یزد. هسته مرکزی شهر، حدود قلعة دورة آل کاکویه در بالا و سمت چپ عکس به چشم می خورد. خیابان مسجد جامعه و خود مسجد جامع در پائین دیده می شود . قسمتی از خیابان پهلوی سابق ( اولین خیابان یزد) که تقریباً جهت شمال شرقی جنوب غربی دارد پیداست. حدود جنوبی قلعة قدیمی ( شمال مسجد جامع) از بین رفته، و در سال 1352، خیابانی ( خیابان سید گل سرخ) در حد غربی قلعه احداث شد، که کارهای ساختمانی آن چند سال متوقف شده بود. بافت بسته و متراکم محلة قدیمی فهادان و محله های مجاور در خور توجه است.
در قرن پنجم شهر مقر حاکم نشین یکی از سلسله های کوچک محلی به نام آل کاکویه بوده است. در این دوره تغییرات کالبدی روشنی درشهر به وجود آمد. در سال 432 هجری دیواری گرد شهر کشیده شد، و چهار دروازه به نامهای درب کیا، درب قطریان، درب مهریجرد و درب کوشکنو ایجاد گردید
در حال حاضر محل این دروازه ها در شهر قابل شناسایی است. حاکمین این خاندان همچنین اقدام به ایجاد عناصر دیگری در شهر نمودند. ابویعقوب محله ای در شهر بنا کرد که امروز به همین نام – محلة یاقوبی – شناخته می شود.
در دوره اتابکان یزد قرون ششم و هفتم نیز حکام شهر به ساختن محلات روستایی، باغها، قصر، بازار، مدارس علمیه، سراها و دروازه اقدام نمودند. قریه ای در جانب شرقی شهر که امرزو به نام مریم آباد شناخته می شود، توسط مادر اسفهسالار قطب الدین ابو منصور
( متوفی 642 هـ) ایجاد گردید و در آن زمان مریاباد نامیده می شد. دروازه ای نیز که امروز محل آن قابل شناسایی است و محلة آن به نام مالمیر شناخته می شود به دستور مادر امیر بنا گردید.
در دوران حکمرانی آل مظفر در قرن هشتم هجری نیز ساخت کالبدی شهر دچار تغییرات بسیاری شد. محمد بن مظفر امیر مبارزالدین محمد در شهری دیگری به دستور امیر چخماق و فرزندانش ایجاد گردیدند که امرزو برخی از آنها باقی مانده اند. این عناصر عبارتند از : بازار علی آقا در دورازة مهریجرد 815 هـ ؛ بازار خواجه شمس الدین ؛ مسجد جامع در خارج شهر در محلة سرریگ. 770 و 818 هـ؛ بقعة سیدرکن الدین 815 و 843 هـ؛ مدرسه ضیائیه سرپلک 788هـ، مدرسة خانزابنت محمد بن مظفر بیرون دروازه در محلة سراب نو با خانقاه و مقبره 700 هـ، و مزار پیر برج نزدیک به برج دروازة مهریجرد.
آثار دوره صفویه درشهر یزد معدود است. در این دوره بیشتر فعالیتهای حکام و سلاطین وقت به ویژه در اصفهان متمرکز بوده است. در یزد مجموعه شاه شامل میدان بزرگ که تکیه بوده، مسجد و مدرسه شاه طهماسب متعلق به دوره صفوی است. این مجموعه امروز تقریباً به کلی از هم پاشیده شده و در دو نوبت خیابان کشی، تکیه به صورت محوطة تقاطع دو خیابان در آمده است.
بعد از صفویه تا دوره آخر دگرگونی شهر در دهه های اخیر به ویژه می توان از کارهای محمد تقی خان یزدی معاصر شاهرخ میرزای افشار و کرمیخان زند یاد کرد. منجمله باغ دولت آباد که در سال 1160 به فرمان محمد تقی خان بنا شد و مدتها نیز محل اقامت کریمخان بود. در زمان وی و فرزندانش همچنین عناصر دیگری ماند بازارخان، مدرسه خان، قیصریه خان و میدان مشهور خان احداث گردیدند . در دوره قاجاریه به ویژه اعیان شهر خانه های باشکوهی برای خود ساختند که از جمله مجموعة عربها را می توان نام برد.
همانطور که می بینیم حکام شهر که در ادوار مختلف ادارة کامل منطقه را از نظر اقتصادی اجتماعی زیر نظر داشته اند، در دگرگونی ساخت مرکز حکومتی نیز دارای نقش اساسی بوده اند. تاریخهای محلی از کار و وضع زندگی مردم اطلاعات چندانی به دست نمی دهند، اما از متن آنها به نحوه کار در عناصر تولیدی شهر تاریخی مانند کارگاهها که فضای فعال آنها جریان صدها سال کار یکنواخت را نشان می دهد و امروز نیز برخی از آنها به جا مانده، می توان پی برد. اطلاعات معتمدین محلی که زندگی نیم قرن پیش را به خوبی به یاد دارند، تصویری از نحوه فعالیتهای اقتصادی و تولیدی در شهر و زندگی اجتماعی فرهنگی مردم و همچنین نحوه عملکرد عناصر شهری به دست می دهد که در اینجا مورد بررسی قرار می گیرد.
ساخت شهر یزد. بررسیها نشان می دهد که در گذشته شهر یزد دارای محلات متعددی بوده است. محلات شهر جایگاه زندگی طبقات اجتماعی مختلف، صاحبان مشاغل گوناگون و پیروان ادیان مختلف بوده است. روابط نزدیک اقتصادی اجتماعی نظام محله ای ویژة شهرهای دورة اسلامی و شیوة تولید کارگاهی بر نظم اجتماعی فضایی شهر تأثیر داشته است. به طوری که دریک محله بخشهای اعیان نشین- صاحبان کارگاههای خصوصی- و طبقة اجتماعی متوسط کنار هم قرار داشته و یا دو محله متعلق به اعیان و متوسط شهری کنار هم قرار می گرفته است. خانه های اعیان نشین معمولا مشخص و مانند مراکز محلات در تقاطع و یا در مسیر گذرهای اصلی قرار داشته است.
حدودک یک قرن پیش شهر یزد دارای 6 محلة زردشتی نشین بوده که در شهر و یا اطراف شهر به صورت مجموعه و یا محلات روستای وجود داشته اند و امروز (1353) نیز باقی هستند. زردشتیان به طور عمده به زراعت اشتغال داشتند و در محله های خود در داخل شهر دارای زمینهای مزروعی بودند. آثار این زمینها امروز نیز باقی است و بخش عمده زمینهای بایر شهری را در محلات زردشتی نشین تشکیل می دهد. در مجموع می توان گفت که جز در موارد اقتصادی از لحاظ روابط اجتماعی جامعه زردشتیان جامعة بسته ای بوده است و این به ویژه در ترکیب کالبدی شهر به چشم می خورد.
فایل ورد 34 ص
| دسته بندی | شهرسازی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 12 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 12 |
پیشگفتار
مطالب این مجموعه با عنوان بررسی تزئینات ونقوش مسجد جامع یزد جمع گرد آوری شده و سعی بر آن بوده تا جایی که متون تاریخی باقیمانده و منابع و سوابق تاریخی مسجد جامع یزد اجازه داده است به ذکر توضیحاتی راجع به مصالح و کتیبه ها و تاریخ بنای آن و تغییرات ایجاد شده بر آن در طول سالیان، بپردازیم.
اگر چه نقوش شکل گرفته بر آن به طور عموم در تمام بناهای اسلامی ایران به چشم می خورد ولی خالی از لطف نبود که به بررسی تزئینات این مجموعه بپردازیم زیرا مجموعه بنای مسجد جامع یزد در شهری است که دارای بافت سنتی دست نخورده ای نسبت به بناهای شهرهای دیگر است، با این حال بناهای باستانی و اسلامی ایران همگی دارای لطف خاص خودشان هستند که معماران تلاشگر و هنرمند با اطلاعات و دانش معماری بالابه تأ سیس بناها همت گمارده اند.
حال چه به صورت تحقیق دانشگاهی یا هنر عنوان دیگری قطعاً علاقه و توجه شخصی و میل به دانستن در مورد عظیم تاریخی داشته باشم و به این مسیر رنگارنگ قدم گذاشته و هنر گوشه دیگری از این سرزمین را ورق بزنیم، وارد فضای زیبا و ملکوتی شویم از داخل مقرنها عبور کنیم و ایوانها را پشت سر گذارده و راه پر پیچ و خم نقوش اسلیمی و ختایی را گرفته از داخل بوته ها گذشته م مناره ها را دور بزنیم تا شاید تفحه ای از روح و ذوق هنری معمار و نقشبند این بنا از روح خسته ما گذر کند و جانی تازه به ما ببخشد.
دیدن و مشاهده کردن این گونه هنر های تاریخی که از سالیان باقی مانده شاید تلنگری باشد برای تمامی از تلاش افتادگان راه هنر و بروز خلاقیت و پشتکار.
مقدمه
هنر جو هره ای است که از ذرات هر ایرانی به فضل الهی به ودیعه نماده شده است. به همین علت جلوه های هنر در تمام مظاهر و مقوله های زندگی ایرانی مانند: معماری، نقاشی ، خط وکتابت ، پارچه بافی، قالی وگلیم بافی، فلزکاری، سفالگری و ...... در طول تاریخ بروز و ظهور داشته و دنیایی از زیباییها، ذوق، خلاقیت و ابتکار را پدید آورده است.
یکی از مظاهر انعکاس هنر ایرانی در معماری این سرزمین است هنرمند معمار ایرانی، از ابتدای کار و ازهنگام بکارگیری آجر که ازمصالح اولیه احداث بنا به شمار می رفته زیبا ترین نقشها و طرحها را هنگام احداث دیوارها و پوششی گنبد ها وگوشواره ها، مقرنس ها و طاقنما ها خلق کرده است و در روند تکاملی آن با گره چینی، گل اندازی، گره سازی وآجر کاری خفته و رفته، شاهکار های بی نظیری را به وجود آورده است.
هنگام استفاده از گچ با خلق گچبریهایی با نقوش هندسی، گیاهی، دنیایی از خلاقیت را که در دنیا بی نظیر می باشد آفریده و در استفاده از چوب برای پنجره ها و درها با بهره گیری از فتونی نظیر منبت، مشبک، معرق، کنده کاری، خاتم سازی ونقاشی روی چوب، اعجاز باور نکردنی را پدید آورده است.
برای تزیین بنا از کاشیهایی یک رنگ، هفت رنگ، معرق، طلایی و .... شیشه و آیینه در شکلها و رنگها و ابعاد گوناگون، مدد جسته و دنیایی از زیبایی و خلاقیت و هنر را عرضه کرده و همه اینها به همراه حجاریهای زیبا، بنا هایی را در جای جای ایران بر پا و استوار کرده است.
بدون تردید تحقق این همه زیبابیها و خلاقیت جز به مدد عشق به معبود امکان پذیر نبود، چراکه بیشترین جلوه آنها را در مسجد، محراب و زیارتگاه می توان دید.
بناهای مذهبی، همواره مورد احترام و توجه ملل و اقوام مختلف درطول تاریخ بوده است، و به لحاظ همین اهمیت، پیوسته کاملترین تجربه های هنری هنرمندان برجسته هر دوره تاریخی در خدمت معماری و تزیین نقوش به کار رفته در احداث چنین اماکنی بوده است. این علاقه و توجه و بذل سرمایه های مادی و معنوی، نه از باب منافع اقتصادیو اغراض مادی، بلکه بر مبنای کشش و علاقه ای قلبی بر اساس گرایش فطری مردم به مکاتب الهی بروز کرده است. چه بسا مردمی که با مشکلات و تنگناهای اقتصادی قرین بوده، اما در سرمایه گذاری برای مظاهر معنوی، از جمله بناهای وابسته به مقدسات مذهبی، از هیچگونه ایثاری فروگذار نکرده اند.
بناهای رفیع و با شکوهی که در طول تاریخ برای معابد، مساجد وکلیساها،سر برافراشته اند، با یک پشتوانه قلبی و عشق حقیقی همراه بوده است.
در تاریخ اسلام، مسجد در رأس توجه مردم، به ویژه هنرمندان معتقد به مبانی دینی قرار داشته است. در دوره هایی که اثری ازپیشرفتهای علمی و صنعتی در هیچ کجای عالم دیده نمی شود، بر جسته ترین آثار معماری جهان، از میان مساجد بزرگ در جای مانده است، اگر چه به علل گوناگون، بویژه هجوم ارتشهای متجاوز بیگانه به کشورهای اسلامی بسیاری از ابنیه مهم و مساجد تاریخی دچار تخریب و ویرانی شده و آثار مهم مکتوب و میراث فرهنگی مسلمین که دستخوش غارت و آتش سوزی در کتابخانه های مهم جهان اسلام شده است، ما را ا زگنجینه های مهمی محروم کرده است، با این حال آنچه بر جای مانده، خود دریچه ای است برای شناخت عظمت معماری به کار رفته در بنای مساجد بزرگ تاریخی، بویژه آن که در معماری و کاشیکاری بناها، مظاهر معنوی و مفاهیم والای مذهبی چه در انتخاب رنگ و چه در انتخاب شکل و فرم بسیار ماهرانه تلفیق شده اند، و فضایی به وجود آورده است که انسان شیفته معنویت را بسوی خود می خواند.
- مسجد در معماری ایران
- عملکردهای مساجد مختلف
- خصوصیات فضاهای کالبدی مسجد
« مسجد » در معماری ایران.
در هنر و معماری ایرانی و به ویژه معماری مساجد با دو پدیده شکل و محتوایا عینیت و ذهنیت - و در یک کلام قالب و روح مواجهیم.
هنر معماری دارای سه جنبه است یکی جایگاه اثر در شهر یا معماری شهری ، طراحی خود بنا یا حجم اثر، و در نهایت هنر های وابسته به معماری که شامل مواردی چون نور ورنگ و نقش است، می گردد که این اخیر با آنکه نقشی محوری در آنچه که معماری ایرانی نا مید ه می شود دارد، اما در دوره های پسین ، این شیوه یا مهجور گشته یا نقشی حاشیه یی یافته است. حال آنکه چنین ظرفیتی را دارد که فضا سازی کند و بدون اینکه ترکیب احجام نامتجانس ضرورت یابد، فضاهای دلخواه را ایجاد نماید.
انسان- و به تبع او اثر هنری- موجودیت نمی یابد، مگر آنکه قالب و روحی داشته باشد. قالب و روح دو وجه متفک یا همراه و ترکیبی نیستند، بلکه وجوهی محشور و عجیبند که هیچ کدام بدون دیگری موجودیت و معنا نمی یابد. نه هر قالبی محمل هر روحی است و نه روحی تاب نشستن بر هر قالبی را دارد. این دو تنها با یکدیگر موجودیت می یابد و رشد می کنند و مرتبت وجود می یابند.
درهنر معماری، اثر و روح حاکم بر جابجایی آن از یکدیگر منفک نیستندو نمی توانند که باشند. نمی توان فضایی را تخیل نمود، بدون آنکه صورت و شمایلی برایش قائل گشت و به همین عنوان نمی توان صورت و شمایلی تصور نمود و مصالح آن را در نظر نداشت- روح فراخ در همنشین با قالب تنگ همچون انیسش خرد و تحقیر می گردد یا قالب شکسته بر می دارد. قالب فراخ نیز ذلیل روح خرد شده، ویرانه می شود. این دو تنها بار شد متناسب و همپای یکدیگر، کارا و زیبنده می گردند. درفضا سازی ایرانی علاوه بر ترکیب یا انتزاع حجمی، از نقوش و رنگ و نور پردازی هم، به منظور القای انتزاع یا ترکیب فضایی استفاده شایان و قابل توجهی می شود به این معنا که در یک معنا که در یک فضای راسته، شکست نور یا تفرق نقوش، قطعه ای را مجرء یا گسسته می نمایاند و بالعکس بدین لحاظ شناخت نقوش و در رأس آن گره بنایی، در فضا سازی ایرانی نقشی مؤثر و ناگزیر دارد.
فایل ورد 12 ص
| دسته بندی | هواشناسی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 107 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 64 |
مقدمه و هدف
اولین قدم در مراحل مطالعاتی یک پروژه آبی، مطالعات هواشناسی است، به طوریکه سایر مطالعات مانند هیدرولوژی، سیلخیزی، فرسایش و رسوب و غیره بر آن متکی است.
بدیهی است دسترسی به دادههای کافی و دقیق شبکه ایستگاههای هواشناسی از یک طرف موجب کوتاهتر شدن مدت مطالعات گردیده و از طرف دیگر در بر آورد مقرون به صحت ابعاد تاسیسات و به دنبال آن هزینههای اجرایی طرح موثر است.
از آنجا که آمار هواشناسی و به ویژه بارندگی در ایران با خلاءهای گسترده ناشی از عدم دیدهبانی یا مشکوک بودن آمار مواجه است، لذا دستیابی به یک روش صحیح بازسازی خلاءهای آماری ضروری به نظر میرسد.
آنچه در این پژوهش دنبال میشود انتخاب روشی مناسب جهت بازسازی خلاءهای آماری بارندگی میباشد به طوریکه آمار بازسازی شده با آنچه واقعیت داشته ولی به دلایلی ثبت نگردیده حدالامکان نزدیک باشد.
1-2- فرایند بارش و ویژگیهای آن
1-2-1- بارندگی:
بارندگی یا بارش شامل کلیه نزولات جوی مانند باران، برف و تگرگ میباشد که بر اساس اقالیم مختلف باران و یا برف قسمت عمده از آن را تشکیل میدهد. بارش در واقع ورودی سیکل هیدرولوژی میباشد. بارندگی در مناطق مرطوب با پراکنش منظم و در تمام طول سال اتفاق میافتد، در حالیکه در مناطق خشک و نیمه خشک پراکنش نامنظم و حتی گاهی در یک بارندگی کوتاه مدت بیش از 50% بارندگی سالانه بوقوع میپیوندد.
1-2-2- فرایند بارندگی
به طور کلی مکانیسم بارندگی ناشی از افزایش رطوبت نسبی هوا تا حد معینی است که این پدیده یا در اثر تبخیر از سطح آب یا سطوح نمناک حاصل میشود یا در اثر کاهش دمای هوا و یا ممکن است تلفیقی از این دو باشد.
سرد شدن هوا در طبیعت عمدتاً معلول صعود هواست. در این عمل که تقریباً به حالت آدیاباتیک میباشد. هوا ضمن صعود به علت کاهش فشار سرد میشود. مکانیسمهای اصلی صعود هوا عبارتند از صعود جبههای، صعود کوهستانی، صعود جابجایی و صعود سیکلونی.
چرخه آبی در اتمسفر سه مرحله مجزا از هم تشکیل میدهد که عمدتاً عبارتست از تبخیر، تراکم و بارندگی. تفاوت تبخیر و تراکم امری واضح و روشن است ولی تفاوت تراکم و بارندگی احتیاج به کمی بررسی دارد.
به طور کلی فرایند تراکم شامل یک انباشتگی حداکثر از مولکولهای بخارآب تا رسیدن به حد ذرات ریز است در صورتیکه فرایند بارندگی، مرحلهای از پیوستن ذرات ریز یا قطرکها و سیکل قطرات مایع و یا تراکمی از بلورهای یخ میباشد.
عمل تراکم احتیاج به یک هسته[1] که هسته تراکم[2] نامیده شده دارد تا مولکولهای آب در اطراف آن جمع شوند. ذرات گرد و خاک معلق در هوا میتوانند به عنوان هستههای تراکم عمل کند. ذرات دارای یون روی هستهها اثر میکنند، زیرا یونها با داشتن الکتریسیته ساکن مولکولهای آب را در باندهای قطبی خود جذب میکند. یونها در اتمسفر شامل ذرات نمک ناشی از تبخیر از سطح دریا و یا ترکیبات سلفور و نیتروژن ناشی از احتراق میباشند. قطر این ذرات از 3-10 تا 10 میکرون تغییر میکند که این ذرات به عنوان هواویز[3] شناخته میشوند. برای مقایسه باید متذکر شد که اندازه یک اتم حدود 4-10 میکرون است، بنابراین کوچکترین هواویز ممکن است فقط از چند اتم تشکیل شده باشد.
قطرات ریز که در اثر حرکت تلاطمی حمل میشوند بوسیله تراکم و برخورد با ذرات مجاور خود رشد میکند تا اینکه به اندازه کافی بزرگ شوند تا حدیکه نیروی جاذبه زمین بر اصطکاک غالب شود و شروع به ریزش کنند. افزایش بیشتر اندازه قطرات در نتیجه برخورد آنها با قطرات دیگر در مسیر ریزش صورت میگیرد. ولی گاهاً وقتیکه قطره به سمت پائین حرکت میکند هنگام عبور از لایههای گرمتر تبخیر میشود و اندازه قطره کاهش یافته و بنابراین ممکن است قطره باز به اندازه یک هواویز تبدیل شود و به واسطه حرکت تلاطمی هوا به سمت بالا حرکت کند در حرکت به سمت بالا فقط یک سرعت 5/0 سانتیمتر بر ثانیه کافی است تا یک قطر 100 میکرونی را حرکت دهد. (محمدپور، 1373)
چرخه تراکم، ریزش، تبخیر و صعود به طور متوسط حدود 10 بار قبل از اینکه قطره به اندازه بحرانی حدود 1/0 میلیمتر برسد اتفاق میافتد. مکانیسم بارش در ابرها در شکل 1-1 نشان داده شده است.
شکل 1-1 مکانیسم تشکیل قطرات باران در ابر (چو[4] و همکاران،1988)
1-2-3- انواع بارندگی
هوای مرطوب در اثر صعود و سرد شدن به مرحلهای میرسد که دیگر قادر به نگهداری رطوبت خود نیست در نتیجه تولید بارندگی نموده که بر مبنای نحوه صعود هوای مرطوب، بارندگیها را به صورت زیر تقسیمبندی میکنند:
الف- بارندگیهای همرفتی[5]
در اتمسفر آرام هوای اشباع و غیر اشباع مجاور سطح زمین بر اثر تشعشعات خورشید بویژه به روش غیر مستقیم گرم و در نتیجه متسع شده و به طور عمودی جابجا میشود. در حین صعود بسته به وضعیت رطوبتی طبق گرادیان آدیاباتیک خشک (یعنی 10 درجه سانتیگراد به ازاء هر کیلومتر) و یا آدیاباتیک اشباع (یعنی 4 تا 8 درجه سانتیگراد به ازاء هر کیلومتر) سرد شده و در یک ارتفاع که ارتفاع تراکم نامیده میشود به نقطه میعان میرسد. از این ارتفاع به بالا ابرها شروع به تشکیل شدن میکند و اگر جریان قائم اولیه کنوکسیون شدت داشته باشد این عمل میتواند مدتها ادامه یابد. مسلماً سیستم ابر حاصله پس از رسیدن به نقطه سرد و یا دارای تلاطم نسبتاً شدید ایجاد باران خواهد نمود. بنابراین بارندگیهای حاصل که به کنوکسیون شهرت دارند محصول هوای گرم بوده که اغلب با رعد و برق و طوفان همراهند. قسمت اعظم این بارندگیها به صورت باران و یا همراه با تگرگ میباشد. این بارندگیها عمدتاً در مناطق گرمسیری و استوایی دیده میشود، چون در آنجا بر اثر ضعف عادی بادها جریانات هوا اغلب عمودی است. بارندگیهای کنوکسیون در مناطق معتدله نیز در فصول گرم به صورت طوفانهای تابستانی و موضعی خیلی شدید ایجاد میشوند البته باید دانست که تمام طوفانها از مکانیسم بارندگی کنوکسیون نتیجه نمیشوند.
ب- بارندگیهای کوهستانی[6]
زمانیکه بادهای مرطوب در حال وزش از اقیانوسها به طرف خشکیها به یک مانع کوهستانی برخورد کرده و یا از یک منطقه تحت نفوذ دریای گرم به مناطق خشک و وسیع سردتر میرسند بالطبع بالا رفته و افزایش حجم آنها موجب سرد شدن و تشکیل تودههای ابر و بالاخره ایجاد بارندگی میشود. این بارندگیها معروف به ریزشهای کوهستانی بوده به صعود باران یا برف روی دامنههائی که در معرض باد هستند فرو میریزند. به علاوه چه از لحاظ مقدار و چه نحوه توزیع مکانی بسیار نامنظم و تحت نفوذ اغتشاشات سیلکونی میباشد. همانطوری که جذب یک فلوی نورانی توسط یک جسم کدر ایجاد سایه میکند به همان طریق سد معبر تودههای مرطوب توسط کوه تولید یک منطقه کم باران و خشک در دامنه یا ناحیهایکه در جهت مخالف باد قرار گرفته خواهد نمود. هوا بر اثر پائین آمدن در روی این دامنه گرمتر شده و رطوبت نسبی آن کاهش مییابد (پدیده فون). این امر موجب ایجاد یک رژیم باد خشک و پیدایش مناطق نیمه خشک میگردد.
ج- بارندگیهای جبههای[7]
این بارندگیها در سطح تماس (جبهه) تودههای هوایی که دارای حرارت و رطوبت مختلف هستند بوجود میآیند. صرفنظر از منشاء این پدیده در این مناطق برخورد است که تودههای هوای گرم و مرطوب را که سبکتر هستند به شدت به طرف ارتفاعات میراند. این امر موجب سردشدن سریع و به نقطه شبنم رسیدن توده هوا شده که ایجاد بارندگی را به دنبال خواهد داشت.
د- بارندگی سیکلونی[8]
جهت جریان هوا در یک سیلکون یا مرکز کم فشار دورانی و متقارب است که در مرکز آن منجر به صعود گسترده هوا و در نتیجه ایجاد بارش میگردد.
توجه به این نکته لازم است که وقتی یک سیستم اغتشاش جوی که ابعاد وسیعی دارد، یک منطقه وسیع را تحت تاثیر قرار می دهد، تفکیک عوامل از یکدیگر امکانپذیر نیست و نوعی تلفیق از پدیدهها در آن دیده میشود. (محمدپور، 1377)
1-2-4- قوانین حاکم بر بارندگی
الف- قانون ارتفاع
هر چه توده هوا بالاتر میرود سردتر شده و در نتیجه زمینه بارندگی بیشتر فراهم میشود و این عمل تا آنجا ادامه مییابد که رطوبت هوا تا مقدار زیادی کاهش مییابد. بنابراین مقدار بارندگی در یک ناحیه بر حسب ارتفاع افزایش یافته تا آنکه از یک ارتفاع به بعد شروع به کاهش میکند. این ارتفاع را ارتفاع اپتیم مینامند. در ایران این ارتفاع حدود 3500 متر در منطقه کرمان برآورد گردیده است. رابطه بین ارتفاع و بارندگی ممکن است در پارهای از موارد معکوس شده و بارش بر حسب ارتفاع کاهش یابد. این مورد در بعضی از نقاط شمالی کشور مشاهده شده است.
ب- قانون تنهایی
قانون ارتفاع وقتی صادق است که ارتفاعاتی که در معرض تودههای هوایی قرار دارند به صورت پیوسته باشند در غیر اینصورت وجود ارتفاعات منفرد تاثیر چندانی در میزان بارندگی نخواهد داشت. اثر ناچیز کوههای مرکزی ایران بر روی افزایش بارندگی به خوبی نشان دهنده این قانون میباشد.
ج- قانون کوهپناهی
پس از اینکه توده هوایی از کوهستان صعود نمود و موجب بروز بارندگی گردید از خطالرأس کوهستان گذشته و در یک محیط باز و گسترده قرار میگیرد و به سمت پائین متمایل میگردد، در نتیجه میزان بارندگی آن یکباره کاهش مییابد و یا حتی قطع میگردد این حالت را پدیده فون[9] مینامند. پس از طی فاصلهای مجدداً تراکم صورت گرفته و بارندگی اتفاق میافتد. به همین علت است که مشاهده میگردد ایستگاههایی که در پناه کوه قرار دارند علیرغم نزدیکی با سایر ایستگاهها مقدار کمتری باران را ثبت میکنند.
د- قانون جهت دامنه
از آنجا که بارانهای شدید توام با باد هستند در نتیجه قطرات باران به جای سقوط عمودی مسیر مایل خواهند داشت در این حالت دامنههای رو به باد بارندگی بیشتری از دامنههای پشت به باد خواهند داشت. بارندگیها در دامنههای رو به شمال و جنوب البرز و دامنههای شرقی و غربی زاگرس اثر این قانون را به خوبی نشان میدهد.
هـ - قانون دوری از دریا
از آنجا که هوای مرطوب از سمت دریا به خشکی حرکت میکند و ایجاد بارش میکند هر چه از دریا دورتر شویم و یا مانعی منطقه و دریا را از هم جدا کند با فرض مساوی بودن سایر شرایط میزان بارش کاهش مییابد.
1-2-5- پراکنش بارندگی در ایران
جریان هوا و بادهایی که از مدیترانه و دریای سیاه به سمت ایران حرکت میکنند منبع اصلی بارندگی کشور به شمار میآیند. در بیشتر مناطق کشور فصل بارندگی از پائیز تا اواسط بهار بوده و در مناطق کوهستانی قسمت عمده آن به صورت برف است که ذوب تدریجی آن در فصول بهار و تابستان منبع اصلی تامین آب رودخانهها به شمار میآید. در بعضی مناطق کشور از جمله دشتها و کوهپایههای سواحل دریای خزر و نیز ارتفاعات بالای زاگرس در فصل تابستان نیز بارندگیهای پراکندهای صورت میگیرد. ریزشهای مربوط به اواخر پائیز و زمستان عموماً به صورت جبههای بوده که در این مواقع مناطق وسیعی از سطح کشور را شامل میشود. در فصل بهار و به ندرت در تابستان بارندگیهای پراکنده که بیشتر حالت اروگرافیک دارد در کوهپایههای و دامنه کوهها اتفاق میافتد. در مناطق جنوبی کشور شامل بلوچستان، جنوب کرمان و هرمزگان در اثر جریان مرطوب اقیانوس هند بارانهایی با شدت زیاد اتفاق میافتد و سیلهای بزرگی در رودخانهها ایجاد میکند که در رودخانههای اطراف بندرعباس، میناب و رودخانههای جنوب بلوچستان زیاد دیده شدهاند.
از نظر مقدار بارندگی، ایران جزء مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب میشود. در مناطق وسیعی از کشور مقدار متوسط سالانه بارندگی کمتر از 100 میلیمتر و متوسط آن 300-250 میلیمتر است. با توجه به اینکه شبکه ایستگاههای اندازهگیری باران در سالهای اخیر تکمیل شده، از نظر دقت و طول مدت آمار هنوز نمیتوان برآورد کاملاً دقیقی از متوسط بارندگی در کشور بدست آمد چه این امر علاوه بر دقت آمار مستلزم طول مدت کافی نیز میباشد ولی بیشتر آمار بارندگی ایران فقط دوره کوتاه مدتی را شامل میشود. (قنبرپور، 1377)
1-2-6- تغییرات بارندگی
الف- تغییرات مکانی بارندگی
در عرضهای جغرافیایی بالا و میانی، بارش نتیجه سیستمهای هوایی بزرگ مقیاس است. سیستم بزرگ مقیاس، سیستمی است با طول بزرگتر از 500 کیلومتر (همان که بعنوان مقیاس سینوپتیک گفته میشود). بارشهایی که از این سیستم میبارد به ندرت منطقهای است و مقادیر آن میتواند در عرصههای بزرگ همگن باشد.
بارشهایی که با سیلکونهای عرض میانه تولید میشوند، تابعی از مقدار آب موجود در اتمسفر و قدرت فرایندهای دینامیکی است که تولید ابر و حرکتهای عمودی در اطراف نقطه کم فشار را بر عهده دارند.
متوسط بارندگی سالانه در نواحی استوا زیادترین و به سمت قطبین کاهش مییابد. زیرا ظرفیت جو برای نگهداری رطوبت با کاهش دما، کاهش مییابد. با این حال استثناهایی نیز وجود دارد. عرضهای نزدیک 30 درجه بارش نسبتاً کمتری دارند. زیرا هوا در اطراف استوا صعود میکند و در اطراف استوا صعود می کند و در اطراف این عرضها به سمت پائین سقوط میکند. حرکت هوا به سمت قطب دوباره در عرضهای میانه بالا میرود. به طور متوسط در عرض 60 درجه به بالاترین حد میرسد. افزایش بارندگی در این عرضها با فعالیت فراوانتر سیلکونها اتفاق میافتد. علاوه بر ساختار سلولی حرکت هوا به سمت قطب، نیروهای مهم دیگر در شکل دادن بارشهای منطقهای، چرخش عمودی اقیانوسها و اتمسفر و رابطه آنها با مشکل و موقعیت کارهاست.
گرچه عرضهای جغرافیایی مختلف بارشهای مختلفی دارند، اما در مقیاس منطقهای نیز بارندگی با توجه به عوامل منطقهای و محلی تغییر مینماید.
الگوهای بارش بر روی زمین از توپوگرافی تاثیر زیادی میپذیرد. اثرات حاصل از اروگرافیک و همرفت منطقهای یا بارش را کاهش میدهد و منطقه تحت تاثیر خشک میماند یا بارش قبلی را زیاد میکند وسلولهای با بارش بیشتر در منطقهای با بارندگی وسیعتر بوجود میآید (سامنر[10] ،1983). اما بارندگی معمولاً در نزدیکی کوهستانها افزایش مییابد. افزایش باران در منطقه کوهستانی وابسته به چند فاکتور است که شامل: جهت باد (در رابطه با توپوگرافی)، سرعت باد، رطوبت اتمسفر (آب قابل بارش)، ارتفاع صعود و زاویه شیب میباشد. به همین دلایل بارش اروگرافیک در طول زمستان در عرضهای میانه قابل توجه است. با این حال بارش فرازی در تابستان نیز در بالای کوهستانها افزایش مییابد. زیرا بادهای روزانه تمایل به بالا رفتن از شیبها و حرکت در درهها را دارند و شب جهتشان را تغییر میدهند. (وایتمن[11]، 1990) بارش کوهستانی تفاوت مشخصی را در توزیع فصلی بارندگی که باید برای هر نوع طراحی سیستم در مناطق کوهستانی در نظر گرفته شود، ایجاد میکند (ASCE، 1996).
شاید دومین عامل مهم در تعیین بارش در منطقه مشخص فاصله آن از منبع رطوبت باشد. بخشهای درونی قارهها بارش کمتری دارند. زیر آب قابل بارش جو کمتر و ذرات نمکی بزرگتر که از اقیانوسها نشأت میگیرد و هستکهای تراکم بهتری نسبت به گرد و غبار و ذرات ریز زمینی است در جو وجود ندارد (اهرنس[12]، 1991).
تشریح توزیعهای مکانی بارندگی با استفاده از شبکههای متراکم باران نگارها بهتر تحقیق میشود. در حالیکه چنین شبکههایی موجود نیستند. عوامل کاهنده منطقهای باران ممکن است به طور ثابت توزیعهای ناهمگن باران را پدید آورند. بارانهایی که در ارتباط با مکانیسمهای بزرگ مقیاس جوی پدید میآیند، توزیع مکانی وسیعتری دارند (سامنر، 1983).
ب) تغییرات زمانی بارندگی
مقدار نزولات جوی از نظر زمانی نیز دستخوش نوسانات مختلف است. تغییرات زمانی بارندگی در مقیاس زمانی بزرگتر، بیشتر از نوسانات جریان اتمسفری با پریودهای شناخته شده ناشی میشود (ASCE، 1996). این نوسانات را میتوان در سه گروه تقسیمبندی کرد:
- نوسانات دراز مدت
- نوسانات دورهای
- نوسانات نامشخص
تغییرات دراز مدت نزولات جوی در اثر تغییراتی که در آب و هوای یک منطقه اتفاق میافتد بروز میکند. مانند تغییرات که پس از دوره یخبندان بوجود آمده است.
نوسانات دورهای به تغییرات بارندگی در دورههای کمتر از یکسال اطلاق میشود، مانند تغییرات فصلی، ماهانه و روزانه بارندگی.
چنانچه مقدار بارندگی در یک زمان بخصوص مثل فروردین ماه را در نظر بگیریم مشاهده میکنیم که مقدار آن در هر سال متفاوت است. چنین تغییراتی را نوسانات نامشخص یا تصادفی میگویند (علیزاده، 1381).
فایل ورد 64 ص
| دسته بندی | شهرسازی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 15 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 15 |
چکیده
آنالیز تجربی ارائه شده در این مقاله نشان می دهد که در نمونه های معین چگالی (و همچنین جریان و سرعت متوسط وسایل نقلیه) در صفوف بلند آزاد راه ها روند سازگاری را با آنچه که بوسیله تئوری هیدرودینامیک ترافیک پیش بینی شده است ارائه میدهد. این یافته اینطور نشان می دهد که ارزیابی صفوف بلند آزاد راه ها (فواصل مکانی و شرایط ترافیکی صفوف) می تواند به خوبی بوسیله این تئوری ساده توصیف شود. پس از توصیف این روند و شرایط آن برخی از مفاهیم عملی این یافته را ذکر می کنیم.
بطور کلی یافته ها از طریق بازرسی نمودارهائی که بر مبنای شمارش ترافیک آزاد راه بوسیله شمارشگرها (و همچنین تغییراتی که در آنها داده شده است) رسم شده اند به دست آمده اند. این روش تحلیل اطلاعات تابع زمانی توده وسایل نقلیه بین شمارشگرها را آشکار می کند و این مساله برای کشف روند توصیف شده لازم است.
2- پیش زمینه
در نمونه های معین، تئوری هیدرودینامیک ترافیک چگالی را در صفوف آزادراهها پیش بینی می کند که در دم بالاترین مقدار را دارد و به تدریج کاهش می یابد تا به کمترین مقدار خود درست در بالا دست دهانه (گلوگاه) می رسد. در شکل 1 این مساله توضیح داده شده است. قسمت بالایی شکل امتدادی فرضی از یک آزاد راه را نشان می دهد که در بالا دست گلوگاه تعدادی تقاطع واقع شده اند.
در این شکل گلوگاه به علت قید زمین نشان داده شده است که می تواند دلایل دیگری هم داشته باشد. ترافیک در بخشهای متشابه (فواصل بین تقاطع ها) بوسیله نموداری مشابه آنچه که در بخش پائینی شکل ترسیم شده است شرح داده شده است. ظرفیت qmax، ماکزیمم جریانی است که می تواند در هر بخش بدون در نظر گرفتن تاثیر خطوطی که از پایین دست می آیند برقرار باشد. اگر در هر صورت، صفی در پائین درست شکل گیرد و به عقب انتقال پیدا کند، جریان در همه بخشها تحت فشار قرار می گیرد و مقادیر کمتری نسبت به qmax بدست می دهد.
این جریان ها با روش ارائه شده توسط Newell (1993) به سادگی قابل تخمین هستند. تقاطع ها بصورت نقاط منفرد در طول آزاد راه مدل می شوند. بنابراین به ازاء هر رمپ، خروجی ها و ورودی ها در این نقاط موجودند. وسایلی که از یک تقاطع به منطقه صف آزاد راه وارد می شوند جریان وسایلی از تقاطع های مشابه از بالا دست می آیند را محدود می کند یعنی وسایل نقلیه رمپ ورودی فضای آماده راه را از وسایلی که از بالا دست می آیند می گیرند. بنابراین اگر در هر تقاطع نرخ وسایلی که از طریق رمپ های ورودی به آزاد راه وارد می شوند بیشتر از نرخ وسایل خارج شونده توسط رمپ های خروجی باشد، جریان در بخشهای متوالی بالا دست به تدریج کاهش می یابد یعنی جریان صف در بخش 1 برابر ظرفیت گلوگاه است، جریان در بخش 2 برابر ظرفیت گلوگاه منهای ریزش خالص از تقاطع 1 است و به همین طریق. مطابق آنچه که در نمودار شکل 1 نشان داده شده است، هر کاهش در جریان صف که در طول رخ می دهد با یک افزایش در چگالی همراه است. (این نمودار همچنین تغییرات سرعت متوسط وسایل را نشان می دهد.) به بیان دیگر، رانندگان در حین حرکت از دم صف به گلوگاه با بهبود یکنواخت شرایط ترافیک مواجه می شوند.
ممکن است وقفه ای در این روند در ناهمگونی ها (مثل تقاطع ها) رخ دهد. این در صورتی است که ترافیک در این موقعیت ها با نمودار بخشهای متشابه توصیف نشده باشد. حتی این نکته هم متصور است که ترافیک می تواند بوسیله یک ایست در بخشهائی که به قدر کافی در بالا دست گلوگاه هستند خرد شود. البته شرایطی را ذکر شد بدون شک کمیاب هستند و به آنها نمی پردازیم.
پس می توان نتیجه گرفت که جریان در بخش صف شده آزاد راه وابسته به توده وسایل نقلیه است این موضوع زمانی اهمیت عملی پیدا می کند که برای مثال طراحی مد نظر باشد. اگر انتخاب نهائی استراتژی کنترل دسترسی از طریق مطالعه رمپ باشد، طرح هندسی تغییر می کند و یا تابلوهای راهنمائی راه براساس ارزیابی توده وسایل پایه گذاری می شود.
ولیکن کاملاً واضح نیست که این روند در چگالی صفوف تا چه اندازه روی طراحی تاثیر می گذارد و هنوز هم در کتابهای ترافیک بحثی راجع به این موضوع نشده است. ولی با این همه این تئوری به خوبی تعریف شده است و انطباق آن با اندازه گیریهای واقعی در آزاد راه ها در این تحقیق انجام می گیرد.
مشاهدات ما نشان می دهد که زمانی که صف در آنسوی یک تبادل شروع به زیاد شدن می کند جریان وسایل آزاد راه در بالا دست برابر جریان همسایه پائین دست منهای جریان خالص تبادل است.
این جریان بالا دست معمولاً روند تقریباً ثابتی را نشان می دهد (علیرغم وجود نوسانات) برای دوره های زمانی طولانی. در طول این زمان ها، چگالی بخش و جریان آن ارتباط تابعی با هم دارند یعنی ترافیک در اینحالت با نمودار اساسی ترافیک همخوانی دارد. بنابراین برای همه بخشها که هندسه مشترک دارند یک منحنی داریم.
هدف ما بررسی تئوری هیدرودینامیک و کاربرد آن برای پیش بینی ترافیک معین می باشد به عبارت دیگربررسی می کنیم که این تئوری جزئیات کافی برای طراحی ارائه می دهد.
یافته ما همچنین ملاک قابل قبولی برای اینکه چه زمانی از مدلهای دیگر بسط ترافیک استفاده کنیم ارائه می دهد همچنین این روش برای یافتن مکان گلوگاه بسیار مناسب است که در این رابطه در بخش 5 توضیحات بیشتری ارائه می شود.
3- اطلاعات
اطلاعات استفاده شده در این پروژه در مدت زمان 2 روز (صبح) از امتداد
Queen Elizabet Way (شکل 2) گرفته شده اند.
شمارشگرها به شکل دوایر کوچک نشان داده شده اند. ایستگاه شمارشگرها هم در هر خط موجود است که در شکل نشان داده نشده اند. این شمارشگرها اطلاعاتی شامل شمارش وسایل نقلیه، سرعت متوسط زمانی وسایل نقلیه با وقفه های 20 ثانیهای را ضبط می کنند اعداد منتقل شده به ایستگاهها نیز نشان داده شده اند. هر یک از رمپهای ورودی شکل 2 مطالعه شده اند. به جز رمپ پائین دست شمارشگرهای 53.
شرایط این امتداد بزرگراه برای شرح دادن و ثبات روند فوق مناسب ارزیابی شدهاند. ابتدا اینکه این آزاد راه شامل سه خط عبوری بدون ناهمگونی آشکار است. دیگر اینکه در طول ساعت اوج این آزاد راه، تعداد وسایل ورودی به آزاد راه از طریق رمپهای ورودی بیش از تعداد وسایل خروجی است. بالاخره اینکه اثبات خواهیم کرد که گلوگاه در جایی بین شمارشگرهای 51 و 52 رخ می دهد.
زیرا گلوگاه در جائی پائین دست رمپ و بدون ناهمگونی تشکیل می شود.
زمانی که صف از این گلوگاه در طول آزاد راه زیاد می شود، اندازه گیری چگالی جریان (متوسط) در هر یک از 5 بخش هاشور خورده (شکل 2) انجام شده است. این 5 بخش با شماره های 1 تا 5 که در جهت بالا دست افزایش می یابند نشان داده شدهاند. سه عدد از این بخش ها (بخش 2و4و5) بدون ناهمگونی هستند و دو عدد دیگر (بخش 1و3) دارای رمپ ورودی در بالا دست هستند. از اندازه گیری بدست آمده در مرز بخشها برای رسم منحنی ها استفاده می شود.
فایل ورد 15 ص
| دسته بندی | شهرسازی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 98 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 156 |
فصل اول : مقدمه
افزایش امکانات مادی، کاهش زمان کار روزانه ، افزایش تعطیلات هفتگی و سالانه ، پیدایش سالهایی در دوران جوانی که فرد با فقدان و یا کمی مسئولیت روبروست و در مجموع توجه بشر به زمان فراغت به عنوان بخشی جدی از دوران زندگی ، این پدیده را در جایگاهی قرار داده است که بی توجهی به آن علاوه بر ایجاد ضایعات و آسیب های اجتماعی ، موجبات نارضایتی جامعه را نیز فراهم خواهد نمود . افزایش اوقات فراغت از 3 سال در جامعه کشاورزی به 12 سال در جامعه صنعتی و حتی 19 سال در جامعه فراصنعتی در طول عمر یک نسل امروزی نسبت به سادگی بتوان از آن چشم پوشید. تأثیر بهره بردادری مطلوب از این بخش از زندگی ، در پرورش انسان و رشد و شکوفایی شخصیت وی و در نهایت تکامل جامعه به حدی است که برخی تمدن جدید را « تمدن فراغت » نامیده اند. ( ساورخانی ، 1370 ، 764 )
در شهرهای بزرگ تراکم بالای ساختمان ، کمبود و قیمت بالای زمانی ، مانعی بر سر راه ایجاد اماکن ورزشی ، تفریحی و گردشگری برای رفع نیاز ساکنین شهر می باشد . از اینرو توجه به زمینهای حاشیه شهر و حتی مناطق خوش آب و هوای حومه شهرها به عنوان روشی جایگزین ، مورد توجه قرار گرفته است . در ایران خلأ قدرت اداری موجود در این زمینه یکی از موانع اساسی پرداختن به این امر است . بدین معنی که شهرداریها خود را در چارچوب محدوده قانونی شهر موظف و مکلف به برنامه ریزی می بینند و فراتر از آن را در خارج از حیطه مسئولیتی خویش می دانند . ازدحام جمعیت در ایام تعطیل در پارکها و فضاهای تفریحی داخل شهر و نیز خروج صدها هزار نفر از ساکنین در تعطیلات پایان هفته به حومه های شهر و پناهگیری در دامان طبیعت نمودهایی است از کمبود امکانات تفریحی شهر و نیز خستگی از دغدغه های زندگی شهری که لزوم توجه به امکانات تفریحی شهری را اشعار می دارند .
شهر تهران به صورتی شگفت آور تمام مراحل تحول و توسعه شهری را در طول کمتر از نیم قرن از سر گذرانیده و اینک به یکی از بیست کلان شهر پر مسأله جهان تبدیل شده است .
محدوه تهران قدیم تا شصت سال پیش فقط چهار درصد از سطح تهران امروزی را دارا بوده است . رشد و توسعه این شهر تا جنگ جهانی دوم بطور آرام و یکنواخت بوده اما توسعه آن بعد از جنگ سرعت بیشتری گرفته و در سال 1354 به حدود 12 برابر افزایش یافته در حالیکه توسعه آن در سراسر دوره قاجاریه فقط چهار برابر بوده است . در روند این تحول سریع و ناموزون ، چشم انداز جغرافیایی و خاستگاه طبیعی تهارن با تغییرات ویرانگر و انواع عدم تعادل روبرو گردیده است . گسترش خزندة شهر به دامنه های کوهستانی البرز و دشتهای سرسبز جنوبی و ادغام صدها روستا و هکتارها باغ و مزرعه در پیکر آن ، تمام حیات شهروندان را به مخاطره افکنده است .
در گذشته آلودگیهای زیست محیطی تهران بسیار محدود بوده بطوریکه از سده هشتم تا سده سیزدهم تهران بقدری مشجر و سر سبز بوده که آن را به باغ گلزار و چنارستان و همچنین به بهشت پریان توصیف کرده اند .
در سه دهه اخیر به علت گسترش بی رویه تهران بیش از 300 هکتار از اراضی کشاورزی داخل محدوده 5 ساله و 2000 هکتار از اراضی محدوده 25 ساله به مصارف ساختمان های شهری رسیده است .
با توجه به شرایط حساس زیست محیطی و کالبدی تهران از یک سو ، و نیازهای روز افزون اجتماعی و فرهنگی مردم به فضاهای باز شهری از سوی دیگر ، ضرورت بازنگری ، سازماندهی و نظام بخشی به این فضاها ، روز به روز بیشتر احساس می شود . بنابراین لازم است که در چارچوب برنامه ها و طرح های کلان شهر تهران ، برنامه ریزی برای فضاهای باز و سبز ، به عنوان یک بخش مستقل در برنامه ریزی شهری ، مدنظر قرار گیرد و راهبردهای نوین و مناسب برای آن ارائه گردد .
با توجه به وضعیت اکولوژیکی منطقه ، خشکی اقلیم ، گرد و غبار کویری ، فشردگی بافتهای مسکونی و میزان زیاد آلودگی هوا و صدا ، ضروری است که برنامه های مربوط به توسعه فضای سبز ، نه فقط به صورت توسعه سطوح سبز پراکنده در داخل شهر ، بلکه به عنوان یک نظام هماهنگ متشکل از انواع فضاهای باز و سبز درون شهری ، حاشیه شهری و برون شهری توسعه و انتظام پیدا کند .
پهنه جغرافیایی تهران با قرار گرفتن میان سلسله جبال البرز و دشت کویر از یک طرف ، دو رودخانه بزرگ کرج و جاجرود از طرف دیگر ، از تنوع محیطی و اقلیمی ویژه ای برخوردار است .
دامنه های سرسبز و دره های پر آب کوهستانهای شمالی تهران از چنان ارزشهای طبیعی، جاذبه های محیطی و چشم اندازهای بدیع برخوردار است که بایستی به عنوان ذخائر طبیعی و ثروت ملی برای حال آینده مورد حفاظت و احیاء قرار گیرد . دره های شمالی تهران مانند سوهانک ، دارآباد ، دربند ، درکه ، فرحزاد و کن ، از دیر باز به عنوان تنفس گاه شهر و بستر تماس مردم با طبیعت مورد استفاده بوده است . اما متأسفانه در طول چند دهه گذشته دامنه های البرز به نحو شتابناک مورد هجوم ساخت و سازهای بی رویه و تجاوز سوداگرانه قرار گرفته است . خوشبختانه در سالهای اخیر ، همراه با تحول دیدگاهها در برنامه ریزی و مدیریت شهری در تهران و با توجه به رشد آگاهی زیست محیطی مردم ، اندیشه ها و تصمیمات مربوط به ایجاد پیوند میان شهر و طبیعت و ساماندهی دره های شمال تهران قوت گرفته است . طرح « سازماندهی و طراحی شهری محور تفریحی فرحزاد » نیز به همین منظور در دست تهیه قرار گرفته است .
1 ـ 1 ـ اوقات فراغت
اوقات فراعت دلپذیرترین اوقات آدمی است . بخشی از عمر او که از آن خود اوست . ساعاتی فارغ از کار روزانه و رنج ایام که مصرف آن چیزی می کند که خود می خواهد ، خود بر می گزیند و اگر عاملی بیرون از او دخالت نکند ، به رضا و رغبت دل می گذراند . این لحظات برای عالمان دقایق تعمق ، برای هنرمندان زمان پدید آوردن و برای بی فکران و بی هنران ملال آورترین اوقات است . از اینروست که این اوقات برای عده ای بارور و شوق انگیز و برای عده ای مفسده انگیزترین اوقات است . زمان عظیمی که یک سوی آن بارو کردن عمر و زندگی و سوی دیگر آن ضایع شدن و هدر رفتن لحظه های شیرین و زود گذر است . اوقات فراغت نزدیکترین پیوند را با زندگی معنوی و فرهنگ دارد . اوقاتی که به میل و اختیار در راه آموختن ، آفریدن ، ساختن ، پژوهش ، تربیت ، مشارکتهای داوطلبانه اجتماعی ، خدمات رایگان انسانی ، گسترش افقهای فکری و در بسیاری از عرصه های دیگر زندگی صرف می شود ، تبعاً ارتباط آن با حیات معنوی و فرهنگی جامع تنگاتنگ است . ( عمران ، ؟ 1 ، 3 )
تفریح مجموعة اشتغالاتی است که فرد کاملاً با رضایت خاطر برای استراحت یا کسب انرژی ، توسعة آگاهانه یا فراگیری غیر انتفاعی و مشارکت اجتماعی داوطلبانه ، بعد از رهایی از الزامات شغلی ، خانوادگی و اجتماعی به آن می پردازد ، اوقات فراغت مدت زمانی است که کار شخصی به عهده انسان نبوده و فرد در آن به فعالیتهای دلخواه خود می پردازد که این موجب پرورش استعداد ، شکوفایی شخصیت و برآوردن نیازهای جسمی و روحی و اجتماعی می گردد . ( شهابی ، 1366 ، 7 ، 8 )
نظریات مرتبط با فراغت
به طور کلی در رابطه با پیدایش فراغت و گرایش انسان به آن سه نظریه عنوان می شود :
« مورتین لازواروس » روانشناس آلمانی ، عامل تفریح را نیاز بشر به استراحت و جبران خستگی بیان می کند . لازم به ذکر است که افرادی مثل « گروس » در مورد پیدایش تفریح و بازی نظری بنیامین دارند ، یعنی ضمن قبول نظریه مربوط به غریزی بودن تفریح ، فرضیه استراحت و رهایی از مسئولیت ها و کسب لذت را نیز قبول دارند . ( حمید و نتایج ، 1380 )
اهداف گذران فراغت
اوقات آزاد هر شخص متعلق به خود اوست و خود می داند که چگونه از آنها و در چه کارهایی استفاده کند . آنچه میان این اوقات مشترک است ، همین آزادی فرد در رسیدن به امور دلخواه است و بالتبع نتیجة آن راحتی خیال و امنیت ، استراحت و آرامش ، تنوع و دوری از تکرار ، خلاقیت و در مجموع فرصتی برای روح تشنة انسان است برای تفکر مجدد با نگاهی محیط بر وجود خود .
هر چه زندگی شهری ریشه دارتر باشد ، مشکلات ناشی از آن بیشتر و عمیق تر است . چنانچه کشورهای اروپایی و آمریکایی ، با این بحران از سالها قبل مواجه بوده اند و هم اکنون تفریح و آسایش شهروندان از ارکان اساسی برنامه ریزیهای کلان آنها بشمار می رود .
حال اگر به انسان به دیده موجودی بنگریم که نباید زیر چرخ دنده های تمدن خرد شود ، باید به تمایلات و خواسته های روحی و جسمی او در زمانی که فارغ از وظایف معیشتی و زیستی خود می باشد ، اجازه بروز داد . در حقیقت همتی که فرد در زندگی مصروف می دارد باید در این ساعت شکوفا شود ، تفکر با ارزش او در این زمان صورت پذیرد و بتواند به امور دلخواه خود بپردازد .
در وراء این سه حالت تفریح ، سه پدیده مشترک و هم معنی وجود دارند : تفریح ، آزادی و حق انتخاب .
انسان آگاهانه یا ناآگاهانه انتخاب می کند و وقت های آزاد خود را طوری معین می کند تا برای اعصابش که در اثر فعالیتهای اجباری زندگی روزانه ، کار ازدحام و خستگی ناشی از فشردگی بی حد محیط زندگی شهری آرامش دهنده بوده و باعث تعادل فیزیکی ـ روانی گردد . جفر دومازیه ( jaffre Damazedier ) سه عامل اصلی وقت آزاد را مشخص می کند :
1 ـ رفع خستگی : در وقت آزاد برای رهایی از خستگی شامل : استراحت ، سکوت ، بیکاری ، مشغولیات بدون هدف معین و اعمال بدون اجبار عینی .
2 ـ سرگرمی : برای رهایی از دلتنگی برای دوری از محل کار شامل : رفتن به مسافرت ، تغییر محیط ، جستجو و یا حتی تصورات ذهنی .
3 ـ انبساط خاطر : برای رهایی از خستگی فکری و یکنواختی روزانه و در نتیجه پرورش جسم و روان و شکوفایی شخصیت و فرهنگ انسانی . ( کاندیلیس ، ؟ )
ویژگیهای فعالیتهای فراغتی
اوقات فراغت را می توان زمانی دانست که فرد در آن به فعالیتها و اشتغالاتی می پردازد که به میل خود به منظور استراحت ، تفریح ، سرگرمی ، افزایش معلومات و یا توسعه مهارتها برگزیده است .
امروزه فراغت به عنوان اصلی که جای مشخصی در اوقات شهروندان پیدا کرده دارای اهمیت زیادی است و دارای ویژگیهای ذیل می باشد :
چهار ویژگی اصلی فراغت از نظر دو مازیه عبارتند از :
مقاصد فراغت را می توان به هفت دسته تقسم نمود :
1 ـ استراحت و تجدید قوا
2 ـ بازی و تفریح
3 ـ کسب اطلاع و تکمیل معلومات شخصی
4 ـ پرورش و شکوفایی شخصیت
5 ـ نشست و برخاست با همگنان
6 ـ کار خلاق و ایجاد آثار
7 ـ طلب رهایی از مادیات زندگی و گریز از توهم
اوقات فراغت به گفته آلتان (Altan) دارای کارکردهای مثبت زیر است :
کار دلخواه و آزاد در وقت آزاد
کار دلخواه یعنی فعالیتی که انسان با میل شخصی و فارغ از وظایف شغلی ، تعهدات خانوادگی و نیازهای شخصی اولیه مثل : خواب ، خوراک و حمام و بطور کلی هر کاری که با آزادای درونی و میل قلبی و باطنی انجام می دهد . این فعالیت سطوح مختلف دارد و از آفرینشهای علمی و هنری تا کارهای ضد اجتماعی را در بر می گیرد : اوج آن فعالیت دانشمند ، هنرمند ، نویسنده و یا فیلسوفی است که بنا بر نیاز دورنی اش به تحقیق و آفرینش دست می زند . پس از آن فعالیتهایی مثل کتاب خواندن ، رفتن به سینما ، تماشای فوتبال و یا بازی کردن قرار می گیرد و در پایین این طیف ، فراغت منفی و ناسالم است مانند تبهکاری اجتماعی ، اعتیاد ، بزهکاری و تشکیل باندها و گروههای ضد اجتماعی .
از آنجا که گذران فراغت در فضا اتفاق می افتد ( خصوصاً فراغت پویا ) با برنامه ریزی فضایی ارتباطی نزدیک دارد . هر نوع فعالیت فراغتی مانند تماشای تلویزیون در خانه ، رفتن به پارک ، قدم زدن ، دوچرخه سواری و بازدید آثار تاریخی به فضا مربوط می شود . بنابراین یکی از معیارهای طبقه بندی فراغت ، سلسله مراتب فضایی آن است . فراغت از نظر مکانی به سه بخش عمده تقسیم می شود :
گذران فراغت در خانه یا جنبه فردی دارد . مثل شنیدن موسیقی ، تماشای تلویزیون ، مطالعه و استراحت ؛ یا جنبه گروهی ، مانند دیدار و گفتگو با دوستان ، بازیهای خانوادگی ، مطالعه دسته جمعی و کار تولید جمعی . در عرصه دوم یعنی محیط شهر ، گذران فراغت یا در فضای بسته اتفاق می افتد که برای فعالیت شخصی در نظر گرفته شده اند . مثل سینما ، تئاتر ، نمایشگاه ، موزه ، سالنهای ورزشی ، کتابخانه و فرهنگ سرا که بیشتر متناسب با فعالیت غیرفعال است ، یا در فضاهای باز که بیشتر با فراغت فعال سر و کار دارد مثل رفتن به پارک ، قدم زدن ، دوچرخه سواری ، ورزش در مکانهای باز ، بازدید از فضاهای شهری ، حضور در هفته بازارها و غیره . سرانجام فضاهای گذران فراغت ، عرصه بیرون شهر را در بر می گیرد و با مفهوم دیگری به نام گردشگری یا توریسم ( داخلی و خارجی ) ارتباط می یابد . ( مهدی زاده ، 1379 )
فراغت و تفریح در دین
« هیچوقت فارغ و بیکار منشین ، وقت خود را ضایع مساز ، وقت غنیمت است . تا وقت و فرصت باقی است آن را تلف ننموده و تکامل در تو وجود نداشته باشد ، همین که از کار فارغ شدی به کار دیگری مشغول شو و در کارهای میل و رغبت و توکل تو به خداوند تعالی باشد . » [1]
پیامبر اکرم ( ص ) همواره در جهت رشد استعداد ها و پرورش جسم و روح تشویق می نمودند :
« تفریح کنید ، بازی کنید ، زیرا دوست ندارم در دین شما خشونتی دیده شود . »
ایشان فرموده اند : « بهترین سرگرمی مؤمن شناست و به فرزندان خود نیز شنا و تیراندازی بیاموزید . » همچنین هشدار داده اند که قدر نعمتهای صحت و فراغت را بدانند و در آنها کفران روا مدارند تا مغبون نگردند . از طرفی آن حضرت عنایت داشتند که برخی کارهای فراغت که هرزگی و ابتذال را به دنبال داشته باشند نه تنها موجب اسراف و تبذیر در نعمتها و کفران آن می گردد ، بلکه فرد را به انحرافات و بزهکاریها سوق داده باعث ایجاد مشکلات اجتماعی می گردد ؛ به علاوه عدم توجه به امور تربیتی و اجتماعی و سهل انگاری در چگونگی گذران اوقات فراغت مردم بویژه جوانان و نوجوانان و محرومین و معلولین ، به تحلیل تدریجی و استهلاک توان و استعداد آنها و صرف انرژی در راههای ناصواب منجر می شود که در صورت وجود مشکلات بیولوژیکی ، فردی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی ممکن است به بروز معلولیتهای ثانویه ، ایجاد بی تفاویتها ، یأس ، مرگ زودرس ، ناسازگاریها ، انحرافات و بزهکاری گردد . ( شهابی ، 1366 ، 1 تا 3 )
ابعاد اقتصادی گذران فراغت
یک تلقی اشتباه فراغت را موضوعی تفننی و هزینه بر می داند باید اصلاح شود . امروزه در تمام دنیا به این نتیجه رسیده اند که فراغت یکی از نیازهای اساسی و اولیه زیستی است . تمام فعالیتهای اقتصادی از نیاز شروع می شود و نیاز به کالا ، اساس تولید ، توزیع و مصرف است :
بنابراین مردم اگر برای رفع نیازهای خود ، کالایی متناسب ببینند به راحتی حاضرند هزینه اش را بپردازند . ایجاد تسهیلات فراغتی را نباید صرفاً سرمایه گذاری بخش عمومی بدون برگشت دانست . اولاً در اینجا برگشت سرمایه منفعتی اجتماعی است و به رشد روحی و افزایش توان ملی کمک می کند ؛ ثانیاً می تواند منشأ اشتغال و تولید باشد و درآمد ایجاد کند . از طرف دیگر تجربه جهانی نشانگر این است که برنامه ریزی گذران فراغت حتماً نیاز به سرمایه گذاریهای کلان و عیب ندارد ، آگاهی اوقات با کارهای ساده و با استفاده ساده و با استفاده از فضاهای مرده و تأسیسات و تجهیزات فرسوده نیز می توان فضاهای فراغتی مطلوب ایجاد کرد . فضاهای قدیمی و فرسوده شهر می توانند از چند نظر جذاب باشند :
تأثیرات عدم برنامه ریزی فراغت
« زیباترین چیزی که می توان تجربه کرد ، چیزی است مرموز ، چنین چیزی سر چشمه هنر راستین و علم است . کسی که با چنین احساسی ناآشناست ، کسی که نمی تواند دمی فارغ از خویشتن به عالمی مرموز خیره شود ، کسی است که در وجود خود چیزی بیش از یک مرده ندارد و چشم بینایی و بسته است . » ( آلبرت انیشتین ، ؟ )
بازی برای کودکان و نوجوانان یعنی ابراز شوق از اینکه در وقت دلخواه و در مکان دلخواه کشفیاتی انجام دهند . بازی در حد اعلای خود نوعی پژوهش است . تمدن جدید در بازی طبیعی کودکان است برده است . آنچه برای کودکان در حول و حوش منزلشان جاذبه داشت از میان رفته است و بیشتر مخفیگاههای مرموز که بازی را برای کودکن فریبنده می ساخت جارو شده اند .
غالباً فراموش می کنند که در جهان خشن و مدرن امروزی ، بازیهای قایم باشک و دیدن چیزهای زیبا ، همانقدر برای کودکان در حال رشد لازم است که هوا و غذا .
دکتر فنینگ ( fanning ) در مطالعه ای که دربارة خانواده های آپارتمان نشین آلمان در سال 1967 انجام داده ، ثابت کرد که تعداد بیماران روانی و ناراحتیهای ریوی در بین آنها سه برابر خانواده هایی است که در خانه های حیاط دار زندگی می کنند و هر چه ارتفاع آپارتمان بیشتر باشد ، بیداد بیماری روانی بیشتر خواهد بود . حال در میان کودکان زیر 10 سال میزان بیماری رقم بزرگتری را نشان می دهد که حاکی از تأثیر مخرب تر بر روی اطفال است . خلاصه اینکه اگر از خردسالان فرصت بازی ، مخاطره جویی و دوستیابی در فضای آزاد سلب شود ، رشد عواطف متوقف خواهد شد و این یعنی عمارتی که از بن خراب شده است . ( هودسن ، 1347 )
در جامعه شهری امروز که زندگی اکثر خانواده ها در توده های جمعی و مسکونی ( آپارتمانها و برجها ) می باشد ، اثرات نامطلوب روحی و جسمی روی تمام افراد خانواده مشهود است و این تأثیرات مخرب روی کودکان ، خانمهای خانه دار و سالخوردگان بیشتر است . بیشترین تأثیر روی خردسالان و کودکان است که شخصیتشان چون روحی سفید در حال شکل گیری است و نیاز به تحرک و جنب و جوش و بازی و ارتباط با همسالان ، حضور در طبیعت و کنجکاوی و جستجو دارند تا ذهنشان پرورش یافته ، شخصیتشان شکوفا گردد و به رشد جسمانی آنها کمک شود . بنابراین یکی از مؤثرترین راه حلها برای زندگی متراکم در آپارتمانها و برجها ، برنامه ریزی تفریح ، بازی و سرگرمی آنها در مقاطع مختلف زمانی است ؛ یعنی تخصیص فضاهای امن و در کنترل والدین در دل طبیعت و با تنوع و گونه گونی تا این نیاز کودکان برآورده شود .
تقسیم بندی وقت آزاد
اوقات فر اغت را می توان از چند نظر بررسی کرد :
[1] تفسیر آیات 7 و 8 سوره الانشراح : « فاذا فرغت فانصب و الی ربک فارغب »
فایل ورد 156 ص
| دسته بندی | شهرسازی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 83 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 123 |
آشنایی با سرزمین مردم گیل و دیلم
حدود جغرافیایی، آب و هوا
هنگامیکه تاریخ ایران را از نظر میگذرانید خواهید دریافت که در میان مناطق مختلف ایران کمتر منطقهایست که چون گیلان و ساکنان بخشهای دامنههای شمالی البرز بخاطر دلیریها و بهادریهایشان دارای منابع مختلف تاریخی بوده باشد و بهمین دلیل هم بیش از همة مناطق دیگر ایران دارای تاریخهای محلی است و یا در نوشتهها مورد حب و بغضهای سیاسی و طبقاتی قرار گرفته است اگر چه آثار باستانی منطقه قدرت پایداری در برابر وضعیت اقلیمی را نداشته و بخشی از آن نیز بر اثر حادثهها در دل خاکها مدفون شده و بخشی دیگر بدست انسانهای نادان به تاراج رفته و ویران گردید اما زندگی سلحشورانة آنان در منابع تاریخی و نوشتههای محلی و در فرهنگ عامه آشکارا بچشم میخورد.
این منطقه که در پای سلسله جبال البرز و در آغوش درختان جنگلی و در کنار دریای خزر آرمیده است. از طرف مشرق با مازندران و از مغرب با آذربایجان همسایه است و اگر همچون جغرافی نویسان قدیم حدود جغرافیایی گیلان را از طرف شمال به دریای خزر و از طرف مشرق به مازندران و از جنوب به ری و قزوین و زنجان و از طرف مغرب به آذربایجان محدود سازیم باز هم باید گفت که بخش وسیعی از مناطق کوهستانی را که امروز با نام «دیلم» از منطقة جلگهای جدا میسازند باید جزء گیلان بحساب آورد که از نظر سیاحان داخلی و خارجی و تقسیمبندیهای منطقهای و سیاسی و اقتصادی تا قرنهای نزدیک بما نیز چنین بوده است همانطور که گاه گیلان را نیز ضمیمة نواحی دیلم بحساب میآورند بطوریکه مقدسی که کتاب خودالتقاسیم فی معرفهالاقالیم را که در قرن چهارم هجری مینوشت طبرستان و جرجان و قومس (سمنان ـ دامغان ـ بسطام) را نیز از جمله مناطق دیلمیان میداند. باید گفت حدود جغرافی آن (گیل و دیلم) تا اوایل عصر صفوی و دقیقاً تا انقراض سلسلة کیائیه در دوران سلطنت شاه عباس صفوی بنا به مقتضیات زمان و بر اثر کشمکشهای نظامی متغیر بوده است و امروز مسافری که بخواهد این حدود را ببیند همینکه از شهرستان کرج خارج گردید باید در امتداد رشته کوههای البرز حرکت کرده از طرف قزوین به رشت به راه ادامه دهد و پس از عبور از منطقه طارم و رسیدن به رود خروشان سپیدرود در برابر انبوه درختان جنگلی قرار خواهد گرفت در امتداد رودخانه پس از رسیدن به منطقه امامزاده هاشم (جهنم دره سابق) و عبور از شهرستان رشت و بندر انزلی به منتهیالیه این منطقه یعنی گرگانرود و آستارا خواهد رسید و در بخش شرقی به منطقة تنکابن که تا دوران قاجاریه ضمیمه گیلان بود از شهرهای لاهیجان و لنگرود و رودسر گذشته به چابکسر که آخرین بخش شرقی میان گیلان و مازندران است میپیوندد. تماشای آنهمه زیبایی و تنوع برای هر رهگذر تازه وارد پس از رسیدن به منجیل قدم به قدم خیرهکنندهتر خواهد بود زیرا با محاصره شدن منطقه در میان رشته کوههای طالش ـ طارم خلخال ـ دیلمان که مانع خروج ابرهای حاصل از تبخیر آب دریا و رودخانهها و استخرها و مردابهاست و همچنین حرکت بادها از دریا بخشکی و از فلات مرکزی ایران بسوی دریا آب و هوای گیلان مرطوب و متغیر و برای رشد و پرورش گیاهان و درختان مختلف فوقالعاده متناسب بوده و رطوبت هوا تا 95 درصد و ارتفاع باران از 125 تا 162 سانتیمتر میرسد و درجة حرارت تا حدود 3 در زمستان و 37 درجه در تابستان میباشد. میزان نزول برف چون دورة یخبندان گیلان زیاد نیست و حداکثر ارتفاع برف ممکنست تا دو متر برسد.
اگر از جلگه بطرف دامنههای جنگلی برویم بازهم میزان بارندگی و رطوبت و یخبندان متغیر خواهد بود تا جائیکه از ارتفاع 1200 متری به بعد بخاطر سردی هوا رشد درختان متوقف گردیده و در عوض با چمنزارها و مراتع زیبائی روبرو میشویم و در ارتفاعاتی معادل 1800 تا دو هزار متر انواع گل و گیاه معطر روئیده می شود.
خجوکو که در سال 1849 و 1850 میلادی در رشت میزیست و تاریخ گیلانش یکبار در سال 1306 و بار دیگر در سال 1354 چاپ گردیده است مینویسد. قوت و سرعت توسعة نباتات در این سامان بینهایت است اما از قلل کوه تجاوز نمیکند و هیچ چیز محزونتر از دیدن مناظر آن طرف نیست زیرا فاقد هرگونه طراوت است مانند کوههای خلخال که از خاک رس و ریگ قرمز مرکب بوده و دشتهای خمسه و قزوین و تهران و سمنان و دامغان و بسطام که همه لم یزرع است سبزه و آب در آنطرفها همانقدر نایاب است که در این طرف بحد وفور یافت میشود. گیلانیها در زبان اغراق میگویند. اگر در راس یکی از کوههای گیلان بمانید قسمتی از ریش شما که اینطرف است با عطر گلهای ما معطر میشود و حال آنکه قسمت دیگر مانند صحرای آنطرف کوه پر از گرد و غبار می گردد.[1]
همانطور که اشاره گردید ارتفاعات گیلان را سه رشتهکوههای مختلف محدود میسازد که عبارتند از:
1 ـ کوههای طالش که به موازات سواحل دریای خزر امتداد یافته و میان آذربایجان و دریای خزر واقع است.
2 ـ کوههای طارم و خلخال که رودخانه سپیدرود از کنار درههای باریک آن میگذرد و رشتهکوههایی آنرا از کوههای دیلمان جدا میسازد و گیلان را به دو بخش تقسیم مینماید.
3 ـ کوههای دیلمان که دنباله رشتهکوههای البرز بوده و مرتفعترین قلة آن در گیلان درفک (دلفک) است و از جنوب به منجیل و از طرف مشرق تا مناطق ییلاقی تنکابن و ارتفاعات سه هزار پیش میرود.
لرد کرزن در کتاب خود بنام ایران و ایرانیان آب و هوای گیلان را به چهار قسمت زیر تقسیم مینماید:
1 ـ حاشیة دریای خزر با تودههای شن به ارتفاع هشت تا ده متر و پهنای دویست تا چهار صد متر با بادهای شمالی و شمال غربی که رطوبت را به لبة جنوبی دریا میرساند.
2 ـ اراضی پشت این تپههای شنی که مردابها و مناطق باتلاقی را ایجاد مینماید و رسوبات رودخانهها را که از کوهها سرازیر میگردند در خود جای میدهند که نمونهای از آنها مرداب بندر انزلی در گیلان است.
3 ـ حاشیة پشت مردابها و سواحل داخلی آبهای راکد که منطقهای است جنگلی و شهرهای مهم و دهکدههای پر جمعیت در این قسمت واقع است که فاصله آن تا پای کوهها از سه تا سی کیلومتر تغییر میکند.
4 ـ دامنههای البرز که نظافت هوا و زیبایی آن نظیر ندارد و در منطقة خالی از درخت و جنگلها و در دامنة کوههائی که بر آنها مشرف است ییلاقهائی قرار دارند.
سپیدرود
بزرگترین رودی که گیلان را به دو بخش تقسیم مینماید رود معروف سپیدرود است. مرکز بخشی را که در غرب سپیدرود قرار دارد و در اصطلاح مردم محل بیه پس (بیه آب رود) نامیده میشود شهر رشت است و آن بخش که در شرق سپیدرود قرار دارد بیه پیش خوانده میشود که شهر عمدهاش لاهیجان میباشد. این رود را در اوستا سپئت و در پهلوی سپت و در سانسکریت سوت SVETA گویند. ابن رسته مولف کتاب اعلاقالنفسیه دربارة منشاء و مسیر آن گوید:
سفیدرود از سیسر (صد چشمه) گذشته و از سرزمین آذربایجان عبور میکند و آنگاه داخل شهرهای دیلم گردیده و در دریای طبرستان میریزد.[2] مسعودی این رود را سپیدروج نامیده و مینویسد این کلمه به معنی رود سپید است که محل دو کلمه در فارسی و عربی مقدم و مؤخر است و مجرای آن به سرزمین دیلم به طرف قلعه سلار است و او ابن اسوار دیلمی است یکی از ملوک دیلم است و اکنون که تاریخ کتابت ماست بر آذربایجان تسلط دارد آنگاه این رود در دیلم از گیل میگذرد و به دیار دیلم رودی دیگر در آن میریزد که آنرا شاهان رود (شاهرود) گویند و معنی آن شاه رودهاست از بس سپید و پاک و صاف است و همه با هم به دریای گیل میریزد که دریای دیلم و خزر و اقوام دیگر است که بر اطراف دریا جای دارند و بیشتر این مردم دیلم و گیل که ظهور کردهاند و بر بسیاری از نقاط زمین تسلط یافتهاند بر ساحل همین رود بودهاند.[3]
سرچشمههای اصلی رود سپیدرود از ارتفاعات کردستان بوده و در سر راه شعبات مهم دیگری به آن میپیوندد و آبهای حاصل وارد تنگهای در منجیل میگردد و پیش از آنکه به این تنگه برسد به آب رودخانه شاهرود که از کوههای طالقان سرچشمه میگیرد میپیوندد و از این زمان به نام سپیدرود شناخته میشود و قسمت اصلی آب رودخانه بزرگ سپیدرود در بندر حسنکیا ده (کیاشهر) بدریای خزر میریزد و بخشی از آن پیش از رسیدن به دریا به وسیله چند نهر بزرگ جهت زمینهای زراعتی مورد استفاده قرار میگیرد.
اگر طول رودخانه را از ارتفاعات اولیهاش در نظر گیریم بعد از ارس که یکهزار کیلومتر طول دارد دومین رودی است که اندکی بیش از رود کارون رود کارون (دارای هفتصد کیلومتر طول) حدود 720 کیلومتر درازا خواهد داشت و این رشته طولانی تا به هم پیوستن با رودخانه شاهرود به نام زرینه رود معروف بوده است و در دوره تسلط ترکان قزل اوزون نامیده شده است عظمت و بهرهدهی این رودخانه مانند زندگی سلحشورانه مردم گیل و دیلم منشاء پیدایش افکار و اندیشههای افسانهای و حماسی گردیده است. قزوینی در عجایب المخلوقات در خصوص آب شاهرود و رودخانه سپیدرود میگوید:
نهر سفیدرود آوازی ندارد و روش او نرم است و در زمین نرم راه میرود و با نرمی و خاموشی که دارد کشنده است و شاهرود با داشتن آوازی هولناک از آفات سالم است[4] در ابیات زیر تاریخ حماسی منطقه را که گوئی در حرکت سالهای پرخروش و زندة این رود جاویدان و گویا باقیمانده است میخوانیم.
|
همچون خیال خسته من گنگ و بیهراس |
|
از روی ماسههای کف رود میگذشت |
دریا ـ جلگه ـ کوه
دریا و جلگه و کوه بزرگترین منبع اقتصادی و حیاتی مردم منطقه است که بیدریغ چون سفره گستردهای در برابر ساکنان قرار دارد دریای خزر که با نامهای دریای کاسپین، دریای هیرگانا، (جرجان ـ گرگان) دریای طبرستان، دریای گیلان، دریای مازندران، دریای شیروان، دریای دیلم، دریای آبسکون[5] شناخته شده است از شمال به سمت جنوب به طول یکهزار و دویست کیلومتر امتداد مییابد و دارای هفتهزار کیلومتر ساحلی است که تنها یکهزار کیلومتر آن در خاک ایران است و سطح دریا بر اثر ریزش آبهای یکصدو سی رودخانه که بعضی از آن در خاک ایران واقع است به سیصد و هفتاد و یکهزار کیلومتر مربع میرسد و بدین ترتیب دریای خزر با وسعت قابل توجهش همانطور که از حیث انواع ماهی و کلسیم و سولفاتها غنی است موجب آبادانی و سرسبزی و حاصلخیزی جلگهها و کوهها و باروری زمینها و افزایش و رشد گیاهان و درختان جنگلی میگردد و آنچه را که به کمک انسان در این ناحیهی مستعد بدست میآید عبارتند از: برنج، چای، انواع مرکبات، توتون، سیگار، غلات، زیتون، کنف، بادامزمینی و انواع محصولات صیفی و تربیت کرم ابریشم و پرورش دامها امروز اگر چه کشت بعضی از محصولات زراعتی مانند پنبه و نیل تا حدودی هم نیشکر همچون صنایع دستی مانند پارچهبافی فراموش گردیده و یا اهمیت گذشتهاش را از دست داده است اما میتوان گفت که برای زحمکشان گیل و دیلم زمین سخاوتمندانه و در تمام فصول سال آماده بهره دادن میباشد آنچنانکه در گذشته نیز بوده است.[6]محققان از فراوانی گیاهان داروئی در منطقه یاد میکنند و در وقایع دوران اسماعیلیه به وجود بیمارستان در الموت و صدور گیاهان دارویی و داروهای گیاهی از منطقة کوهستانی دیلم بسوی شهرها و سرزمینهای دوردست اشاره مینمایند و ظاهراً تاریخ آغاز دانش پزشکی را که امروز در میان مردم گیل و دیلم به (گیل تجربه) معروف است و هنوز هم راهنمای امور بهداشتی و درمانی مردم روستاهای این ناحیه است باید به طبیعت پر برکت زمین و تلاش و شناخت دانشمندان عصر اسماعیلی که با ورود حسن صباح به الموت آغاز گردید مربوط دانست. مناطق جنگلی که زمانی تا نواحی الموت امتداد داشت امروز در ارتفاعات رحمتآباد و نزدیک به قله درفک پایان میپذیرد و اگر چه باید اعتراف کرد که کاهش وسعت دامنههای جنگلی از زیبائی و اهمیت اقتصادی منطقه چیزی کم ننموده و آنرا به مناطق ییلاقی و مرکز دامداری و غلات تبدیل ساخت و خوش آب و هوا ترین و زیباترین ارتفاعات و قلل گیلان نیز در این قسمت واقع است که شناخته شدهترین آنها قلة معروف درفک ( دلفک) است وقتی که از شهر رشت به طرف رودبار در حرکت میباشیم در شرق رودخانه سپیدرود در رشته ارتفاعاتی که بموازات جاده عمومی است بلندی 2700 تا 3000 متری در فک قرار دارد هنگامیکه از این بلندی به جنگلها و دشتها و صحراهای باطراوت گیل و دیلم بنگرید اطمینان دارم در برابر شکوه و عظمت خیره کننده طبیعت به هیجان خواهید آمد و هیچ چیز زیباتر از آن نخواهد بود که بخواهید طلوع دلانگیز خورشید را از بلندیهای آن تماشا کنید و یا غروب سرزمین مردم گیل آن زمان که در ابرهای سپید و پراکنده پوشیده شده و کوهستان دیلم را که در زیر تابش خورشید همچنان سربرافراشته و از عظمت و استواری سخن میگوید به بینید[7].
توجه به معادن گیلان که بعضی از آنها شناخته شده باقیمانده است و تعدادی نیز مورد بهرهبرداری میباشد بدان علت ضروری است که میتواند در آینده ارزش اقتصادی خود را در کیفیت زندگی عمومی نشان دهد اما هنوز اهمیت خود را به خاطر نعمتهای دیگری که طبیعت در اختیار مردم این ناحیه قرار داده پیدا نکرده است.
نژاد
گیلان که در اوستا از آن به وارنا نام برده میشود مرکز باستانی اقوام و تیرههای مختلفی است که از جمله آنها قوم گیل میباشد و امروز سرزمینشان را گیلان مینامند. پارهای از محققین گیلها را با قوم دیگری به نام کادوسیها از یک تیره میشناسند بارتلد در این باره مینویسد. در عهد قدیم سکنه گیلان را کادوسیان تشکیل میدادند که در قید اطاعت دولت هخامنشی نبودند همین قوم یا قسمتی از آن را گیل (گهلای، گیلوی، گهلوی) هم نامیدند و ولایت گیلان نام کنونی خود را از اسم قوم مزبور دارد[8]. بدون آنکه به نظرات دیگران اشاره گردد از چهار گروه زیر که سهمی در وقایع تاریخی منطقه داشتهاند میتوان نام برد.
1 ـ کاسپیها: این گروه که دریای خزر به نامشان دریای کاسپین نامیده میشد بتدریج در اقوام دیگر حل گردیده و نابود شدند.
2 ـ کادوسیها: اگر آنها را از گیلها جدا کنیم در ارتفاعات کوهستانی بخش غربی و در قسمتهای جلگهای گیلان میزیستند و شهر رشت که مانند لاهیجان تا دورة مغولها از آن نامی برده نمیشد تقریباً در حدود سرحدات مرزی میان گیلها و کادوسیها قرار داشت. کادوسیها مانند گیلها همانطور که از نفوذ قبایا آریایی در میان خود جلوگیری کرده و آنرا دچار کندی ساختند بعدها مانع نفوذ اعراب نیز گردیده و سالها با استقلال میزیستند.
3 ـ ماردها یا آماردها: آنان جنگجوترین طایفه غیر آریایی بودند که در حاشیة سپیدرود زندگی میکردند و سپیدرود بنام آنان رود آمارد خوانده میشد پارهای از زبان شناسان واژه مرد و مردانه و مردم را در فارسی و همچنین فعل مرد و مرد و تمرد و مشتقات دیگر آنرا در عربی از نام این طایفه میشناسند.
4 ـ گیلها همانطور که اشاره گردید این دسته نیز در کنار کادوسیها و در بخش جلگهای میزیستند که به تدریج با کادوسیها بصورت تیره واحدی درآمدند و پس از کوچ و رانده شدن ماردها از حاشیه سپیدرود آن بخش را نیز در اختیار گرفته و از این زمان سرتاسر منطقه با نام گیل و دیلم شناخته شد.
بارتلد بنقل از استخری مینویسد: شهر عمده دیلمها پروان بود و مقدسی میگوید مهمترین شهر گیلها دولاب بود که شهر تجارتی و نزدیک دریا و ظاهراً در قسمت غربی گیلان واقع شده بود چه از ولایت دولاب تا مغان پنج روز راه و تا شالوس (چالوس) یازده روز راه حساب میکردند و مطابق گفته اصطخری در کوهها قوم دیگری سکونت داشت که به زبان مخصوص غیر از زبان گیلها و دیلمها سخن میراند[9] در مجموع باید گفت که در جریان تاریخ و ثبت حادثهها رفته رفته نام کادوسیها از نوشتههای مورخین حذف میگردد و امروز سراسر منطقه که چهار تیره بالا در آن میزیستند و سالها با استقلال در آن زندگی مینمودند با نام گیلان میشناسیم یعنی با نام قومی که حدود یکصد و پنجاه سال پیش از آغاز دولت هخامنشی در آن سکونت داشته است و میتوان از این زمان با زندگی دلیرانهاش آشنا گردید و آنرا در کتابها و مستندات تاریخی دیگر جستجو کرد. اما امروز نمیتوان گفت مثلاً گیلها در کجایند و یا دیلمیان تا چه حد از تاثیر اختلاط اقوام دیگر با نژادشان برکنار ماندهاند شاردن سیاح عصر صفوی مینویسد در ایران هیچ فرد عالی مقامی یافت نمیشود که از مادر گرجی یا چرکسی زاده نشده باشد چون بیشتر از یکصد سال است که این اختلاط و امتزاج آغاز یافته است[10] موضوعی که شاردن درباره گروه خاصی اشاره میکند رفته رفته بعلل سیاسی و اقتصادی و اجتماعی در میان طبقات دیگر جامعه ایرانی از جمله میان ساکنان گیل و دیلم نیز راه یافته است تیرهها و نژادهائیکه هم اکنون در گیلان زندگی مینمایند و با بومیان در کار ساختن سرزمین خویشند عبارتند از: 1- طالشها 2- کردها 3- ترکها 4- ارامنه 5- گرجیها 6- مازندرانیها.
جمعیت
از تعداد ساکنان منطقه در قرنهای گذشته نمیتوان آماری ارائه داد و ناگزیر به سالهای نزدیکتری برمیگردیم. رابینو مینویسد: چخوکو (یا شودزکو) جمعیت گیلان را در سال 126 هـ ( ـ 1850 م) 289400 نفر آورده است ولی خود او در فهرست نسبتاً مفصلی تعداد جمعیت گیلان را 338300 نفر در 67560 خانوار نوشته است اگر بخواهیم تکیه بر اعداد و ارقام احتمالی را کنار گذاشته از افزایش جمعیت و تعداد ساکنان مرد و زن شهرها و روستاها و دگرگونیهای دیگر آن اطلاعات نسبتاً دقیقتری بدست آوریم باید به سرشماری سالهای 1335 و 1345 و 1355 برگردیم[11]. و آن در بخشهای زیر نشان داده میشود.
1 ـ آمار جمعیت به تفکیک جنس در نقاط شهری و روستایی در سال 1345
|
جدول 1 |
جمعیت |
مرد |
زن |
خانوار |
|
روستائی |
1369110 |
693615 |
675495 |
262872 |
|
شهری |
385540 |
194865 |
190675 |
79290 |
|
جمع |
1754650 |
888480 |
866170 |
342162 |
2 ـ مقایسه دو سرشماری جمعیت در سالهای 1335 و 1345 به تفکیک مناطق شهری و روستایی
|
جدول 2 |
جمعیت |
شهری |
روستائی |
متحرک |
|
سرشماری 35 |
1422417 |
260824 |
1160940 |
643 |
|
سرشماری 45 |
1754650 |
385540 |
1369110 |
- |
|
تفاوت جمعیت |
332243 |
124716 |
208170 |
643 |
در این دو جدول جمعیت استان زنجان نیز که بعدها از استان گیلان جدا گردد قرار دارد و اگر جمعیت آن بخش را که ضمیمة گیلان بود جدا سازیم کل جمعیت گیلان سال 1345 یک میلیون و دویست و شصت و سه هزار و نهصد نفر و در سال 1355 یک میلیون و پانصد و پنجاه و سه هزار شصت نفر و میانگین درصد تغییر 09/2% میگردد[12] و آن در مناطق مختلف استان گیلان با تغییرات زیر دیده میشود.
3 ـ آهنگ افزایش ده ساله جمعیت شهرستانهای استان گیلان بر اساس سرشماری سال 1355
|
جدول 3 |
جمعیت روستائی در سال 1355 |
جمعیت شهری در سال 1355 |
کل جمعیت در سال 1355 |
درصد تغییرات دهساله |
|
رودسر |
40200 |
112000 |
152200 |
44/1 |
|
لنگرود |
29500 |
57800 |
87300 |
23/3 |
|
لاهیجان |
63300 |
212000 |
275300 |
32/2 |
|
رودبار |
10500 |
70500 |
81000 |
30/2 |
|
رشت |
96800/1 |
248400 |
445200 |
65/2 |
|
فومن |
15200 |
128500 |
143700 |
27/2 |
|
صومعهسرا |
11200 |
93900 |
105100 |
73/1 |
|
بندرانزلی |
55800 |
21600 |
77400 |
73/2 |
|
طوالش |
18900 |
131300 |
150200 |
30/3 |
|
آستارا |
14300 |
21800 |
36100 |
80/2 |
|
استان گیلان |
455700 |
1097900 |
1553600 |
09/2 |
زبان و مذهب
زبان گیلکی از جمله زبانهای ایرانی است که سالها در برابر نفوذ فرهنگ اقوام بیگانه موجودیت و سلامت خود را حفظ کرده است و امروز اگر چه قسمتی از آن دستخوش دگرگونیهایی شده اما هنوز هم میتوان در هر گوشه تنوع آنرا احساس نمود، مینویسند: گویا در کوههای طالش مردم به شصت زبان محلی سخن میگفتند[13] آقای ستوده مینویسد زبان مردم گیلان بچند بخش تقسیم میگردد:
1 ـ تالشی که در شاندرمن ـ ماسال ـ اسالم ـ گرگانرود و تالش دولاب بدان گفتگو میشود.
2 ـ گیلکی بیه پس که در بخشی از گیلان که در باخترسفیدرود است بدان گفتگو میشود.
3 ـ گیلکی بیه پیش که در خاور سفیدرود بدان گفتگو میکنند.
4 ـ گالشی که زبان مردم کوهپایه گیلان است و زندگی آنان از پرورش گاو میگذرد.
5 ـ کرمانجی که زبان مردم عمارلو است و از گویشهای کردی است.
6 ـ تاتی که زبان چند ده از دههای رودبار زیتون و بخش فاراب عمارلو است.
7 ـ زبان گاومیش بانها ـ این مردم سرزمین ویژهای ندارند و بیشتر کنار رودخانههای بزرگ زندگی میکنند.[14] از گیلکی جز با زبان شعر نوشتهای دیده نمیشود تنها جزوه کوچک دوازده برگی بنام «تازه قانون» منتخبی از سخنان حضرت عیسی میباشد که توسط میسیونهای مسیحی که در دوران مشروطیت فعالیتهایی در بخشهای مختلف گیلان داشتهاند به زبان گیلکی مردم رشت چاپ و انتشار یافته است[15] درباره مذهب مردم ایران سازمان باید گفت که عموماً مسلمان و اکثر شیعه میباشد یک مورخ مسیحی مینویسد. ایرانیان چند دژ تسخیر ناپذیر داشتند که حکام معاویه و یزید نمیتوانستند در آن دژها ایجاد رخنه کنند و یکی از آن دژها مازندران بود و دیگری گیلان و در گیلان سکنة محلی علی بن ابیطالب را به لقب رشت میخواندند…
یعنی فرزانه و بعد از او این لقب به حسن و آنگاه به حسین داده شد و هنوز این کلمه در گیلان بر زبانها میباشد و حاکم نشین گیلان رشت است[16].
آغاز نفوذ تشیع را باید با ورود زیدیه بنواحی گیلان مطالعه کرد که اندکی پیش از قیام داعی کبیر بوده است و مطالعه درباره عقاید پیش از اسلام مردم گیلان براساس نوشتهها و آثار باستانی و حفاریها پر تنوع میباشد که در این مختصر اشاره به آنها ضرورت ندارد اما در گذشته اقلیتهای دیگری در گیلان زندگی میکردند که از میان آنها اقلیتهای مسیحی (آشوری ـ ارمنی) زرتشتی، کلیمی قابل ذکر میباشد.
کیائیه[17] در گیلان
مردی از مدرسه ملاط (سید علی کیا)
زمانیکه اداره سیاسی و اجتماعی گیلان به صورت ملوکالطوایفی در اختیار فرمانروایان آن سرزمین قرار داشت، دو خانواده آل جشنسف و آل کیا را میبینیم که نخستین آن خاندان شناخته شده در تاریخ گیلان پیش از اسلام در حدود هشت قرن و آخرین آنها (آل کیا) به مدت سه قرن طولانیترین دوره فرمانروائی را در گیلان داشتهاند.
اگرچه اطلاعات ما در این فاصله نسبت بوقایع گیلان و زندگی مردم بسیار ناقص و پراکنده میباشد اما به جا ماندن چند تاریخ محلی در مدت فرمانروائی خاندان کیائیه و اسناد و مکاتیب دیگر میتوان از این دوران تصویر روشنتری در ذهن داشت و با علل پیشرفت و ناکامیهای آنان که پس از تلاش علویان و اسماعیلیه سومین تجربه در ایجاد نظامی بر پایه مسائل عقیدتی است آشنا گردید. به طور کلی میتوان گفت کیفیت و میزان نفوذ آل کیا با تحولاتی که در منطقه گیل و دیلم بر اثر کشمکشهای مختلف بوجود آمده بود و همچنین مناسبات استثماری و بهرهکشی خانها که پیمانها و خراج ظالمانه مغولها و تیمور نیز بر آن افزوده شده بود رابطه پیدا میکند و این بار آنان در کنار شاخهای از سربداران از آرمان لایههای پائین جامعه در منطقه بدفاع برخاسته و نظام سیاسی و عقیدتی نوی را که چندان هم نپائید بوجود آوردند. هنوز در طارم و خرگام و دیلمان توسط بازماندگان اسماعیلی کانونهای شعلهوری وجود داشت که نهضت سربداران که منشاء اولیهاش در سبزوار خراسان بود، به گیلان راه یافت.[18] در آغاز میرقوامالدین مرعشی رهبر گروه کوچکی از آنان در سال 762 هـ پیروزمندانه وارد آمل گردید آنگاه شاخه دیگری از این گروه کوچک زیر نظر امیرکیا که بعلت اقامت کوتاهش در ملاط لنگرود به امیرکیای ملاطی معروف گردید به گیلان آمدند و چون نتوانست کاری از پیش ببرد ناگزیر به طرف رستمدار فرار کرد و یکسال بعد در همانجا درگذشت. پس از چندی بازماندگان امیرکیا که در مازندران سکونت گزیده و از حمایت میرقوامالدین برخوردار بودند دوباره به سوی گیلان آمدند این بار پیشوائی گروه را سیدعلی کیا، که مردی ادیب و فاضل و به قول خودش از مدرسه ملاط با جبه و عصا بیرون آمده بود[19]، داشت. او از اختلافات داخلی خانها استفاده کرده به سوی تنکابن رفت. رانکوه و لاهیجان را نیز تصرف نمود و بدین ترتیب پایگاه حکومت زیدیه در لاهیجان که آمیخته با تمایلات مذهبی و مردمی و ضد فئودالی بود توسط سادات حسینی تشکیل گردید. میر ظهیرالدین در ذیل وقایع رانکو و تسخیر آن سامان توسط سید علی کیا مینویسد:
«حضرت امامت پناهی ... به رانکو نزول اجلال فرمود ... اهالی آن ولایت ... گروه گروه میآمدند و بیعت میکردند و به فوز و نجاح دو جهان مفتخر و سرافراز میگشتند و سید شریعت آئین را به فتوای علمای دین امام و مقتدای خود دانستند. بر مقتضی نمص صریح اطیعوااله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم، امام امت شمرده، مفترض الطاعه دانستند و نافذ الحکم شمردند اوامر و نواهی او را سادس فرایض خمسه گفتند و به جمع بیتالمال و اخذ عشور و زکات و حقاله رخصت و اجازه دادند تا به جهت عساکر جهاد شعار به مصرف خرج فرمایند. و در دنباله وقایع و پس از تصرف لاهیجان مینویسد:
«حضرت هدایت شعاری (منظور سید علی کیا است) به لاهیجان نزول اقبال فرمودند و فقها وصلحا و داعیان شرع شریف و مفتیان دین حنیف مجموع مقدم شریف آن حضرت را مغتنم شمردند و بیعت کردند و امام و مقتدای خود دانستند و مجموع بر آن قایل شدند که آنچه شرط امامت است در مذهب زید بن علی علیهالسلام که خصایل خمسه[20] است در او موجود است ذلک فضلاله یوتیه من یشا مگر فقیه یحیی بن محمد صالحی که طرف نفیض را گرفته و بگذاشت و به رشت رفته ... و آنجا ساکن گشت اما سید علی کیا توانست با تکیه بر اعتقادات مذهبی و تمایلات ضد فئودالی مردم مناطق مختلف از جمله لشت نشا قلمرو کیائیه را در بخش غربی گیلان نیز توسعه دهد کوهدم و قلعه شمیران، طارم و سرانجام قزوین را ضمیمه متصرفات کیائیه نماید. تصرف قزوین که در اختیار نمایندگان تیمور بود و ظاهراً برای بیرون راندن مخالفان که به آنجا پناه برده بودند انجام گرفت اما نتوانست ادامه یابد و سید علی کیا به دنبال مکاتباتی که در این زمینه رد و بدل گردید آنجا را دوباره به نمایندگان تیمور سپرد. پیش از آنکه به کشمکشهای داخلی در قلمرو کیائیه اشاره گردد مروری به مکتوب پرمحتوای سید علی کیا که در پاسخ تیمور نگاشته شده است، شایسته خواهد بود زیرا این نامه جالب و کوتاه نشان دهنده بخشی از آرمانها و آرزوهای آنان در برابر زورمندانی است که در تاریخ این سرزمین پهناور میخوانیم و آن با مقایسه بسرگذشت و برداشتهای دیگر این خاندان پس از سپری شدن یک دوره نسبتاً کوتاه نیز خواندنی خواهد بود و در بخشی از این نامه مینویسد:
این مقدمات مبتنی است بر جواب مکتوبی که امیرتیمور نوشته و آن مبنی است بر سفاهت بسیار و نخوت بیشمار و کلمات ناپسندیده و عبارات نااندیشیده مطلقاً دعوی ربوبیت کرده هر شخصی که بصفات «اوله نطفه و آخره جیفه» موصوف باشد ... چگونه خطاب «وماکتا معذبین حتی نبعث رسولاً بر زبان راند ... ندای» «انا کذلک نجزی المحسنین» در دهد و از جناب ما و حضرت ما و مستقر عزت و جلال سخن گوید و رقم نسیان بر اشارت «و خلق الانسان ضعیفا و انه کان ظلوما جهولاً» کشد چندانکه در آن باب تامل رفت بجز حماقت کاتب صورت ننمود جهت آنکه رعایت ادب کردن بر کافه انام از خواص و عوام واجب و لازم است و اگر چه با یکی از فرودستان و درم خریدگان باشد سخن سفیهانه و گزاف نباید گفت تا از طعن وخلل خالی ماند ... قبول دعوتی که میفرمایند و امر بر متابعت و انقیادی که مینمایند از دو وجه خالی نتواند بود یا از جهت مصالح دین باشد یا فوائد دنیوی افعالی که بر مسلمانان اطراف روا داشته و صورتی که با بندگان خدای تعالی به ظهور آورده است از قتل و غارت و سوخت و تاخت واسر و غیرها معلوم شد که این معنی علامت دین و دیانت نیست چه بر کفار که غیر ملت باشند مثل این حرکات جایز نیست و انبیاء و اولیاء رخصت ندادهاند که با کفار این را به عمل آرند. به تخصیص با مسلمانی که اهل قبله باشد و در دایره دین محمدی علیه افضل الصلوات و التحیات در آمده و در دیار اسلام ساکن گشته و در فطرت اسلام زائیده و مطیع و منقاد شرع بوده و تخلف از امر شرع نکرده و از ایشان امری صادر نگشته که مستحق قتل و غارت و استیصال باشند و اگر غرض فواید دنیوی است قصه عادل و خطابی که با او بعد از خدمت و ملازمت و متابعت و مطاوعت رفته است همگنان را برای اعتبار کافی است «فاعتبر و ایا اولی الابصار» پس تکلیف ما لا یطاق نمودن ... و تهدید و تخویف نمودن مناسب عقول ارباب دین و دیانت و خداوند ان ملک و ملت نیست ... از عنفوان شباب الی یومنا هدا محکوم هیچ حاکمی نکشته ... بقیه که از دهر فانی مانده است خود را در مقام مذلت داشتن و امتثال اوامر ظلمه و فسقه نمودن از مستحبلات دانند ... بر حسب قدرت و امکان در اعلاء اعلام دین و امضاء احکام شرع مبین و اتباع سید المرسلین کوشیده و استعانت احوال رعایا و زیردستان و تیمور زدگان و غارت رسیدگان را خالصا مخلصا لوجه اله تعالی بدانچه مقدور و ممکن بود به تقدیم رسانیدم و تا رمقی باشد خواهیم کوشید و اعتماد بر حول و قوت حضرت عزت کرده بحکم نص کم من فئه قلیله غلبت فئه کثیره باذن اله و اله مع الصابرین از کثرت و ازدحام ایشان باک نخواهیم داشت که «کثره الغنم لا یهول القصاب» اعتبار بر قضیه وارده خوارزم و هرات و سیستان و خراسان و عراق و شروان و وان و نواحی آن نکنند و آنرا از کرامات و نصرت تصور ننمایند ... هاتف غیبی در باب توجه مخالفان و معاندان که بدین جانب متوجهند و بی استحقاق قصد آزار و ایذاء صلحاء و اتقیاء و علما و فقهاء و فقراء این دیار دارند در گوش جان میگوید که «قاتلوهم یعذ بهم اله باید یکم و یخزهم و ینصرکم علیهم و یشف صدور قوم مومنین» و بدین سروش خرم و مدهوش گشته و مدلول. «و من یتوکل علی الله فهوم حسبه» را در بسته متعد و آمادهایم و جنگ و جهاد را ساخته، ایستادهایم و بحمداله که مقامهای استوار و مبارزان نیزه گذار داریم و تا جان در بدن و سر در گردن باشد خواهیم کوشید و حق «جاهدوا فی اله حق جهاده» که میراث آباء و اجداد ماست بجا خواهیم آورد ... ذکری که در اواخر مکتوب رفته بود که چون متابعت نکنند و مطاوعت ننمایند بدین سبب لشکرها متوجه گردند و فتنه و خرابی و قتل و غارت واسرکه واقع شود او آثم باشد، از علما که ملازماند همینقدر استفسار نمایند که در این قضیه بوزر و بال و عقاب و نکال که احق و اولی است و که سزاوار لعن و عذاب حق تعالی است با مثال این سخنان چنین تهدید نفرمایند که عالم اسرار بر افعال و اقوال همگنان مطلع است و به گناه زید عمرو را مواخذه نخواهند کرد که «ولا تزرو ازره و زراخری»[21]
پس از این مکاتبات سید علی قوای خود را از قزوین و طارم بیرون برد و بدنبال این عقبنشینی بود که فرمانروایان محلی بخش غربی گیلان تصمیم گرفتند نمایندگان سید علی کیا را از آن منطقه بیرون کنند و میر ظهیرالدین مینویسد که در سال 791 به مسجد پاس کیای رشت آمده و در همان حدود کشته شد.[22]
بازماندگان سید علی کیا
سید هادی کیا برادر سید علی کیا که پیش از رسیدن به رشت خبر کشته شدن سید علی کیا را شنید با سپاهیان خود از کوچصفهان به لاهیجان برگشت فرزندان سیدعلی کیا بر سر حکمرانی با عموی خود به مخالفت برخاستند آشفتگی داخلی در هر دو بخش گیلان و جنگهای امیران محلی با یکدیگر، بازماندگان سیدعلی کیا را نیز برای حفظ موقعیتهای خود بدامان قدرتهای پراکنده انداخت امیره دباج فومنی که با امیره ساسان گسکری سرستیزه داشت با سید هادی کیا هم پیمان شد و چون امیره دباج شکست خورد فرزندان سید علی کیا که با مخالفان عمویشان هم پیمان بودند بمخالفت با سید هادی کیا برخاستند. جنگ عمو و برادرزادهها مقدمه جنگهای خانوادگی کیائیان در این سامان گردید. جانبداری مردم روستاهای مختلف از هر یک و کشتن افراد به بهانههای ساده مانند کشتن فقیه رانکوه علی کرفستانی بدان علت که در مشورت مطابق میل امیره سید محمد نظر نداده بود آشوبهای درونی را افزایش داد. میان فرزندان سید علی کیا نیز پس از آنکه عموی خود سیدهادی کیا را وادار به فرار نمودند اختلاف بر سر جانشینی و تصاحب حدود فرمانروایی سید علی کیا در گرفت هنگامیکه مردم لیل از سید حسین کیا فرزند سید علی کیا در برابر برادرش سید رضی کیا برای تصرف لاهجان حمایت میکنند امیر سید محمد و سید رضی کیا ناحیه لیل را آنچنان مورد تاخت و تاز قرار میدهند که بمدت هفت سال اجازه آبادانی ویرانیها را نداده و مردم آنجا را نیز باطراف متواری ساختند. میر ظهیرالدین مینویسد:
در این ایام بانگ خروسی از لیل بگوش هیچکس نمیرسد[23] تقریباً پس از هفت سال کشتار خونین در نواحی اشکور و سمام و دیلمان[24] دوره سی و چند ساله فرمانروائی سید رضی کیا و امیر سید محمد که پشتیبان یکدیگر بودند، آغاز میگردد. میرظهیرالدین مینویسد:
چون خاطر از جانب مردم دیلم و دیلمستان به کلی آسوده گشت به تعمیر ولایت رانکوه و اشکور اقدام نمودند و آنگاه بفهرست اقدامات زیر میپردازد:
1- احداث ساختمانها و میدانهائی در اشکور و رانکوه.
2- احداث دکانهائی در بازار تمیجان (سال 820)
3- بنای مسجد جامع ملاط و آرامگاه کیائیان و ایجاد خانههائی برای مسافران در اطراف آن.
4- تاسیس خانقاه و حفر چاه و استخر و بازار و مدرسهای در ملاط.
5- سدبندی و حفر رودخانهها برای مزارع رانکوه.
6- تعمیر رودسر و در نظر گرفتن معافیت مالیاتی برای مردم آن که موجب ورود مهاجران بیشتر به آن ناحیه و آبادانی رودسر گردید.
7- احداث مسجد جامع و میدان بزرگ بازار و دکان و حمام در کنار رودخانه گوارود.
8- احداث ساختمانهائی در سمام و اشکور ودیلمستان.
9- احداث عمارت و باغهای میوه در زیاز (سیجیران)[25]
از جمله وقایع زمان سید رضی کیا که مانند امیران محلی دیگر خراجگزار تیموریان بودند آن بود که چون هنگام پرداخت خراج به فرستادن آن اکتفا نموده و بحضورش نرسیده بودند تیمور از این رفتار خشمگین گردید و در سال 806 سپاهیانی را بطرف گیلان و دیلمان فرستاد و آنان تا حدود منجیل نیز آمده بودند که سید رضی کیا و امیره محمد رشتی که مقتدرترین فرمانروایان در بخش گیلان به شمار میآمدند با هدایائی بحضور تیمور رفتند و خراج سالیانهای که تعهد نموده بودند عبارت از ده هزار من ابریشم و هفت هزار راس اسب و سه هزار راس گاو در سال بوده است. اما تیمور رضایت داد تا نصف سهمیه سید رضی کیا و امیره محمدرشتی و همچنین ثلث سهمیه سایر روسا تقلیل داده شود.[26] سید رضی کیا پس از سی سال فرمانروایی در سال 829 وفات یافت و چهار سال بعد نیز امیرسید محمد بدست فرزندان خود از حکمرانی خلع گردید و به الموت تبعید و زندانی شد و در آنجا بود که در سال 837 وفات یافت. اتحادی که پس از خلع و زندانی نمودن امیرسید محمد میان فرزندان پیدا شده بود چندان هم نپائید. مردم روستاها نیز بخاطر طرفداری از هر یک از آنان به جان هم افتادند. میر ظهیرالدین مینویسد:
[1] -تاریخ گیلان ترجمة محمد علی گیلک از انتشارات مجلة فروغ ص 5
[2] - اعلاقالنفسیه چاپ لیدن ص 89 تاریخ تالیف کتاب باحتمال قوی میان سالهای 290 هـ تا 300 میباشد.
[3] - مروج الذهب و معادن الجوهر تالیف ابوالحسن علی بن حسین مسعودی ترجمه ابوالقاسم پاینده ج 1 ص 201 چاپ بنگاه ترجمه و نشر کتاب، قلعه سلار همان قلعه شمیران یا سمیران یا سمیرم است که ویرانههای آن هماکنون در منتهیالیه دریاچهایکه با بنای سد سپیدرود ایجاد گردیده است قرار دارد و هنوز هم میتوان عظمت گذشتهاش را که بیشتر از قلعه الموت باقیمانده است دریافت.
[4] - عجایبالمخلوقات چاپ لکنهو ص 25
[5] - از جمله نامهای دریای خزر (دریای پهلوی) است که درن در کتاب خود بنام کاسپی که در سال 1875 چاپ گردیده است یاد میکند. رک دریای خزر در نقشههای تاریخی نوشته شیر بیک علی اوف چاپ 1973 نشریات علم باکو ص 29
[6] - در حال حاضر دریای خزر در سال حدود 380 میلیون متر مکعب آب از رودخانه دریافت میکند لکن تقریباً 400 میلیون متر مکعب آنرا در اثر تبخیر از دست میدهد و سطح آن نیز 28 متر از سطح آب اقیانوس پائینتر است.
[7] -تردیدی نیست که عقبنشینی جنگل و تبخیر آب دریا و خشک شدن باتلاقها در کاهش حیوانات و پرندگان بویژه در تعداد مرغابیها و انواع پستانداران تاثیر محسوس را بجای گذاشته است. حیواناتیکه در شمال ایران زندگی میکردند و اینک منقرض شدهاند عبارتند از شیر آسیایی، ببر مازندرانی، گوزن ایرانی و غیره. نژادهائیکه در معرض خطرانقراض هستند عبارتند از خرس قهوهای، هوبره بزرگ (پرنده ایست) ماهی آزاد و 20 نوع کمیاب از پرندگان، رگ توسعه فیزیکی مناطق ساحلی دریای خزر مرحلة نخست ج 1 ص 118
[8] - تذکره جغرافیای تاریخی ایران چاپ اول ص 282
[9] - تذکره جغرافیای تاریخی ایران ص 285
[10] - سیاحتنامه شاردن ج 4 ص 142
[11] - بر اساس سرشماری عمومی آبانماه 1355 ـ استان گیلان با مساحتی بالغ بر 14711 کیلومتر مربع دارای ده شهرستان مشتمل بر بیست و یک بخش و پنجاه و شش دهستان و جمعاً 2731 آبادی و 30 نقطه شهری را در بر میگیرد که نوزده شهر آن دارای جمعیت پنج هزار نفر بیشتر بوده است رگ فرهنگ آبادیهای کشور ج 8 ص 3 از انتشارات سازمان برنامه و بودجه ـ مرکز آمار ایران.
[12] - در آمار نامه استان گیلان سال 1361 بر اساس سرشماری یاد شده و نتایج نهائی جمعیت این استان 1581772 نفر آورده شده است. ص 1 از انتشارات برنامه و بودجه استان گیلان نشریه شماره 9.
[13] - کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول ج 2 ص 122
[14] - فرهنگ گیلکی نوشتة دکتر منوچهر ستوده ص 11 از انتشارات انجمن ایرانشناسی در سال 1332.
[15] - قدیمیترین آثار مخطوط و بازمانده در منطقة گیل و دیلم مهرههای استوانهای منقوش به خطوط ابتدایی و علائم میخی است که در مارلیک بدست آمده است رجوع شود به مارلیک جلد دوم ص 5 به بعد.
[16] - امام حسین و ایران نوشتة کورت فریشلر چاپ جاویدان ص 3.
[17] - نام سلسلههایی از امیران و والیان بوده که بر لاهیجان و توابع حکمرانی می کردند و عنوان «کیا» پس از نام آنها میآمده مانند:
سید علی کیا، سید هادی کیا و سید رضی کیا ... و همچنین عنوان امیرانی بوده که بر اشکور حکومت میکردند. یا امیرانی که فرمانروای دیلمان بودند و عنوان کیا پیش از نام آنان ذکر شده است. مانند کیا ملک هزار اشکوری، کیا سیفالدین کوشیجی دیلمی، کیا همایون و کیا مسعود و دیگران. واژه کیا مقدمه نام بعضی از آبادیها در گیلان است مانند کیاخان، از رحیمآباد شهرستان رودسر، کیارمش از اشکوربالا از شهرستان رودسر، کیاسرا از شهرستان رشت. کیاسرا از لفمجان شهرستان لاهیجان- کیاسرا از دهستان رحیمآباد شهرستان رودسر، کیا کلایه از جنوب باختری رودسر، کیاکلایه از بخش مرکزی شهرستان لنگرود.
نکته: کلایه، کلا، سرا، کلایه و گاهان افاده معنی از مکان است.
فایل ورد 123 ص
| دسته بندی | شهرسازی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 45 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 70 |
استان تهران با وسعتی حدود 18956 کیلومتر مربع بین 34 تا 5/36 درجه عرض شمالی و 50 تا 53 درجه طول شرقی واقع شده است. این استان از شمال به استان مازندران، از جنوب به استان قم، از شرق به استان سمنان و از غرب به استان قزوین محدود شده و مرکز آن شهر تهران است.
بر پایه آخرین تقسیمات کشوری، استان تهران در سال 1373 دارای 9 شهرستان، 22 شهر، 20 بخش، 62 دهستان و 1947 آبادی است.
شهرستانهای آن عبارتاند از:
شهرستان تهران، شهرستان دماوند، شهرستان ری، شهرستان ساوجبلاغ، شهرستان شمیرانات، شهرستان شهریار، شهرستان کرج، شهرستان ورامین، شهرستان اسلامشهر.
«جغرافیای طبیعی و اقلیم»
استان تهران با رشته کوههای البرز از استانهای شمالی ایران جدا شده است. بخش مرتفع البرز در مرز شمال استان به 1500 متر میرسد که در سمت شمال غربی کشیده شده است. در ارتفاعات بالایی کوهستان البرز که دارای شیب نسبتاً تندی است، امکاناتی بسیار محدود برای دستیابی به منابع آب و کشاورزی وجود دارد. از این رو جمعیتی بسیار اندک در این نواحی ساکن شدهاند. شهرستان و تقریباً همه شهر دماوند در این ارتفاعات قرار گرفته است.
ارتفاع رشتهکوههای البرز به سوی شرق افزایش مییابد و در ارتفاع 5678 متری (قله دماوند) به بالاترین حد خود میرسد. قله دماوند در مرکز البرز قرار دارد و مرتفعترین قله میان چکادهای آسیای غربی و اروپا است. قله دماوند آتشفشانی خاموش است که اکنون آخرین مرحلههای پیش از خاموشی کامل را میگذراند و خروج گازهای گوگردی و چشمههای معدنی این ادعا را تایید میکند.
در شمالشرقی استان، کوههای سوادکوه و فیروزکوه قرار دارد و به ارتفاعات شهمیرزاد در شرق میپیوندد.
دیواره جنوبی کوههای البرز مرکزی را در استان تهران کوههای لواسانات و قرهداغ و کوههای شمیرانات که بلندترین نقطه آن قله 3933 متری توچال میباشد، در بر گرفته است. از دیگر ارتفاعات استان میتوان به کوههای حسنآباد و نمک در جنوب، بیبی شهربانو و القادر در جنوب شرقی و ارتفاعات قصر فیروزه در شرق اشاره کرد.
موقعیت آب و هوایی استان تهران، چه در مناطق کوهستانی و چه در دشتها، موجب پوشش گیاهی از نوع نیمه صحرایی شده است. بارندگی اندک و خشکی هوا باعث رشد خار و بوته استپهای صحرایی و نیمه صحرایی به ویژه در بلندیهاست.
نواحی جلگهای و دشتهای استان تهران با شیبی ملایم از شمال شرقی به سوی جنوب غربی کشیده شده است. این مناطق به علت هموار بودن، وضعیتی مناسب برای کشاورزی و تجمع کانونهای زیستی فراهم آورده است.
دشتهای گسترده استان در محدودههای ورامین، تهران و کرج گسترش یافته و شهرهایی پرشمار را در حوزههای خود پدید آورده است. دشتهای استان تهران از هشتگرد آغاز میشوند و تا دشت ورامین ادامه مییابند. بخشی از این دشت آبرفتی، در جنوب استان تهران واقع شده است که با ارتفاع 790 متر از سطح دریا پستترین قسمت استان است. این دشتها از شمال به دامنههای جنوبی البرز و از جنوب به شورهزارها و حاشیه کویر مرکزی و یا رودخانههای شور میانجامند. پوشش گیاهی این ناحیه از گونههای گیاهی خاردار است.
در نواحی مختلف استان تهران به علت موقعیت ویژه جغرافیایی، آب و هوای متفاوتی شکل گرفته است. سه عامل جغرافیایی در شکلگیری آب و هوای آن نقش اساسی و تعیین کننده دارند:
1- کویر یا دشت کویر که در جنوب استان تهران قرار گرفته است و عاملی منفی به حساب میآید. زیرا باعث گرما و خشکی هوا میشود و به همراه خود گرد و غبار میآورد.
2- رشته کوههای البرز که در شمال تهران واقع شده و باعث تعدیل آب و هوا میشود و از این دیدگاه نقشی مثبت ایفا میکند.
3- بادهای مرطوب و باران زای غربی که نقش آن در آب و هوای استان محسوس و موثر است، ولی نمیتواند به طور کامل نقش کویر را خنثی کند.
استان تهران را میتوان به سه بخش اقلیمی زیر تقسیم کرد:
الف- اقلیم ارتفاعات شمالی
ب- اقلیم کوهپایهها
ج- اقلیم نیمه خشک و خشک
گرمترین ماههای سال در دو ایستگاه کرج و مهرآباد، ماههای مرداد و شهریور است که دمای آنها به ترتیب 4/25 و 6/29 درجه سانتیگراد گزارش شده است. سردترین ماه سال نیز در ایستگاه کرج ماه دی است که دمای آن 2/1 درجه سانتیگراد در طی دوره آمارگیری بوده است. به این ترتیب، اختلاف متوسط دمای سالانه 4/28 درجه است. تابستانها در تهران به ویژه در جنوب و مرکز شهر، گرم و در شمال شهر معتدل است.
در زمستان نیز مرکز شهر تهران معتدل است، ولی بخشهای شمالی شهر سرد است و دما بارها به زیر صفر میرسد. میانگین روزهای یخبندان در سالهای 55-1330 در ایستگاه کرج 83 روز و در ایستگاه مهرآباد تهران61 روز گزارش شده است.
وضعیت اقلیمی شهرستان فیروزکوه و دماوند در زمستانها بسیار سرد و در تابستانها خنک است. اقلیم شهرستانهای ورامین و ری نیز زمستانها به نسبت سرد و تابستانها، گرم گزارش شده است.
سازمان هواشناسی میزان بارندگی تهران و شهرستانهای مجاور آن را از سال 1335 به بعد مورد مطالعه قرار داد. نتیجههای به دست آمده از این ایستگاهها نشان میدهد نوسان بارش از سالی به سال دیگر بالا رفته و مقدار بارش در سالهای گوناگون متفاوت بوده است، میزان بارندگی در این استان از جنوب به شمال بیشتر میشود. میانگین بارندگی سالانه در سالهای 55-1330 در ایستگاه کرج با 239 میلیمتر، بالاترین میزان و در ایستگاه مهرآباد با 218 میلیمتر کمترین مقدار بوده است. بیشترین میزان بارندگی در بسیاری از ایستگاههای استان در ماه اسفند است ولی در ایستگاه ورامین بیشترین مقدار بارش در ماه دی است. در همه ایستگاهها کمترین میزان بارش در ماههای مرداد، شهریور و مهر است. در سراسر تابستان، هوا خشک و بدون بارندگی یا با بارندگی بسیار ناچیز است. در کوهپایههای جنوبی بلندیهای البرز نیز مقدار بارش تا اندازهای بیشتر است و نسبت به دشتهای حاشیه کویر تفاوت دارد. در هر بخش، بین 40 تا 50 درصد کل بارش در فصل زمستان صورت میگیرد.
در استان تهران، بیشترین فشار هوا در اواخر پاییز و اوایل زمستان دیده میشود. این، نشانگر غلبه تودههای سرد هوا در این ماههاست. در فصل زمستان، به علت عقبنشینی جبهه سرد به سوی شمال کشور، توده هوای خشک این ناحیه را تحت نفوذ قرار میدهد و به همین سبب حالتی کمفشار پیدا میکند. در بیشتر ماههای سال جهت باد، غربی است و تنها در دو ماه از سال باد از جنوب شرقی و در دو ماه دیگر از شمال میوزد. به این ترتیب، در بیشتر ماهها، بادهای غربی با نوسان زیاد همراه است. جهت عمومی این جریانها، با جهت کلی کوههای البرز تقریباً موازی است و به این ترتیب، تاثیر این کوهها بیشتر به صورت کاهش متوسط باد در درههای کوهپایههای جنوبی است. در مجموع، هوای شهر تهران آرامش و سکون بیشتری نسبت به نقاط مجاور خود دارد و بادهای چندانی ندارد.
طول روزها در تابستان که ارتفاع آفتاب 74 درجه و 48 دقیقه است، به طور متوسط 14 ساعت و 26 دقیقه است و در زمستان 9 ساعت و 34 دقیقه کاهش مییابد. در زمستان، ارتفاع آفتاب 30 درجه و 52 دقیقه است.
«وضعیت اجتماعی و اقتصادی»
جمعیت استان تهران در سال 1373 در حدود 11 میلیون و 647 هزار و 103 نفر برآورد شده است. از این تعداد 768،159،10 نفر در مناطق شهری (23/87 درصد کل استان) و 335،487،1 نفر در مناطق روستایی (77/12 درصد کل استان) زندگی میکنند. نرخ رشد جمعیت بین سالهای 70 تا 73 در کل استان 7/2 درصد، در مناطق شهری 8/3 درصد و در مناطق روستایی 7/3 درصد بوده است. در توزیع شهرستانی جمعیت، بیش از نیمی از جمعیت استان در شهرستان تهران ساکن هستند (73/57 درصد جمعیت کل استان) و شهرستان کرج با 543،120،1 نفر (62/9 درصد کل استان) در مرتبه دوم قرار دارد. کم جمعیتترین شهرستان، شمیرانات با 201،22 نفر (19/0 درصد کل استان) است. بالاترین نرخ رشد جمعیت بین سالهای 70 تا 73 را شهرستان شهریار با 8/11 درصد داشته است.
همچنین بیشترین سهم در گروههای سنی مربوط به گروه 9-5 ساله با 16/16 درصد در کل جمعیت استان بود و کمترین سهم تا پیش از 65 سالگی مربوط به 59-55 ساله با 16/2 درصد کل جمعیت استان بوده است.
در سال 1373، جمعیت فعال استان تهران در حدود 964،220،3 نفر برآورد شد که نسبت به سال 1370 افزایشی برابر 325،273 نفر را نشان میداد.
نرخ اشتغال در کل استان 94 و نرخ بیکاری 6 درصد بود. در مناطق شهری نرخ اشتغال 4/94 درصد و در مناطق روستایی این رقم 4/89 درصد بود.
استان تهران به ویژه شهر تهران و شهرستانهای نزدیک آن از نظر مهاجرپذیری، بیشترین تعداد مهاجران را تاکنون جذب کرده است. بر پایه تحقیقات انجام شده، در حدود نیمی از جمعیت کل شهر تهران و شهرستانهای نزدیک آن به عنوان مهاجر شناخته شدهاند. در حدود یک چهارم این مهاجران از شهرستانهای استانهای تهران و مرکزی به تهران آمدهاند. یک پنجم آنها را متولدان استانهای شمالغربی کشور تشکیل میدهند و در حدود یک دهم آنها از اهالی گیلان و دیگر نقاط هستند.
زبان اصلی مردم استان تهران فارسی است، اما به علت مهاجرت گسترده به این استان، گویشهای دیگری چون زبان آذری و لهجههای متفاوتی از دیگر مناطق ایران نیز به آن افزوده شده است.
منطقه تهران را از نظر موقعیت طبیعی و کشاورزی به دو ناحیه میتوان تقسیم کرد:
ناحیه کوهستانی معتدل که در برگیرنده نواحی شمالی استان مانند بخشهای فیروزکوه، دماوند، لواسانات، رودبار قصران، طالقان و بخشهایی از شمال ساوجبلاغ است که به علت ناهمواریهای شدید سطح زمین، وضعیت نامساعد جوی و اقلیم سرد، مردم این ناحیه بیشتر به فعالیتهای باغداری و دامداری میپردازند و باغهای سیب، گوجهسبز، گیلاس، زردآلو و هلو از مهمترین فرآوردههای این ناحیه به شمار میرود.
دشتها و کوهپایههای جنوبی البرز که ورامین، ری، شهریار، رباط کریم، اشتهارد و بخشهای مرکزی و جنوبی ساوجبلاغ در این ناحیه واقع شدهاند. این ناحیه برای کشاورزی مساعد است، ولی در ناحیههایی که در نزدیکی شورهزارها واقع شدهاند، مشکلاتی در کار کشاورزی وجود دارد. محصولات عمده این ناحیه را گندم، جو، یونجه، ذرات علوفهای، انگور، چغندرقند و پنبه تشکیل میدهد.
استان تهران یکی از کانونهای عمده صنایع کشور است.
یکی از ارکان اصلی اقتصاد استان تهران صنایع ماشینی وابسته است که بیشتر آنها به مونتاژ و تولید کالاهای مصرفی اشتغال دارند. توسعه این صنایع بیشتر در امتداد راههای ورودی به تهران به ویژه در مسیر تهران- کرج، تهران- دماوند، تهران- ساوه و تهران- قم است.
صنایع استان را بر حسب نوع تولیدات میتوان به گروههای زیر تقسیم کرد:
صنایع غذایی، صنایع نساجی و چرم، صنایع کانی غیر فلزی، صنایع فلزی، صنایع سلولزی، صنایع شیمیایی و دارویی، صنایع برق و الکترونیک.
از معدنهای کل کشور 4/15 درصد آن در محدوده استان تهران است. معادن استان تهران را میتوان به دستههای زیر تقسیم کرد:
معادن فلزی: شامل مس، سرب، مولیبدن، منگنز و آهن است؛ تقریباً همه منگنز استخراجی کشور از معادن منگنز استان تهران به دست میآید که در جنوب و جنوب غربی آن قرار دارند.
معادن غیرفلزی: در برگیرنده ذخایر سنگ آهک و دولومیت است.
معادن خاکنسوز: شامل کائولن (خاک چینی) است که 51 درصد تولید کل کشور از این استان استخراج میشود. معدنهای سنگ گچ استان نیز دارای ذخایری بزرگ است.(1)
تهران در گذشتههای دور برخلاف تهران کنونی فرشی بود سبزفام از باغها و بستانهای نفوذناپذیر که ماوای ساکنان غریبش در میان آنها پنهان شده بود. فهم این هزار توی سبز و خرم چندان ساده نبود؛ از این رو، کسانی که در پیچ و خم آن گام مینهادند چه بسا، راه گم میکردند. آنان میپنداشتند که با شهری چون شهرهای دیگر سروکار دارند و نمیدانستند که تهران استثنایی است نسبتاً منحصر به فرد، باغی است پهناور که خانههای زیرزمینی و کوچه باغهای پرپیچ و خم را در دل خود نهان کرده است و نه تودهای از بناهای گوناگون مزین به فضاهای سبز و محورهای ارتباطی.
تهران بیگذشته نیست، اما حکومتهای پیدر پی ایران که در آن استقرار یافتهاند، مانند ساکنان آن، از روی نادانی، به دلایل سیاسی یا مالی در امحای شواهد بصری پیشینیان چنان سرسختی ورزیدهاند که شهر بر اثر آن از هر خاطرهای بری شده است. اکنون دیگر این شهر شبیه همان انسانهای ریشهکن شده بیخاطرهای شده که در آن سکونت دارند. تهران در این گذشته با ری که روزی جزو آن بوده است شریک است. تهران از نظر زمانی ادامه ری و از لحاظ مکانی بخشی از آن است. مرکز این دو شهر، که در گذشته حدود یک فرسنگ فاصله داشته، امروزه به هم پیوسته است. تهران که نزدیک دویست سال است پایتخت شده، اکنون کلانشهری است که جایگزین ری، این شهر باستانی شده که در عهد شکوفایی خود، قبل از هجوم مغولان، در اوایل قرن سیزدهم امالبلاد به شمار میآمده است.
فایل ورد 70 ص
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 603 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 36 |
دانلود پاورپوینت با موضوع نظریه های کلاسیک، نئوکلاسیک، سیستمی و اقتضائی در مدیریت دولتی، در قالب ppt و در 36 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
بخش اول: نظریه های کلاسیک
اصول مدیریت علمی
عوامل و عناصر پنج گانه مدیریت صحیح از نظر تیلور
وظایف شش گانه سازمان از نظر هنری فایل
اصول مدیریت از نظر هنری فایول
علل اهمیت نظرات فایول
ویژگیهای سازمان بوروکراتیک از نظر ماکس وبر
ویژگیهای سازمان بوروکراتیک از نظر ماکس وبر
انتقادات وارده بر نظریه کلاسیک
بخش دوم : نظریه های نئوکلاسیک (روابط انسانی)
علل پیدایش نظریه های نئوکلاسیک (روابط انسانی)
اصول روابط انسانی از نظر التون مایو
اهمیت مکتب روابط انسانی
نظر چستر بارنارد
انگیزش و چگونگی ارتباط آن را با کار مدیران
سلسله مراتب نیازها از نظر مازلو
استفاده مدیران از سلسله مراتب نیازها برای انگیزش کارکنان
کریس آرجریس بر چه عاملی تاکید در سازمان داشت؟
عوامل دفاعی فرد در سازمان
نظر داگلاس مک گریگور
فرضیه های تئوری x
فرضیه های تئوری y
نظر هرزبرگ در باره انگیزش کارکنان
عوامل ایجاد انگیزش(محرک) از نظر هرزبرگ
نظریات دیوید مک کلی لند درباره سازمان و مدیریت
بخش سوم: نظریه های سیستمی و اقتضائی
تعریف سیستم
اجزاء سیستم
سازمان به عنوان یک سیستم
مفهوم نگرش اقتضایی
نظریه فرد فیدلر در ارتباط با نگرش اقتضائی
قسمتی از متن:
ویژگیهای سازمان بوروکراتیک از نظر ماکس وبر:
1- وظایف غیر شخصی
2- سلسله مراتب مشخص سازمانی
3- تعیین واضح و روشن وظایف ادارات
4- انتخاب ماموران برای کار اداری بر اساس شرایط
حرفه ای
5- بکارگیری کارکنان اداری بر اساس قرارداد
6- پرداخت حقوق به کارکنان بر اساس مقام
7- شغل مامور اداری حرفه اصلی یا تنها کار او باشد
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع"نظریه های کلاسیک، نئوکلاسیک، سیستمی و اقتضائی در مدیریت دولتی" می باشد که در حجم 36 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرارگیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 605 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 41 |
دانلود پاورپوینت بخش اول کتاب مبانی مدیریت دولتی تألیف طاهره فیضی با موضوع مفاهیم و تعاریف مدیریت دولتی، در قالب ppt و در 41 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
تعریف اداره
نکاتی که در تعریف اداره نیاز است، کدامند ؟
مقایسه اداره ، سازمان و مدیریت
ارتباط اداره ، سازمان و مدیریت از نظر الیورشلدن
عناصر تشکیل دهنده سازمان از نظر هنری فایول
مفهوم عام دولت
مفهوم خاص دولت
ارتباط مفاهیم عام و خاص دولت
تعریف اداره امور عمومی
ارتباط اداره امور عمومی و محیط
ارتباط اداره امور عمومی با سایر رشته ها
تعریف اداره امور خصوصی
تفاوت های اداره امور عمومی و اداره امور خصوصی
انگیزه جلب منفعت
خدمات یا محصولات انحصاری یا نیمه انحصاری
نظارت قانونی
میزان جلب دقت و توجه عامه
قیمت روز بازار برای محصول و یا خدمت
عامل سیاست
فوریت داشتن و مداومت خدمات عمومی
تفاوت در حجم و وسعت قلمرو سازمان
تفاوت در نوع رهبری مورد نیاز و خصوصیات و شرایط لازم برای رهبر
تفاوت میان نوع رهبری و مدیریت دو بخش عمومی و خصوصی
تفاوت در بودجه و حجم عملیات
تشویق انتقاد و میزان انتقاد های نهان و آشکار
میزان مشخص بودن اهداف و مقاصد سازمانی
هماهنگی سازمان و تلفیق عقاید
معیار منفعت و اثر روحی مترتب بر آن
درجه مهارت در اداره مذاکرات
خصوصیات شخصی و سوابق زندگی گروه همکار
شباهت میان نوع رهبری و مدیریت دو بخش عمومی و خصوصی
تعریف علم
مشخصات شناخت علمی
ویژگیهای علوم اجتماعی
مراحل روش تحقیق علمی در علوم اجتماعی
آیا اداره علم است یا هنر ؟
قسمتی از متن پاورپوینت:
اداره عبارتست از نظام اجتماعی خاصی که بر اساس آن عده ای از افراد بشر به منظور نیل به یک سلسله هدفهای نسبتا مشخص با یکدیگر همکاری می کنند ، بدین معنی که تصمیماتی را اتخاذ می کنند و تصمیماتی را به مرحله اجرا و عمل در می آورند.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینت" بخش اول کتاب مبانی مدیریت دولتی تألیف طاهره فیضی با موضوع مفاهیم و تعاریف مدیریت دولتی" می باشد که در حجم 41 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 608 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 40 |
دانلود پاورپوینت گذری اجمالی بر سیر تحول مدیریت دولتی (بخش دوم کتاب مبانی مدیریت دولتی تألیف طاهره فیضی)، در قالب ppt و در 40 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
فصل اول : سیاست و اداره
نظر ویلسون در باره جدایی سیاست از اداره
نظر فرانک گود نو در باره جدایی سیاست از اداره
پیوستگی سیاست و اداره
فصل دوم: نظریه های کلاسیک
اصول مدیریت علمی
عوامل و عناصر پنج گانه مدیریت صحیح از نظر تیلور
وظایف شش گانه سازمان از نظر هنری فایل
اصول مدیریت از نظر هنری فایول
علل اهمیت نظرات فایول
ویژگیهای سازمان بوروکراتیک از نظر ماکس وبر
ویژگیهای سازمان بوروکراتیک از نظر ماکس وبر
انتقادات وارده بر نظریه کلاسیک
فصل سوم : نظریه های نئوکلاسیک (روابط انسانی)
علل پیدایش نظریه های نئوکلاسیک (روابط انسانی)
اصول روابط انسانی از نظر التون مایو
اهمیت مکتب روابط انسانی
نظر چستر بارنارد
انگیزش و چگونگی ارتباط آن را با کار مدیران
سلسله مراتب نیازها از نظر مازلو
استفاده مدیران از سلسله مراتب نیازها برای انگیزش کارکنان
کریس آرجریس بر چه عاملی تاکید در سازمان داشت؟
عوامل دفاعی فرد در سازمان
نظر داگلاس مک گریگور
فرضیه های تئوری x
فرضیه های تئوری y
نظر هرزبرگ در باره انگیزش کارکنان
عوامل ایجاد انگیزش(محرک) از نظر هرزبرگ
نظریات دیوید مک کلی لند درباره سازمان و مدیریت
فصل چهارم: نظریه های سیستمی و اقتضائی
تعریف سیستم
اجزاء سیستم
سازمان به عنوان یک سیستم
مفهوم نگرش اقتضایی
نظریه فرد فیدلر در ارتباط با نگرش اقتضائی
قسمتی از متن:
عوامل و عناصر پنج گانه مدیریت صحیح از نظر تیلور:
1- تحقیق و تجزیه و تحلیل مداوم و ارایه راه حلهای صحیح و منطقی برای مسایل و مشکلات
2- ایجاد استانداردها ، ضابطه ها و معیارهای علمی و منطقی برای اجرا کردن کار
3- ایجاد سیستم منظم طرح ریزی برای پیش بینی عملیات و فراهم کردن وسایل اجرای آنها
4- ایجاد ضابطه هایی برای کنترل کارهای انجام شده
5- ایجاد محیط مناسب کار برای جلب همکاری کارکنان سازمان مدیریت
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینت"بخش دوم کتاب مبانی مدیریت دولتی تألیف طاهره فیضی با موضوع گذری اجمالی بر سیر تحول مدیریت دولتی، " می باشد که در حجم 40 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرارگیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | محیط زیست |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 51 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 81 |
فصل اول: پدافند شیمیایی
عوامل شیمیایی
موادی هستند جامد، مایع و گازی شکلی که بر اثر خواص فیزیکی و شیمیایی خود موجب ضایعات شیمیایی یا تلفات رزمی و یا آسیب جسمانی بر روی انسان و حیوان گردیده و در رشد ونمو گیاهان و نباتات ایجاد دگرگونی کرده و باعث ایجاد پرده دود و آتش میگردد.
«ضایعه شیمیایی »
ضایعه ایست که شخصی را بر اثر تأثیر مقدار کافی از عوامل سمی و شیمیایی از انجام مأموریت باز می دارد و در صورت استفاده در غلظت بالا باعث مرگ شخص میگردد.
« هیدرولیز »
به واکنش یک ماده شیمیایی با آب که موجب خنثی شدن اثر آن عامل یا کاهش اثر آن میشود.
«غلظت»
مقدار بخارات یا ذرات شیمیایی موجود در واحد حجم هوا که به صورت میلی گرم بر مترمکعب در دقیقه بیان می شود.
«دز»
حاصل ضرب غلظت در واحد زمان که شدت عمل فیزولوژیکی را نشان می دهد.
«انواع دز»
1- دز کشنده 2- دز ناتوان کننده
«دز کشنده»
دزی است که 50% از پرسنلی را که بدون حفاض باشند را در صورت عدم مداوای به موقع خواهد کشت.
« دز ناتوان کننده»
دزی است که 50% از پرسنلی را که بدون حفاض باشند را در صورت عدم مداوای به موقع ناتوان خواهد کرد یا از ادامة مأموریت بازخواهد داشت.
«پایداری»
مدت زمان اثر یک عامل شیمیایی که موجب ایجاد ضایعه بر روی افراد می شود یا ثبات و پایداری یک عامل شیمیایی در منطقه را پایداری گویند.
«عوامل مؤثر در پایداری»
1- خصوصیات فیزیکی (فرار بودن آن)
2- شرایط جوی (درجه حرارت و سرعت باد از مهمترین عوامل آن است)
3- نحوه پرتاب و پخش (توسط راکتها یا پخشانهای هوایی)
4- وضعیت زمین (پستی و بلندیها و نواحی جنگلی یا بایر در آن نقش مهمی دارد.
«انواع پایداری»
1- عوامل شیمیایی پایدار : این دسته از عوامل شامل موادی هستند که از لحاظ پایداری قدرت زیادی دارند و می توانند یک الی چند روز در منطقه باقی بمانند و نقطه جوش آنها بیشتر از 130 میباشد. به صورت کلی کمتر فرار هستند مانند عامل تاولزا، اعصاب و DM .
2- عوامل شیمیایی ناپایدار: عواملی هستند که پایداری آنها کم و فرار هستند وبیشترین تأثیر آنها یک الی دو ساعت می باشد و نقطه جوش آنها پایین تر از 130 میباشد مانند عوامل خون و خفه کننده.
«طبقه بندی عوامل شیمیایی»
|
1- شکل ظاهری |
جامد مانند اشک آور |
|
مایع مانند تاولزا |
|
|
گاز مانند خفه کننده |
|
2- نوع استفاده و کاربرد |
ضد گیاه آموزشی |
|
ضد مواد کنترل اغتشاش |
|
|
آتش زا سمی |
|
|
دودزا ناتوان کننده |
|
3- از نظر فیزیولوژیکی |
اعصاب تاولزا |
|
خفه کننده مختل کننده در رشد گیاهان |
|
|
خون |
«اختلال کننده د رشد گیاهان به دسته های زیر تقسیم بندی میشوند»
اینگونه مواد باعث رشد یا عدم رشد یا تغییر واحد فیزیکی در گیاهان میشوند و به سه دسته تقسیم بندی میگردند:
1- دیفلونیتها : باعث ریزش نابهنگام برگ درختان میشوند.
2- دسیکنتها : باعث از بین رفتن شاخ و برگ گیاهان میشوند.
3- هربیایدها: موجب خشک شدن ریشه گیاهان و تغییر واحد فیزیکی آن میشود.
«مصمومیت»
به هم خوردن تعادل فیزیکی و فیزیولوژیکی و روانی در موجود زنده به هنگام برخورد با مواد سمی را مصمومیت گویند که به دو صورت هاد و مضمن می باشد.
«زهرابه یا پادزهر»
موادی هستند که از سلولهای حیوان یا نباتات گرفته می شوند و وقتی که در بدن انسان یا حیوان تزریق می شود موجب تشکیل ضد سمی بنام پادزهر می شوند.
«آئورسل»
ذرات جامد، مایع یا گاز که به صورت معلق در هوا هستند و به صورت بخار یا دود یا ابر درآمده و قابل رؤیت می باشند:
«16/12/85»
«علائم اختصاری دوزها»
1- دز کشنده از راه تنفس : LCT
2- دز کشنده از راه پوست : LCT
3- دز ناتوان کننده از راه پوست : ID
4- دز کشنده نوات کننده از راه تفنس : LD
«عوامل خفه کننده »
1- کلر CL 2- کلروپکرین PS 3- فژن CG 4- دی فژن DP
«علائم مصمومیت به وسیله گاز خفه کننده »
1- احساس مزه شیرین در دهان 2- احساس خارش در گلو 3- سوزش چشمها 4- کبود شدن دست و پا و لب 5- دم و بازدم شدید 6- احساس تنگی نفس شدید 7- سر درد و سرفه در مواقعی که دوز عامل شدید باشد همراه با خون
«نکته» حالت گازی CG بوی چمن تازه و حالت مایع آن بوی کاه گندیده را میدهد.
«عمل فیزیولوژیکی عامل خفه کننده»
عامل خفه کننده مثل CG توسط مجاری تنفسی وارد بدن شده و با هوای مرطوب داخل ریه ها تولید اسید کلروید کرده این اسید به مویرگها آسیب رسانده و باعث پاره شدن آنها میگردد و پلاسمای خون در کیسه هوایی ریخته می شود و فرد بخاطر قطع اکسیژن از بین میرود.
«عوامل اولیه و ثانویه عامل خفه کننده را بنویسید»
1- عوامل اولیه :احساس مزه شیرین در دهان – خشک شدن گلو – خارش گلو – سوزش چشمها – احساس سرماخوردگی با سرفه – سردرد همراه با تهوع – بی تعادلی و ضعف
2- عوامل ثانویه: پس از 12 ساعت دم و بازدم شدید – کند شدن ضربان نبض – سرفه شدید همراه با خون – کبود شدن لب و دست و پا – احساس تنگی نفس شدید – در مرحله آخر فرد مصدوم و آسیب دیده ضمن احساس دل درد شدید بی هوش شده و از بین میرود.
«خصوصیات فیزیکی و شیمیایی CG »
نقطه جوش آن 7 و نقطه انجماد آن 128- در حالت فیزیکی گاز بوده و در 0 به صورت مایع قهوه ای رنگ میباشد و به سرعت هیدرولیز شده و در مناطقی که رطوبت بیش از 70% باشد نقش دسیکنتها را بازی می کند مدت اثر آن یک ساعت می باشد. دز کشنده آن 3200 و دز ناتوان کننده آن 1600 میلی گرم بر مترمکعب در دقیقه میباشد عمل فیزیولوژیکی آن خونریزی در ششها می باشد و بیشتر در حفره روباهها نفوذ میکند.
«کمکهای اولیه و حفاظت در برابر عوامل خفه کننده »
1- استفاده از ماسک و لباس حفاظتی 2- خارج شدن از منطقه در خلاف جهت باد 3- جلوگیری از تحرک زیاد و نگه داشتن مصدوم در محیط گرم 4- تعویض لباسهای آلوده 5- دادن مایعات گرم به مصدوم 6- دادن تنفس مصنوعی 7- رفتن به ارتفاعات
«عوامل خون»
1- سیانید هیدروژن AC 2- آرسین هیدرید SA 3- کلروسیان CK 4- بروموسیان BR
«عمل فیزیولوژیکی عامل خون»
وقتی عامل خون از راه پوست یا تنفس وارد بدن می شود سیانید با هموگلوبین خون ترکیب شده ترکیبی بنام متوگلوبین میدهد که این ترکیب روی آنزیم سیتوکرومواکسیداز اثر گذاشته و کار آن را مختل می کند در نتیجه نقل و انتقالات اکسیژن و دی اکسید کربن مختل شده و بدن دچار کمبود اکسیژن شده و در نهایت موجب خفگی مرگ میشود.
«خصوصیات سیانید هیدروژن»
ماده ایست بسیار فرار بی رنگ با مزه تلخ بادام که باعث خفگی داخلی یا سلولی می شود، میتواند به خوبی جذب لباس، پتو و حتی سیمان می شود به راحتی با حلالهای عالی حل میشود نقطه جوش آن 7/26 و نقطه ذوب آن 2/13 میباشد.
«عوامل و عوارض سیانید هیدروژن»
|
1- عوارض تنفسی |
لکنت زبان،کندشدن ضربان قلب، احساس مزه تلخ بادام در دهان ، جاری شدن آب از دهان و بینی ، قرمز شدن سفیدی چشم |
|
2- عوارض پوستی |
گرم شدن و قرمزشدن پوست، لکه لکه شدن پوست، زیاد شدن خون در سر، به خواب عمیق فرورفتن |
«عوارض و عوامل آرسنین هیدرید»
1- احساس سرما در بدن به خصوص در دست و پا 2- قرمز شدن یا بنفش شدن رنگ ادرار 3- احساس تشنگی 4- قرمز شدن رنگ پوست 5- کاهش قدرت تشخیص 6- ضعف و
بیحسی کلی
«عوارض و علائم کلروسیان»
1- ریزش اشک از چشم 2- قرمز شدن پوست و چشم 3- غیرارادی بودن ادرار 4- احساس خارش در بدن
«عوارض و علائم بروموسیان »
1- کند شدن ضربان قلب 2- جلوآمدن چشم از حدقه 3- آبریزش از دهان 4- احساس فرورفتگی در قفسه سینه
«عوامل و عوارض عامل خون»
1- احساس مزه بادام تلخ در دهان 2- جاری شدن اشک از چشم 3- احساس ویزویز در گوش 4- لکنت زبان 5- کبود شدن چهره 6- کندشدن ضربان نبض 7- احساس سردرد و سرگیجه 8- کم شدن عرق بدن
«کمکهای اولیه و حفاظت در برابر عامل خون»
1- حبس نفس و پوشیدن ماسک و لباس حفاظتی 2- خروج از منطقه در خلاف جهت باد 3- دویدن به سمت نقاط پایین به جز عامل کلروسیان 4- تنفس مصنوعی 5- استفاده از آمپول امیل نیتریت به تعداد 8 عدد به صورت زوجی و فاصله زمانی 6 الی 5 دقیقه یا استفاده از آمپول نیترومیل به تعداد 6 عدد در فاصله زمانی 8 الی 10 دقیقه
«روشهای استفاده از آمپول امیل نیتریت یا نیترومیل»
آمپول آمیل نیتریت را به فاصله زمانی 4 الی 5 دقیقه به صورت زوجی مورد استفاده قرار می دهیم که به صورت استنشاقی می باشد که در منطقه به صورت زوجی پشت لنزهای چشمی وارد کرده و آنرا میشکنیم و خارج از منطقه جلوی بینی گرفته و می شکنیم.
آمپول نیترومیل به تعداد 6 عدد به صورت تکی مورد استفاده قرار می گیرد که فاصله زمانی آن 8 الی 10 دقیقه می باشد و طریقه مصرف آن مانند آمپول امیل نیتریت می باشد.
«آمپول امیل نیتریت چگونه باعث می شود فردی که عامل خون را دریافت کرده وضعیتش بهتر گردد»
وقتی آمپول مصرف می گردد متموگلوبین موجود در خون را مورد هدف قرار داده و عامل سمی خون را جذب می کند و ترکیب متموگلوبین را می شکند در نتیجه آنزیم سیتوکرومیکسیداز به راحتی اکسیژن و دی اکسید کربن را در سلولهای بدن انتقال میدهد.
«نکته»
باید دقت شود بدون تجویز پزشک نباید بیش از 8 عدد آمپول امیل نیتریت مصرف شود چون باعث مرگ شخص می گردد.
«عوارض ناشی از استفاده بیش از اندازه آمپول امیل نیتریت»
1- باعث لخته شدن خون می گردد 2- فشار خون را پائین می آورد و در نتیجه موجب مرگ نفر می گردد.
«بهترین روش درمانی و دارویی در پشت جبهه برای عامل خون»
روش پزشکی که شامل تزریق نیترید سدیم وتری سولفات سدیم می باشد که برای جلوگیری از عمل متموگلوبین در خون می باشد و تنها ایراد این روش عدم پایداری ترکیب فوق می باشد بدین ترتیب که بعداز ساخته شدن در آزمایشگاه باید فوراً مورد مصرف قرار گیرند به همین دلیل نمی توان حتی یک آمپول به صورت آماده در اختیار شخص گذاشت.
«نکته » مایع داخل امیل نیتریت تری سلفات سدیم است.
«نکته» برای رفع آلودگی از چشمها در برابر عامل خون از 3% بیوکربنات سدیم استفاده میشود.
«نکته» دز کشنده سیانیت از راه پوست 500 میلی گرم و از راه تنفس 26/2% میلی گرم برمترمکعب در دقیقه می باشد.
«عوامل تاولزا را نام ببرید؟»
|
1- خردلها |
نیتروژنی HN گوگردی HT , HD , H |
|
2- آرسنیک ها |
PD , MD , ED , L |
|
3- گازهای گزنده |
Cx و فژن اکزیم |
«آرسنیک ها»
لوتیزیتها (L) که از مشهورترین آنهاست بویی شبیه گیاه شمعدانی دارد که کاملاً سمی بوده و به سرعت هیدرولیز می شود صورت مایع آن خطرناکتر از بخار آن است. آسیب به چشمها از طریق این عامل شدیدتر از عامل گوگردی می باشد، عوارض ناشی از L بدین صورت میباشد که به علت بزرگ شدن روده ها اسهال شدید، بی تابی، ضعف و کاهش حرارت بدن و کم شدن فشار خون می شود.
«خصوصیات گازهای گزنده»
دارای بوی تند یا آزاردهنده یا بوی نامطبوع، به حالت جامد یا مایع، درجه ذوب آن کم، در صورت تماس با بدن درد فوری ایجاد می کند بیشتر مخاطی بین و اطراف چشم را تحریک می کند و سبب جاری شدن آب ازچشمها می شود هر قسمتی از پوست که با این ماده تماس پیدا کند ظرف مدت 30 ثانیه سفید شده که اطراف نقطه سفید دایرة سرخی ایجاد میشود و مدت زمان بهبودی آن ممکن است دو ماه طول بکشد نقطه جوش آن 129 و نقطه ذوب 63 میباشد.
«اثر فیزیولوژیکی عامل تاولزاروی بدن»
اولین علائم پس از 2 الی 8 ساعت روی پوست نمایان می شود که در صورت آلوده شدن به عوامل تاولزا فرد احساس گرمی و سوزش در پوست می کند و پس از گذشت مدت زمان کوتاهی لکه های قرمز متمایل به زرد روی پوست دیده می شود که پس از گذشت 1 الی 2 روز لکه ها پر از آب و تاول دیده می شود که مدت زمان درمان آن ممکن است دو هفته یا چند ماه طول بکشد یا سالها روی بدن بماند در صورتیکه تاول پاره شود حجم آن روی پوست زیاد می شود.
«اثرات گازهای گزنده بر روی چشم»
1- تورم پلک ها 2- تنگ شدن مردمک چشم 3- احساس وجود شن ریزه در چشم
«اثرات عوامل تاولزا در افرادی که از راه تنفس آلوده میشوند»
1- احساس سوزش در بینی 2- آبریزش از بینی همراه خون 3- قرمز و متورم شدن مخاطی بینی 4- عطسه کردن 5- ایجاد رنگ سیاه شبیه دوده در سوراخهای بینی 6- احساس خشکی در بینی 7- عرق سرد
«عوارض عمومی تاولزا»
1- احساس خشکی در بینی 2- استفراق همراه با درد شدید 3- سردرد و تنفس شدید 4- آبریزش از بینی 5- عطسه کردن 6- عرق سرد
«اثرات عامل تاولزا بر روی چشم»
اگر فردی با دست آلوده چشم های خود را بمالد باعث نابودی چشم و از بین رفتن بینایی فرد می گردد که در این صورت باید چشمها را با آب تمیز شسته و از منطقه آلوده خارج شویم و چشمها را دوباره با محلول تمیز کننده شستشو دهیم.
«کمکهای اولیه و حفاظت در برابر عوامل تاولزا»
1- استفاده از ماسک و لباس حفاظتی 2- خارج کردن فرد مصدوم از محیط آلوده 3- رفع آلودگی و تمیز نگه داشتن فرد مصدوم بااستفاده از قوطی ام . 13 یا پماد ام . 5 4- جلوگیری از باز شدن تاول در صورتیکه تاولها ترکیده باشند مانند سوختگی عمل می کنیم.
«نکته» اثرگذاری عوامل تاولزا در جاهای حساس و مرطوب مانند زیربلغ، کشانهای ران و زیرچشمها سریعتر از جاهای دیگر می باشد.
«تقسیم بندی عوامل اعصاب»
|
1- سری G |
تابون GA دارای بوی سیب سارینی GB بدون بو سومان GD در حالت خاص بدون بو در حالت ناخالص بوی کافور میدهد |
|
2- سری V |
Vx VxR55 هر سه بوی ماهی گندیده را می دهند. Vx R100 |
«نکته » سری v 10 برابر قدرت در برابر G دارد.
«اثر فیزیولوژیکی عامل اعصاب»
عوامل اعصاب بر روی سیستم مرکزی اعصاب اثر می گذارد و با مختل کردن آنزیم استیل کولین استراز در محل سینابس سلولی باعث مختل شدن دستگاه عصبی و جلوگیری از انتقال پیام عصبی در محل سینابسها می شوند.
«کار آنزیم استیل کولین استراز»
فضای سینابسی بین دو سلول عصبی را پر کرده و کار انتقال پیام را انجام می دهد.
«عوارض و عوامل عامل اعصاب روی بدن»
1- عرق زیاد 2- تنگی نفس 3- تنگ شدن مردمک چشم 4- تند شدن ضربان قلب 5- ادرار غیرارادی 6- حالت تهوج 7- خیره شدن به یک نقطه 8- جاری شدن آب از دهان و بینی.
«کمکهای اولیه در مورد عامل اعصاب»
1- حبس نفس و پوشیدن ماسک و لباس حفاظتی 2- استفاده از آمپول آلتروپین به تعداد 3 عدد به فاصله زمانی 10 دقیقه و یا آمپول آترومیل به تعداد دو عدد فاصله زمانی 10 الی 15 دقیقه 3- تنفس مصنوعی 4- خارج شدن از منطقه در خلاف جهت باد 5- پاک کردن مایعات آلوده از روی پوست
«نحوه تزریق آمپول آتروپین»
آتروپین به تعداد 3 عدد و به فاصله زمانی 10 دقیقه مورد استفاده قرار می گیرد که با زاویه 45 درجه در قسمت گوشتی ران تزریق می شود باید توجه داشت ابتدا ضامن زردرنگ را درآورده و در جیب سمت چپ می گذاریم مایع داخل آن حاوی 2 میلی گرم تیوسولفات سدیم میباشد.
فایل ورد 81 ص
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 849 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 218 |
دانلود پاورپوینت جلد اول کتاب مبانی مدیریت دولتی تألیف طاهره فیضی، در قالب ppt و در 218 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
بخش اول: مفاهیم و تعاریف
تعریف اداره
نکاتی که در تعریف اداره نیاز است، کدامند ؟
مقایسه اداره ، سازمان و مدیریت
ارتباط اداره ، سازمان و مدیریت از نظر الیورشلدن
عناصر تشکیل دهنده سازمان از نظر هنری فایول
مفهوم عام دولت
مفهوم خاص دولت
ارتباط مفاهیم عام و خاص دولت
تعریف اداره امور عمومی
ارتباط اداره امور عمومی و محیط
ارتباط اداره امور عمومی با سایر رشته ها
تعریف اداره امور خصوصی
تفاوت های اداره امور عمومی و اداره امور خصوصی
انگیزه جلب منفعت
خدمات یا محصولات انحصاری یا نیمه انحصاری
نظارت قانونی
میزان جلب دقت و توجه عامه
قیمت روز بازار برای محصول و یا خدمت
عامل سیاست
فوریت داشتن و مداومت خدمات عمومی
تفاوت در حجم و وسعت قلمرو سازمان
تفاوت در نوع رهبری مورد نیاز و خصوصیات و شرایط لازم برای رهبر
تفاوت میان نوع رهبری و مدیریت دو بخش عمومی و خصوصی
تفاوت در بودجه و حجم عملیات
تشویق انتقاد و میزان انتقاد های نهان و آشکار
میزان مشخص بودن اهداف و مقاصد سازمانی
هماهنگی سازمان و تلفیق عقاید
معیار منفعت و اثر روحی مترتب بر آن
درجه مهارت در اداره مذاکرات
خصوصیات شخصی و سوابق زندگی گروه همکار
شباهت میان نوع رهبری و مدیریت دو بخش عمومی و خصوصی
تعریف علم
مشخصات شناخت علمی
ویژگیهای علوم اجتماعی
مراحل روش تحقیق علمی در علوم اجتماعی
آیا اداره علم است یا هنر ؟
بخش دوم: گذری اجمالی بر سیر تحول مدیریت دولتی
فصل اول : سیاست و اداره
نظر ویلسون در باره جدایی سیاست از اداره
نظر فرانک گود نو در باره جدایی سیاست از اداره
پیوستگی سیاست و اداره
فصل دوم: نظریه های کلاسیک
اصول مدیریت علمی
عوامل و عناصر پنج گانه مدیریت صحیح از نظر تیلور
وظایف شش گانه سازمان از نظر هنری فایل
اصول مدیریت از نظر هنری فایول
علل اهمیت نظرات فایول
ویژگیهای سازمان بوروکراتیک از نظر ماکس وبر
ویژگیهای سازمان بوروکراتیک از نظر ماکس وبر
انتقادات وارده بر نظریه کلاسیک
فصل سوم : نظریه های نئوکلاسیک (روابط انسانی)
علل پیدایش نظریه های نئوکلاسیک (روابط انسانی)
اصول روابط انسانی از نظر التون مایو
اهمیت مکتب روابط انسانی
نظر چستر بارنارد
انگیزش و چگونگی ارتباط آن را با کار مدیران
سلسله مراتب نیازها از نظر مازلو
استفاده مدیران از سلسله مراتب نیازها برای انگیزش کارکنان
کریس آرجریس بر چه عاملی تاکید در سازمان داشت؟
عوامل دفاعی فرد در سازمان
نظر داگلاس مک گریگور
فرضیه های تئوری x
فرضیه های تئوری y
نظر هرزبرگ در باره انگیزش کارکنان
عوامل ایجاد انگیزش(محرک) از نظر هرزبرگ
نظریات دیوید مک کلی لند درباره سازمان و مدیریت
فصل چهارم: نظریه های سیستمی و اقتضائی
تعریف سیستم
اجزاء سیستم
سازمان به عنوان یک سیستم
مفهوم نگرش اقتضایی
نظریه فرد فیدلر در ارتباط با نگرش اقتضائی
بخش سوم: تاریخچه اداره امور عمومی در ایران تا پیروزی انقلاب اسلامی
اداره امور عمومی از آغاز مشروطیت تا پیروز ی انقلاب اسلامی
گفتار اول : دوره قاجار بعد از پیروزی مشروطیت
عوامل ایجاد انقلاب مشروطه در ایران موجب
چگونگی اداره امور عمومی در انقلاب مشروطه
نتایج حاصله ناشی از تغییر نظام حکومتی در دوره مشروطیه
وضعیت حکومت محمد علی شاه را در انقلاب مشروطه
چگونگی اداره حکومت توسط احمد شاه
گفتار دوم : دوره پهلوی
مشخصات نظام اداری و مدیریتی دوران پهلوی
مسائل و مشکلات سازمان های اداری دوره پهلوی در زمینه تشکیلات و نیروی انسانی
دستاوردهای مشروطیت در دوران رضاشاه دستخوش چه تغییراتی شد؟
اهدافی را که کلیه سازمان ها ، اعم از دولتی و یا خصوصی ، در دوره پهلوی باید دنبال می کردند:
بخش چهارم: قوه مجریه و دستگاه اداری مرکزی جمهوری اسلامی ایران
فصل اول: قوه مجریه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
نقش قوه مجریه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
وظایف و اختیارات رئیس جمهور
ارکان قوه مجریه و مسئولیتهای آن
ارکان قوه مجریه و مسئولیتهای آن
فصل دوم: اداره امور عمومی ایران از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران تا کنون
تغییرات اساسی در اداره امور عمومی کشور بعد از استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران
تغییر در ساختار حکومت
تغییر در تشکیلات دولت
تغییرات نیروی انسانی
مشکلات و نارسایی های نظام اداری جمهوری اسلامی ایران
سیاستهای دولت برای رفع نارسایی های نظام اداری و مدیریت کشور
بخش پنجم: اداره امور استخدامی عمومی
فصل اول : تعریف ، هدف و وظایف اداره امور استخدامی
تعریف اداره امور استخدامی
اهداف اساسی اداره امور استخدامی
وظایف اساسی اداره امور استخدامی
فصل دوم : مراحل امور استخدامی
شرایط تحقق پذیری مراحل امور استخدامی
عملیات استخدامی
تعریف کار شکافی
اساسی ترین نیاز استخدامی در عملیات استخدامی چیست؟
تعریف طبقه بندی مشاغل
نظریه های تعیین و تشخیص عادلانه حقوق و دستمزد
نظریه عرضه و تقاضا
نظریه قدرت پرداخت
نظریه هزینه زندگی
نظریه کارآیی
فصل سوم: برآورد نیروی انسانی مورد نیاز
راههای تامین نیروی انسانیمورد نیاز موسسات
مهمترین منابع خارجیکارمند یابی
مراحل انتخاب داوطلبان کار
تعریف انتصاب
تفاوت انتصاب موقت با انتصاب دائم
هدفهای ارزشیابی شایستگیکارکنان
انواع برنامه های آموزشی مدیران و سرپرستان
فصل چهارم: عملیات نگهداری منابع انسانی
عملیات نگهداری منابع انسانی
بهداشت و ایمنی
بیمه بازنشستگی
انواع طرحهای بازنشستگی
مرخصی ها
فصل پنجم: کاربرد نیروی انسانی
انتقال و ماموریت
تنزل مقام و ترفیع
تعریف انضباط
موارد مختلف مجازات در قانون استخدام کشوری
تکالیف عمومی مستخدمین دولت در قانون استخدام کشوری
نقش سازمان مرکزی مدیریت نیروی انسانی
ارکان سازمان امور اداری و استخدامی کشور
بخش ششم: مالیه عمومی و بودجه دولتی
فصل اول: مالیه عمومی و سیاستهای پولی و مالی
تعریف مالیه عمومی
موضوع مالیه عمومی
سیاستهای مالی و پولی دولت
ابزار بودجه ای
فصل دوم: بودجه چیست؟
مزایای بودجه
اصول بودجه
فصل سوم : مراحل بودجه
مراحل بودجه
بخش های تشکیل دهنده لایحه بودجه
مراحل تصویب بودجه
مراحل مقدماتی اجرای بودجه
مراحل تفصیلی اجرای بودجه
روشهای انعطاف پذیری اجرای بودجه
اصلاح و متمم بودجه
نظارت و کنترل بودجه
نظارت و کنترل درونی (نظارت قوه مجریه )
راههای نظارت مالی
راههای نظارت عملیاتی
نظارت و کنترل بیرونی (نظارت قوه مقننه)
فصل چهارم: طبقه بندی بودجه
انواع طبقه بندی بودجه ای
طبقه بندی درآمدها
طبقه بندی هزینه ها
تقسیمات بودجه از نظر چگونگی برآورد هزینه ها
فصل پنجم: اداره امور بودجه دولتی
خصوصیات اداره امور بودجه
اصول مربوط به استقلال واحد مرکزی بودجه
اهداف یا وظایف را واحد مرکزی بودجه
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینت " جلد اول کتاب مبانی مدیریت دولتی تألیف طاهره فیضی" می باشد که در حجم 218 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 578 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 18 |
دانلود پاورپوینت با موضوع تاریخچه اداره امور عمومی در ایران تا پیروزی انقلاب اسلامی، در قالب ppt و در 18 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
گفتار اول : دوره قاجار بعد از پیروزی مشروطیت
عوامل ایجاد انقلاب مشروطه در ایران موجب
چگونگی اداره امور عمومی در انقلاب مشروطه
نتایج حاصله ناشی از تغییر نظام حکومتی در دوره مشروطیه
وضعیت حکومت محمد علی شاه را در انقلاب مشروطه
چگونگی اداره حکومت توسط احمد شاه
گفتار دوم : دوره پهلوی
مشخصات نظام اداری و مدیریتی دوران پهلوی
مسائل و مشکلات سازمان های اداری دوره پهلوی در زمینه تشکیلات و نیروی انسانی
دستاوردهای مشروطیت در دوران رضاشاه دستخوش چه تغییراتی شد؟
اهدافی را که کلیه سازمان ها ، اعم از دولتی و یا خصوصی ، در دوره پهلوی باید دنبال می کردند
قسمتی از متن:
چگونگی اداره امور عمومی در انقلاب مشروطه:
استقرار نظام مشروطه پارلمانی
وجود قوای سه گانه مجریه ، قضاییه و مقننه منفصل و متمایز از یکدیگر
اداره امور عمومی مملکت به عهده قوه مجریه و وظایف قوه مجریه به وزراء تحت ریاست نخست وزیر محول گردید.در عین حال ریاست فائقه پادشاه بر قوه مجریه ونیز نظارت بر آن بر عهده او بود.
وضع تمامی قوانین و مقررات مربوط به اداره امور عمومی در حوزه اختیارات قوه مقننه قرار داشت.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" تاریخچه اداره امور عمومی در ایران تا پیروزی انقلاب اسلامی " می باشد که در حجم 18 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است که میتواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | فایل های لایه باز و PSD |
| فرمت فایل | zip |
| حجم فایل | 14519 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 1 |
دانلود فایل آماده آگهی ترحیم مادر جدید
دانلود فایل آماده آگهی ترحیم مادر psd
همراه با مراسم هفت
فرمت فایل psd
کیفیت رزولیشن 300
مناسب برای چاپ
طرح لایه باز آگهی فوت مادر ، ترحیم مادر
لایه باز
قابل ویرایش متون
فرمت فایل psd
کیفیت مناسب برای چاپ
قیمت بسیار مناسب
برنامه های مورد نیاز فتوشاپ و winrar
برچسبها :
طرح لایه باز آگهی فوت مادر , آگهی ترحیم مادر , متن نوشته ترحیم مادر , اعلامیه فوت مادر , طرح آگهی فوت مادر , طرح های آگهی ترحیم, آگهی هفت , اعلامیه هفتم
| دسته بندی | فایل های لایه باز و PSD |
| فرمت فایل | zip |
| حجم فایل | 4728 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 1 |
طرح برچسب گلاب قالب دار psd
* مناسب برای دیگر عرقیات
*فرمت اصلی فایل psd
*cmyk
* کیفیت رزولیشن 300
*اندازه 10 در 10.18 سانتی متر
*برنامه های مورد نیاز برای ویرایش winrar و فتوشاپ
*قابلیت ویرایش به آسانی (استفاده شده از وکتورها و قابل تغییر رنگ آنها)
| دسته بندی | فایل های لایه باز و PSD |
| فرمت فایل | zip |
| حجم فایل | 12707 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 1 |
دانلود فایل آماده آگهی ترحیم مادر جدید
دانلود فایل آماده آگهی ترحیم مادر psd
همراه با مراسم هفت
فرمت فایل psd
کیفیت رزولیشن 300
مناسب برای چاپ
طرح لایه باز آگهی فوت مادر ، ترحیم مادر
لایه باز
قابل ویرایش متون
فرمت فایل psd
کیفیت مناسب برای چاپ
قیمت بسیار مناسب
برچسبها :
طرح لایه باز آگهی فوت مادر , آگهی ترحیم مادر , متن نوشته ترحیم مادر , اعلامیه فوت مادر , طرح آگهی فوت مادر , طرح های آگهی ترحیم, آگهی تشییع , اعلامیه تشییع
| دسته بندی | مکانیک |
| فرمت فایل | |
| حجم فایل | 40410 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 432 |
کتاب جداول و استانداردهای طراحی و ماشین سازی حاوی جداول، استانداردها و اطلاعات ضروری مورد نیاز برای مهندسان به ویژه مهندسان مکانیک، مواد، الکترونیک و ... میباشد. این کتاب در هر کارگاه و کارخانهای و برای کتابخانه هر مهندسی از ضروریترین و پرکاربردترین کتابها است و معمولا روزانه به آن رجوع میشود. فایل زبان انگلیسی این کتاب در فرمت pdf با کیفیت بالا در ۴۳۲ صفحه ارائه شده است و دارای فصول کلی زیر است:
- ریاضی
- فیزیک
- نقشهکشی صنعتی
- تکنولوژی مواد
- اجزای ماشین
- مهندسی تولید
- مهندسی اتوماسیون
| دسته بندی | فرم و مستندات |
| فرمت فایل | docx |
| حجم فایل | 2591 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 20 |
عقد یک قرارداد خوب بین کارفرما و طراح وب سایت میتواند از اختلافات و مشکلات بعدی جلوگیری کند و مانع از مراجعه طرفین به مراکز حل اختلاف و حتی مراجع قضایی شود. برای کمک به طراحان سایت، فایل یک قرارداد کامل به همراه چک لیستهای لازم در حین طراحی سایت و نیز سایر فرمهای لازم به اشتراک گذاشته میشود. مجموع فایلها 11 فایل در فرمت pdf و word به همراه نمونه قرارداد میباشد که به راحتی میتوانید با استفاده از آنها یک قرارداد خوب منعقد کرده و از روند صحیح طراحی سایت مطمئن شوید. این فایلها نتیجه سالها تجربه کاری و مراجعه به مراکز حقوقی میباشد و قطعا در اجرای درست قرارداد طراحی سایت کمک خواهد کرد.
روی فایلهای دانلودی با توجه به نیاز میتوانید تغییرات لازم را اعمال کنید. این فایلها شما فرم اصلی قرارداد، چک لیست فرمها، کانفیگ امنیتی، فرم تائیدیه، فرم جلسات، قالب سایت و تمام فرمهای مورد نیاز برای عقد یک قرارداد بدون مشکل و بدون دردسر میباشد.
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 12 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 13 |
با رحلت پیامبر اسلام که پیامبر خاتم نیز بودهاند مسلماً برای هدایت و زعامت مسلمین میباید افرادی باشند که عهدهدار این مسئولیت بوده به کسانی که به نیابت پیامبر رهبریت عمومی دینی و دنیایی مسلمین را از سلالة پیامیر بر عهده دارند، امام میگویند.
امامت در لغت به معنای پیشوایی و رهبری است.
در اصل بحث نیاز به امام و معنی امامت اختلافی نیست. ولی در چگونگی تعیین امام و خصوصیات آن بین فرقههای مختلف اختلاف نظرهایی وجود دارد و آنچه شیعه را از موافقت با خلافت انتخابی باز داشت ترس از پیامدهای ناگوار آن یعنی انحراف و فساد تدریجی در روش حکومت اسلامی بود از این رو شیعه معتقد است امامت امری انتصابی است و پیامبر مأمور است از طرف خدا امام را به مردم معرفی نماید، در واقع امام را خدا معین میفرماید به همانگونه که خدا پیامبر را بر میگزیند ولی اهل سنت امامت را انتخاب میپندارند و خدا و پیامبر را در این امر دخیل نمیدانند که این دیدگاه از نظر شیعه مردود است. در واقع شیعه امامت را همان نبوت منهای وحی میداند و امامت را دارای ابعاد گستردهای شامل مدیریت سیاسی جامعه و عهدهداری مسئولیت هدایت و رهبری معنوی جامعه در جهت رشد و ارتقای انسانی میداند و همانگونه که در سفینه البحار این حدیث رضوی نقل شده است «ان الامامة زمام الدین و نظام المسلمین ان الامامه اس الاسلام النمامی و فرعه اسامی» امامت سررشته دین و نظام مسلمانان است. امامت اساس و تنها بالنده اسلام و شاخه بلند آن است» شیعه بدین مسأله ایمان و اعتقاد راسخ دارد.
در سورة بقره آیه 124 خدواند کریم میفرمایند:
«به یادآر هنگامیکه پروردگار را ابراهیم، او را مورد آزمایش قرار داد و پس از تکمیل امتحان فرمود که ترا برای مردم امام قرار دادم» که در این آیه خداوند امامت را والاتر از نبوت قرار داده چرا که ابراهیم در ابتدا پیامبر بود و پس از انجام آزمایشات سخت و گذر از آنها به درجة امامت نیز رسیده و در این جایگاه است که لزوم باک و معصوم و خاص بودن امام مطرح و مشخص میشود چرا که غیر از این نمیتواند باشد.
از مهمترین اشارات و دلایل ارجحیت امامت انتصابی در نزد شیعه و از مدارک مستحکم آورده شده حدیث ثقلین است که از جانب رسول خدا نقل گشته است.
«اِنی تارِکُ فیکُمُ الثَقَلین: کتابَ الله و عترَتی»
که خود بر اهمیت مسألة امامت و حساسیت آن بر اساس در ردیف قرآن قرار گرفتن آن میافزاید.
در پیرامون اهمیت مسأله امامت شهید آیت الله دستغیب در مباحث پیرامون تعیین و کتابی به همین نام تعیین به امامت و ولایت را از پایههای تعیین الهی که دومین پایة ایمان است میداند و میفرمایند: یکی از شعب تعیین که تحصیل آن بر هر مسلمانی واجب است یقین به امامت و وجوب تبعیت و محبت دوازده نور طیبه و دودمان طاهره اول آنان علی ابن ابیطالب و آخرشان حجه ابن الحسن (ع) واجب است بطوری تعیین شود که هرگز متزلزل نشود.»
دلایل عقلی انتصابی بودن امامت
همانطور که خداوند پیامبر انتخاب میکند میتواند امام را نیز تعیین و معرفی نماید. انجام این کار لطف و عنایت الهی است و لطف، واجب علی الله است.
خواجه نصیر در کشف المراد میفرماید:
امام لطف است پس نصب آن بر خداوند واجب است تا بدین وسیله غرض او حاصل شود.
غرض خداوند کمال و رشد معنوی انسانها است و وجود امام عامل اساسی این رشد و کمال است.
در مسأله امامت و اهمیت آن در قرآن پیش از این مسأله مطرح شد که خود از با اهمیتترین دلایل است.
قرآن در آیة دیگری امامت را امری حقیقی و مستمر در نسل ابراهیم معرفی کرده: «وَجَعَلَها کَلَمه باقیة فی عَقبِهِ» (زخرف/ 28)
البته گفته میشود که چرا اصل مسأله امامت در قرآن ذکر نشده است که در جواب میتوان گفت که اولاً: همه مسائل اسلامی در قرآن ذکر نشده است و جزئیات مربوط به آن را مثلاً در مورد نماز پیامبر کامل فرمودهاند.
ثانیاً: اگر مستقیماً جزئیات جزئیات امامت در قرآن بیان میشد، احتمال تعریف لفظی وجود داشت.
آیة ولایت:
ولی و سرپرست شما تنها خدا و رسول او و کسانی هستند که ایمان آورند همان کسانی که در حال رکوع زکات دادند.
مائده آیة 55
آیة تطهیر:
همانا خداوند اراده فرموده است که هر نوع آلودگی را از شما اهل البیت دور کند و شما را پاک گرداند چه پاک کردنی.
احزاب آیة 33
که به همین تعداد بسنده کرده و به دلایل دیگر و ادله دیگری میپردازیم.
همانطور که خداوند متعال در قرآن و خصوصاً آیه سورة نساء میفرماید که از رسول خدا اطاعت کنید که کلام و امر و نهی رسول هیچ چیز جزء کلام و خواست خدا نیست پس در نتیجه اگر ثابت شود که پیامبر در خصوص امامت مطلبی فرموده باشند تخلف از آن حرام و خلاف است. و بعید است که پیامبر در مورد مسأله چون امامت ساکت بماند و اظهار نظر نفرماید.
1- حدیث ثقلین
بدرستیکه من دو گوهر گرانبها در میان شما نهادم تا زمانی که به آن دو تمسک جوئید هرگز از من گرماه نخواهید شد. . . . .
2- حدیث سفینه
همانا جزء این نیست که اهل بیت من در میان شما بمنزله کشتی نوح هستند کسی که بر او سوار شد نجات یافت و هر کسی دوری نمود، هلاک گردید.
3- حدیث یوم الانذار
بدرستی که این (علی) برادر من و وصی من و خلیفه من در میان شماست.
4- حدیث امامت و خلافت علی (ع)
پیامبر گرامی به علی (ع) گفتند:
من شهر علم هستم و علی دروازة آن است.
امام 3 وظیفه مهم دارد:
اول: شناخت قرآن و درک عمیق حقیقت اسلام.
دوم: معرفی اسلام و قرآن بصورتی که از هیچ عاملی نهراسد و تحت تأثیر هیچ قدرتی قرار نگیرد.
سوم: زدودن و کنار زدن تحریفات دینی و شناساندن عوامل تحریف
امام را شرایطی است که از قرار زیر میباشند.
1) عصمت: در آیة تطهیر خداوند میفرمایند که ائمه را مطهر و معصوم قرار دادهاند و در آیة امامت در سورة بقره آیه 124 میفرماید: امامت عهد الهی است و به ستمکاران نمیرسد پس باید کسی امام باشد که هیچ گناه و حتی ترک اولی هم نداشته باشد.
در ضمن اگر امام معصوم نباشد همان مشکلاتی که در عدم عصمت انبیاء مطرح است پیش میآید.
2- علم لدُنّی:
علم بر دو گونه است یکی علمی که باید با درس خواند و مکتب رفتن و استاد داشتن بدست آورد که آنرا علم اکتسابی میگویند.
دیگری علمی است که خداوند به افراد افاضه میفرماید که با توجه به لیاقت و میزان استعداد دریافت و استحقاق آن به آنان عطا میگردد.
|
سحرگه رهروی در سرزمینی |
همی گفت این سعما با قدینی |
|
که ای سوفی شراب آنگه شود صاف |
که در شیشه بماند اربعینی |
خداوند هر که را که بخواهد هر نعمتی عطا میفرماید، بر این اساس به ائمه اطهار همة صفات ارزنده عطا گردیده است برای اثبات این ادعا به دلایل زیر توجه میکنیم:
1- از نظر عقلی:
امام کسی است که باید همة حقایق اسلامی را بشناسد و به دیگران معرفی کند. لازمة این شناخت علم لدُنّی است.
2- از نظر نقل:
و ما یعلم تأویله الا اللهُ و الراسِخونَ فی العِلم
آل عمران آیة 7
و نمی داند تأویل آنرا مگر خدا و کسانیکه در علم ثابت و راسخاند.
3- در وجود حلم و تقوی و . . . امام باید بارزترین فرد موجود باشد. زیرا تقدم مفضول بر فاضل قبیح است.
و زندگی ائمه اطهار نشانگر همین واقعیت است.
یکی از ابعاد برجستة شخصیت امام، مقام علمی اوست. که وسیلهای برای هدایت است. و نیز موجب جذب دلهای تشنه و فکرهای پژوهشگر و خود را کشف حقیقت برای بشر محصوب میشود.
علی علیه السلام در معرفی اهل بیت میفرماید:
- مائیم درخت پر ثمر نبوت و مدنهای علم و سرچشمههای حکمت
- اهل بیت بهار علم و مرگ جهل هستند.
- خاندان پیامبر آنهایند که دیدگاه و نظرشان از علمشان خبر میدهد.
- خاندان پیامبر جایگاه سر خدا و پناهگاه امر خدا و مخزن علم اویند.
- کجایند آنان که گمان بردهاند که در علم راسخند، نه ما؟
تجلی آثار هدایت معنوی در زندگی ائمه (ع) که نشانگر مهمترین بعد شخصیت آنان میباشد. در اشکال مختلفی قابل بررسی است.
مبانی اخلاق و عرفان در مکتب اهل بیت، همواره حافظ اعتدال منطقی بین زهد و مسئولیهای زندگی بوده و توان بین دنیا و آخرت و معادلة پیچیدة بعد مادی و معنوی زندگی بشری را الهام میبخشید.
در مکتب ائمه علم بدون تزکیه، ظلمت آفرین است. بر این اساس حتی علم توحید و کشف رموز و اسرار، اگر همراه با تزکیه نباشد، خود ممکن است تبدیل به حجاب شود.
هم اکنون مجموعههایی چون بحارالانوار، وسائل الشیعه، مستدرک الوسایل و غیره که معارف و احکام و احادیث منقول از ائمه را در بر گرفته، در دسترس میباشد. که جلوهای از آثار فضیلتی و عرفانی اهل بیت میباشد.
فایل ورد 13 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 63 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 46 |
مقدمه:
مهمترین سطور زندگانی بشر آن است که بتواند شمع روشن راه دیگران شود و هراندازه تحولات دوران زندگی یک فرد بر روحانیت و خلوص نیت نزدیکتر باشد و مشعلهداری و هدایت قرارگرفته است اثر آن در ارشاد و دلالت مردم عمیقتر است.
دربارة عرفان و جذبهی روحی انسان به ماوراء طبیعت و باز شدن چشمها و چشمههایش در درون آدمی مکاتب و فرقههای گوناگونی درطول مهیات بشری سخن گفتهاند. هرکس به همان مقداری که چشیده مطابق دید وشناخت خود و با مرام مسکنی که آن را حق پنداشته زبان به وصف حمد معشوق گشوده است. به علی (ع) شنیدن و گفتن از علی (ع) نوشتن و خواندن و اندیشیدن به عشق است شنیدن و گفتن از جوانمردی است و نوشتن و خواندن از ایمان خالصانه به معبود یگانه.
یاد علی (ع) یادپاکی، خلوص، شجاعت، عشق و ایمان و…. است و ذکر علی (ع)، ذکر عظمت انسانی که این شهسوار یکه تاز بیهمتا نه در تاریخ اسلام، که در تاریخ حیات آدمی یکه تاز عرصهی جوانمردی است. او عاشقترین عاشقان است، جوانمرد جوانمردان است، سرحلقوی عارفان است و نیز نشانهی خلوص ایمان است.
«مادر علی»
فاطمه بنت اسدبن هاشم بن عبدمناف مادی علی علیهالسلام اززنمای نادره دوران بود او و شوهرش ابوطالب در دو رشته بهاشم میپیوندند. فاطمه پیغمبر(ع) بیعت کرد او اول زنها شهید است که خلیفه هاشمی بوجود آورد. فاطمه بنت اسد در زندگی پیغمبر با شوهرش ابوطالب نهایت حمایت و پشتیبانی را نمود لذا در روز وفاتش علی آمد نزد پیغمبر، پریشان بود رسول خدا فرمود یا ابالحسن چرا پریشانی گفت مادرم درگذشته، پیغمبر فرمود این پیراهن مرا کفن او کنید برخاست برای تجهیز فاطمه رفت و پیراهن خود را برای کفن او اختصاص داد و امر کرد اسامه بن زید و ابوایوب انصاری و محمدبن الخطاب و اسوء غلام او قبر فاطمه را کند نه و پیغمبر بدست خودش لحد را گذاشت.
وفات فاطمه درمدینه رخ داد و آنجا مدفون شده است در مشرق بقیح غرقه است.
«چگونگی متولد شدن علی درکعبه»
عباس بن عبدالمطلب و یزیدبن متعنب با جمع از بنیهاشم دربرابر خانه کعبه آمد و مدت محل او تمام شده بود و اثر حمل به او ظاهر گشته بود و مجال بیرون رفتن نداشت پس روی نیاز بدرگاه بینیاز آورد و گفتهای صاحبخانه و ای معبود یگانه من اقرار آوردم بتو و بآنچه رسول تو از پیش تو آورده و بهرپیغمبری از پیغمبران تو و سرکتابی که فرستادهای و من تابع دین جد خود ابراهیم خلیلم و اینجا فردا بنا کرد پس سؤال میکنم از تو بحق اینخانه و بحق آنکسی که آنرا بنا نهاد و بحق فرزندی که درشکم من است و با من سخن میگوید و انیس من است بسخنان خود و اقرار دارم که این مولود یکی از دلایل و آیات الوهیت و وحدانیت تو است این ولادت را بر من آسان گردان گویند چون دعای فاطمه تمام شد دیدم دیوار شکافته شده و فاطمه بدرون خانه رفت و دیوارخانه به حالت اول بازگشت فاطمه به مدت سه روز درآنجا بود و هیچکس از او خبری نداشت چون روزچهارم شد دیدم همان موضع شکافته شد و فاطمه بیرون آمد و علی را به سردست گرفته و گفت ای گروه مردم بدانید که حقتعالی مرا از میان همه برگزید و به همه زنان پیشین تفضیل داده است.
صورت علی:
قمر رنگی ز رخسارش شکر ملعمی زگفتارش
شبه را مهردیدارش نمان چون روح دو اعضا
رخش مهری فروزنده لبیش یاقوتی ارزنده
از آن جان فروزنده از این نطق سخن گویا
بهشت از خلق او بوئی محیط از جود او جوئی
بجنب حشمتش گویی ز رویش پرتوی انجم
خیالش قبلهی مردم رواقش کعبهی دلها
ستارهگوی میدانش هلال عید چوگانش
زلعل سم یک دانش غباری تودهی غبدا
زمین آثاری از رزمش ندارد دم زدن یارا
خرد طفل دبستانش قمر شمع شبستانش
بمهر چهر رخشانش ملک حیوان تراز حربا
القاب امیرالمؤمنین
1- امام المتقین 2- لعیوب الدین 3- قائدالغد المحجلین
4- اسدالله 5- خیرالله 6- فرج الله
7- روح الله 8- حمدالله و…..
گفته میشود که خداوند ا..ا اسم داود و حضرت علی (ع) …ا اسم از اسامی خداوند را دارد.
تربیت امام علی:
از شش سالگی که امیرالمؤمنین درتحت کفالت پسرعمش درآمد و درمکتب تربیتی محمد امین رفت تربیتی عالی یافت – تربیتی که درمکتب رسالت بزرگترین مربی گردید و داناترین استاد دانشگاه اسلامی و نیرومندترین مدیر تربیت بشری شد. پیغمبر فرمود یا علی خداوند بمن امر کرده ترا تربیت کنم و به تو علم و دانش بیاموزم تا مرا معاونت و معاضدت کنی – محل قابل و حسن تربیت و نصیحت قائل کار را بجائی رسانید که علی را مؤسس مدرسه تربیتی اسلام قرارداد و صدهاهزارنفر از مکتب تربیتی او بهرمند گردیدند. این شخصیت از مفاخر مسلمین است پیشرفت اسلام مدهون فداکاری اوست او مظهرکمال انسانیت و پرورش یافتة مهدنبوت و مکتب الهویت است. کوچکترین اثرش این است که امروز این رادمرد بزرگوار مورد احترام و تقدیس کلیه افراد بشر است که به فضلیت و علمیت و تربیت او آشنا شده باشند. هیچ کس نیت که بتاریخ اسلام آشنا باشد و علی (ع) را نشناسد یا درپیشگاه عظمت او خاضع و خاشع نگردد.
علی (ع) میفرمایند:
«برهوا و هوسهای نفس غلبه کنید و با آنها بجنگید که اگر شما را درقید و بند خود قراردهد به پستترین درجه هلاک ساقط خواهید شد.»
«علی (ع) و تزکیه نفس»
یکی از عوامل مهمی که انسان را در رسیدن به معهرفت الله یاری میدهد مبارزه با نفس اماره و خواستههای نفسانی است. اگر انسان توانست برامیال درونی و غرایز و تمایلات خود غلبه کند میتواند به معرفت الله راه یابد و الا انسانی که تابع شهوات و نفسانیات خود باشد دلش هرچه خواست دنبال آن رفت و پیروزی از خواستههای نفسانی نمود چنین شخصیتی نه تنها به مقام عرفان راهی ندارد بلکه ممکن است از مسیر حق و حقیقت خارج شود تا آنجا که از چهارپایان هم پستتر گردد. پیامبراسلام از این نفس سرکش تعبیر زیبایی دارد که میفرماید: «خطرناکترین دشمن تو همان نفس توست که درمیان دو پهلویت قرارگرفته.» سعدی در توضیح این حدیث میگوید: از عارفی پرسیدند: چرا رسول خدا فرمودند (أعدی عدوک نفسک …؟) آن مرد عارف گفت: چون اگر تو به هردشمنی نیکی کنی و آنچه او دوست داشت به او بدهی بالاخره با تو دوست میشود مگر نفس انسان که هرچه بیشتر به خواستهها و تمایلات او جواب دهی با تو دشمن میگردد و تو را بیشتر به گمراهی میکشد. نفس موجودی شدید و منشأ همه بدیهاست و دشمن سرسخت انسان که هرچه به او نزدیکتر شویم بیشتر درهلاکت و نابودی و خسران ما میکوشد.
در قرآن کریم ولسان پیشوایان اسلام و نیز کتابهای اخلاق و فلسفه کلمهی نفس بسیار بکار رفته است حال باید دید ماهیت نفس در منطق اسلام چیست؟ آیا اصولاً یک امر مطلوب است یا مذموم؟ بطورقطعی درقرآن و روایات از نفس هم به خوبی یاد شده به طوری که گاهی به آن سوگند خورده شده و هم به بدی. درسوره قیامت خداوند سبحان به نفس سوگند یادکرده است:
«سوگند به روزقیامت و سوگند به نفس که ملامتکننده است»
در سوره فجر از نفس به خوبی یاد شده است:
«ای انسان با اطمینان به پروردگارت بازگرد درحالی که تو از خدا خشنودی و خدا نیز از تو خشنود است.»
همانا در قرآن به بدی یاد شده است:
«همان نفس دائماً فرمان به بدی میدهد.»
«علی و ذکر»
یکی از اسباب و وسایلی که انسان را به خدان نزدیک میکند و دربحث عرفان از منازل بشمار میآید ذکر خداست. ذکر را میتوان نقطه شروع حرکت باطنی و سیروسلوک به سوی پروردگار جهان دانست، انسان سالک به وسیلهی ذکر به تدریج از افق ماده فراتر میرود و به عالم صفا و نورانیت قدم میگذارد و کامل و کاملتر میشود تا آنجا که به مقام قرب حق تعالی نایل میگردد.
ذکر آن باشد که اندر هرزمان خویش را در نزد حق بینی عیان
یادخدا به منزلهی روح عبادتها و بزرگترین هدف تشریع آنهاست چون ارزش هرعبادت به مقدار توجیهی است که بنده درطول عمل به آن نسبت به خدا کسب میکند هرچه عبادتها در احیای یادالهی درجان وروان آدمی نقش بیشتری ایفا کنند هدف و غایت عمل به آنها بیشتر تحقق خواهد یافت لذا در قرآن میفرماید: «ای کسانی که ایمان آوردهاید ذکر خدای را بسیار بگویید.»
درآیه دیگر در اوصاف عارفان و وارستگان میفرماید: «صاحبان عقل کسانی هستند که درحال قیام و قعود و درهنگام خوابیدن خدای خود را یاد میکنند و در آفرینش آسمانها و زمین میاندیشند.»
امام صادق (ع) میفرماید: «هرکس که فراوان خدای را یاد کند خداوند او را دربهشت درسایه لطف خویش قرارخواهد داد.»
درحدیث دیگر میفرمود: «ای صاحب من هرچه میتوانید و درهرساعتی از ساعتهای شب و روز خدای را یاد کنید زیرا خداوند شما را به بسیار ذکرگفتن امر کرده است و خداوند مومنی را یاد میکند که به یاد او باشد و بدانید که هیچ بندة مومنی خدا را یاد نمیکند مگر این که خدا نیز او را به خوبی یاد خواهد کرد.»
ودیگر فرمود: «پدرم امام باقر علیهالسلام کثیرالذکر بود ما را بعد از نماز صبح جمع میکرد و میفرمود تا طلوع آفتاب ذکر بگوئیم،،.»
گروهی از صوفیان برگرد هم مینیشنند و الفاظ و اورادی را پیدرپی تکرار میکنند و اعمال خاص انجام میدهند آیا میتوان چنین آداب و چنان اورادی را که در سیره پیامبر و سنت اهل بیت بیسابقه است ذکرالص محسوب کرد؟ بیتردید پاسخ منفی است. پس مواد از ذکری که این همه از آن تجلیل شده واسلام برای آن اهمیت و الائق قائل شده چیست؟ آیا مراد همان از کارلفظی است. هتل «سبحان الله» «الحمدلله» «لاالهالاالله» که انسان درمقام حالات یا این الفاظ زبان خود را مشغول میکند آیا مراد از ذکر این است و یا مقصود چیزدیگری است که توجه قبلی باشد؟ درتوضیح این مقصود به معنائی که راغب برای «ذکر» بیان کرده است توجه کنیم:
«ذکر حالت و کیفیتی روحی است که آدمی به سبب آن میتواند معارفی را که بدست آورده از خطر غفلت و فراموشی حفظ و نگهداری کند و به همانند ساختن معانی در دل یا زبان هم ذکر گفته میشود. پس ذکر یا به دلاست یا به زبان و هرد، یا پس از فراموشی و برای زایل ساختن غفلت است و یا برای اینکه شخص آنچه را که در دل دارد همچنان درخاطر داشته باشد و از یاد نبرد»
علی پدر عرفان اسلامی:
درتاریخ علوم، کاوشهای بسیاری صورت میگیرد تا بنیانگذار و پدرهرعلم شناخته شود، بدین منظور که به آبشخور اصلی آراء و اندیشههای گوناگون رسیده و در هرموضوعی به اصل آن رجوع گردد اندیشمندان واقعی درمطالعات و تفکرات خویش معمولاً به منابع اصلی و اولیه توجه دارند و آب را از سرچشمه مینوشند و جویبارهای متعدد – هرچند که زلال و گوارایند عطش آنها را برطرف نمیکند و اگر چندصباحی هم از آن جویبارها مینوشتند ولی همیشه درامید رسیدن به سرچشمة اصلیاند. بدون شک سرجشمه بسیاری از علوم – از جلمه عرفان گرفته تا علم حدیث و رجال و اصول فقه و رشتههای علوم انسانی و ریاضی و حکمت متعالیه را در برابر انسان گشوده است مفسران واقعی این کتاب بزرگ و پیامبران اهل بیت و عصمت و طهارتاند.
تمام کتابهای آنان در واقع شرح وبسط کلمات علی علیهالسلام است. علی علیهالسلام که تربیت شده مکتب قرآن است از وجود مربی چون پیامبر (س) سود میبرده است. پیامبربا آگاهی از استعدادهای عظیم و ؟؟؟ شگرف علی (ع) چشمههای فراوانی از معارفالهی را دراین کوه بلند حفر کرد و سیلابهای علم و دانش را از آن سرازیر ساخت. امیرالمؤمنین علی (ع) خود در این باره میفرماید: «شما به خوبی موقعیت مرا ازنظر خویشاوندی و مقام و … و بویژه ازنظر رسول خدا (س) میدانید.» از همان آغاز که رسول خدا را از بسترباز گرفتند خداوند بزرگترین فرشته و از فرشتگان خویش را مأمور ساخت را شب و روز وی را به همای بزرگواری و درستی و اخلاق نیک سوق میدهد. من ؟؟؟ روحی و رسالت را میدیدم و رایحة نبوت را استشمام میکردم، من به هنگام نزول وحی برمحمد صدای نالة شیطان را شنیدم از رسول خدا پرسیدم: این ناله چیست؟ فرمود این شیطان است که از پرستش خویش مأیوس گشته است. آری علی (ع) شاگرد اول پیامبر و نخستین و بهترین خداشناس مکتب اسلام بوده دراسلام کسی از علی با سابقهتر، آگاهتر و مومنتر نداریم او بود که این جملة شگفتانگیز را فرمود: «اگر پرده برداشته شود بریقین من افزوده نشود»
عمربن خطاب میگوید: از رسول خد (س) شنیدم که فرمود:
«اگر هفت آسمان و هفت زمین دریک کفة ترازو گذاشته شود و ایمان علی درکفه دیگر، ایمان علی فزونی خواهد داشت.» احمدبن خلیل میگوید: درفضائی که دربارة حضرت علی (ع) وارد شده است دربارة هیچکس نقل نشده است. قاضی اسماعیل دهنائی و نیشابوری میگویند: دربارة هیچ یک از صحابه روایتی با استناد صحیح مانند علی (ع) وارد نشده است پیامبر درجائی دیگر باز میفرماید: علی امیرمومنان پیشوای متقیان و فرمانده باشکوهی است که نیکان را به بهشت پروردگار عالمیان درمیآورد هرکس که اورا تصدیق خود رستگار شود و هرکس که او را تکذیب نمود ناکام شد اگر بندة هزاران سال خدا را درمیان رکن و مقام بندگی کند تا بدنش پینه بسته و فرسوده شود ولی خدا را درهرحالی ملاقات کند که آل احمد را دشمن میدارد خداوند او را به صورت درآتش جهنم اندازد.عایشه از رسول خدا شنیدم که میگوید: «من دیدم اولین و آخرینم و علی بن ابیطالب سیداوصیاء من است براتم و محبتش وسیله تقرب به خداست حزب او حزب خدا و شیعة او انصار خدا و دشمنان او دشمنان خدایند او بعد از من امام مسلمین و مولا و امیرالمومنین است.» او با تفسیر درست حقایق قرآنی ونبوی آشنا سازد دردمندانه و دلسوزانه میفرماید: «ای مردم قبل ازاینکه مرا از دست بدهید هرچه میخواهید سئوال کنید زیرا که من به راه آسمان از راه زمین آشناترم.»
مولا علی (ع) درخطبهای دیگر فرمود:
«به خدا سوگند اگر بخواهم میتوانم هرکدام شما را از آغاز و پایان کارش و ازت تمام شئون زندگیش آگاه سازم ولی میترسم که این کار موجب کافرشدن شما به پیامبر گردد.» بیتردید باید گفت اگر علم و معرفتی هست معدن آن، علی و اولادعلی (ع) است همانطور که قرآن کریم دربیان نکتههای معرفتی گویا، حضرت علی را بارزترین شاگرد دراین مکتب دانست و ؟؟؟ نکتههای پرمغز است. حضرت علی (ع) درجای دیگر فرمود: «چیزی ندیدم مگر آنکه خدا را قبل از آن و بعد از آن و همراه آن دیدم.
فایل ورد 46 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 49 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 62 |
فهرست منابع
1- کتاب مسند فاطمه (ع)، تالیف مهدی جعفری.
2- کتاب نهج الحیاه، تالیف محمد دشتی.
3- کتاب بانوی نمونه اسلام، تالیف ابراهیم امینی.
4- کتاب بانوی اول، تالیف جواد نعیمی.
5- کتاب سیده زنان عالم، تالیف شهید عبدالحسین دستغیب.
6- کتاب زندگانی فاطمه زهرا (ع)(شعر)، تالیف سیدجعفر شهیدی.
سپاس خداوندی را درخور است که به برکت اصحاب کسا، عرش و فرش بیافرید و نعمت در آن بگسترانید و از برای جانشینی خود بر روی زمین انسان را از ماند آبی گندیده بسرشت و برای هدایت او پیامبران فرستاد. درود برون از شمارش بر خاتم پیامبران که با ارائه رسالتش دین خدا را استواری بخشید و بشر را به راه راست رهنمون شد و با وانهادن قرآن و عترت پاک، چراغ شریعت را تا قیام قیامت بیافروخت. و سلام بر گرامی دخت پیامبر، محبوبه داور، همسر حیدر، فاطمه زهرا باد.
صدایی از آن دور دور، از آن دور دور، می آید، کم قوت است اما نافذ، تیز رو، به نشانه دل، دلهای گشاده بر صفا، دلهای اهل، اهل حق، اهل ولایت. این صدا، صدای بانوی بزرگ عالم است و گوش، گوش این خدمتگزاران دیانت. که مجموعه ای چنین لطیف را پس از بسیار رنج فراهم داشتن. چه رنجی؟ و چرا؟
کوشیدند ناجوانمردانی که معاصر آن بانو بودند (و یا پس از آن با همان ناجوانمردی، بلکه سخت تر و ریا کارانه تر) که این صدا را در گلو، و سپس در یادها و خاطره ها خاموش و بی اثر گردانند. گرچه بسیاری را توانستند، اما خداوند عزیز، آنچه را «نمونه آن بسیار» و «پرتوی از آن خرمن روشنی» بود، به عنایت بر ما نگاه داشت «همه شکر گزاریم.» و گویا که این صدا مستقیم هم آمده است که چنین صراحت دارد و چنین تأثیر می گذارد. خوبست که سابقه این امر را میان شیفتگان حق، یاد آوریم تا امید بخش دلها باشد. مردی زنده از «دیار طوس» می شنود صدای رسول خدا را، از ورای قرنها، از ورای کوهها و دره ها و حصارها، حتی از ورای حجاب های تاریخ ما و تاریخ همه حق دوستان که؛ تو گویی دو گوشم بر آوای اوست؛ دو گوش من. همین گوشها که در پی گوش دل به انتظار؛ حاضر نشسته است، و با هدایت فطری دل می تواند دریابد حق را، برگزیند حق را، فروگیرد از هر وارده ای؛ حق را که «شرع داخل» را «عقل درون» را «رسول باطن» را در کنار، و بلکه بر سر ناظر دارد. به همین لحاظ یقین می کند بر حق دریافته و گزیده اش، گوید: درست این سخن، گفت پیغمبر است، یعنی تردید ندارم، بر یقین کامل هستم، خود شنیده ام و خود دریافته ام و مستقیم از گوینده صادق آن، این من، و این گوش دل من «ما کذب الفواد مارای» میبیند رسول را در می یابد کلام او را، فرا می گیرد آن را، به گوش، به جان، به دل، و به عمق دل می سپارد. حجابهای حوادث، بدور، غبار سیاستها، بدور، القاآت بد نظران بدور.
این چه کلامی است که اگر طالب خود را بیدار و حاضر بیند، در هر زمان، در هر جا، خود را به او رساند؟ این کلام برهانی است، این کلام زنده است. چشم و شامه نیز همین توان دریافت را به لطف خدا دارند. اویس را در بیابان، صورت پیامبر، به دیده آمد که زخم خورده است، بی هیچ تامل که (حکایت از یقین او در رؤیت بود) سنگ برگرفت، و حواله پشیمانی خود کرد، تا شرط وفا و همدردی و همدلی را گزارده باشد.
پیامبر نیز بوقتی، در معبر که به سوی خدا می رفت، بوی اویس را شنید و فرمود: «اشم رائحه الرحمن من جانب الیمن» و بسیاری از مومنان مکتب ما، چنین؛ واقعه؛ را داشته اند که می گفتند: برمشامم می رسد هر لحظه بوی کربلا و آنقدر مکتب ما از این وقایع دارد که یقین را پای، محکم تر می کند، و عنایت خدا را در هدایت از منع ها و حصارها و پرده ها و… فراتر و برتر، رسا و نافذ می نماید، تا حجت بر همه، بالغ باشد و آنچه دل را روشنگر است و راهنما، به اهل آن برسد که: هوالهادی……. فاما الذین امنوا فیعلمون انه الحق من ربهم. تو دلیل می طلبی که واسطه باشد، از عالم حس تو را به مفهوم و با وساطتی دیگر به معنی و معقول برساند. از چنان وجودی براید، نقل آنچه فراتر از خیال و قیاس و گمان و وهم است.
این دفتر از حق سخن دارد و از آن خانه؛ آوایی را ابلاغ می کند که از نظر خدا در، منتهای رفعت؛ است (فی بیوت اذن الله ان ترفع) و آن خانه خانة وحی است و سخنان پنهان حق؛ پنهان از هر که اهل معرفت نیست؛ بر آن خانه وارد شده است. و اهل آن خانه، دانا ترند به آن معانی و معارف (اهل البیت ادری بما فی البیت) و در این دفتر، صدای آن وجود ثبت است که، عزیزترین اهل این خانه است. رسول خدا او را ام خود، اصل خود، مایه اساسی حرکت وجودی و رسالتی خود دانسته است (فاطمه ام ابیها.) و حدیث قدسی که خداوند، گویندة آن است (فاطمه) را اساس خلقت دانسته است و رمز همه رمزها. نه فقط اساس خلق عالم و آدم، که اساس آفرینش محمد (رسول الله) بود که حقیقت همه رسالتها است و بقول مسیح (ع) همه پیامبران، لباس نبوت را از او به عاریت گرفته و در برداشته اند.
اساس خلقت علی مرتضی بود که هم وارث همه لطافت های معنوی انبیای بزرگ بود (آدم و نوح و ابراهیم…) و هم واجد همه محاسن اوصیای بزرگ، و هم نمودار نفس پاک، رسول خاتم، و هم طلایه دار جمع امامان حق، و سرور راهنمایان اهل ایمان، وقاید غر المحجلین.
در آن حدیث قدسی فرمود خدای حکیم که: لو لا فاطمه لما خلقتکما.
اگر این وجود که ناقل حقیقت رسول خدا، در وجودهایی چون حسن و حسین، و سایر عترت پاک او است، نبود. اگر این نشر رحمت از «انا ارسلناک رحمه للعالمین) در تقدیر قرار نمی گرفت. آن بهترین معرفت تنزیل (یعنی: محمد) و آن والاترین بیانگر تاویل (یعنی: علی) را هم نمی آفریدیم. که طرح خلقت فاطمه، عالم را، و عالمیان را، چنان تواند کرد که نمودار حکمت خداوندی باشد و (عقل بکمال) را وابدارد که گوید: فتبارک الله احسن الخالقین. اینک آن آوارا تا (گوش اهل دل) نزدیک می داریم. و به امید اینکه «اهل معنا» آن گاه که حضور دل دارند (مثل حال نماز. که لاصلوت الا بحضور القلب) این دفتر را بگشایند و این صدف را به عنایت حق باز کنند تا گوهرها به دست آورند و مرواریدهای غلطان برگردن (وجود) آویزند. تا مصداق باشند: (کونوا لنا زینا) را که اعتقاد و عملشان مکتب رازیور باشد. اما این صدا را اگر می بینید باغم توام است، از آن است که خاستگاه دنیایی آن، این اقتضا را داشته است. گاه از آن جاست که خود را در (شهر پیامبر) چنان بی کس می بینید که گوید: آیا در این دیار هیچ مسلمانی نیست که مدافع ما باشد؟
و گاه خود را بین در و دیوار، در فشار دست ستم می بیند، و گاه امام زمان خود را کت بسته و محکم پیش چشم می نگرد. و گاه صورت خود را کبود، و گوشواره اش را افشان بر خاک، احساس می کند. و بالاخره گاه از (بیت الا حزان) آوا به عالم در میدهد. همچون ابراهیم، بر فراز (مقام) که (اذن فی الناس…) و عاقبت از آن جا که بر ویرانه (بیت الا حزان) ناظر است و (آخرین کلامها) از او فرو می ریزند همچون کلام پر درد همسر او، که: هذه شقشقه هدرت.
این خاستگاه دنیایی سخن او است که غم آلوده است. و او (وجود معنایی) بود که پیش از نمایش خلقت در (نمود) قرار گرفت. او یک ظهور در (دنیا) داشت که اهل زمانه اش، قدر و والایش را حق شناسی نکردند، اما اثر وجودش، جان هر که را (اهل) بود، جان شد، و زندگی شد و شور شد و ولایت شد، که در دلها نوشته اند و به سطر و دفتر انعکاس یافته اند.
بسم الله الرحمن الرحیم (انا اعطیناک الکوثر، فصل لربک و انحر، ان شانئک هو الابتر، صدق الله العلی العظیم.
خلقت نورانی
جهان از کتم عدم پای بر صحنه وجود ننهاده بود و زمان، لباس هستی بر قامتش دوخته نشده بود. نه عالمی حادث بود و نه مخلوقی موجود. تنها خدا بود و خدا بود. خدا قادر بود و منیع تمامی خیرات کمال مطلق بود و سرچشمه احسان، آن هم نه احسانی از روی نیاز همچون نیکی های مخلوقاتش. چون کمال مطلق بود.
می بایست اظهار قدرت خود کرده به آفریدن دست یا زد. پس دست به کار تصویرگری شد و هستی را ایجاد نمود، تا نوبت به خلقت انسان رسید. هدف از خلقت انسان که بازگشتن به آدمی است- کمال بود و کمال در عبادت و بندگی خداوند نهفته و عبادت آدمیان چیزی جز قرار گرفتن در سایه رحمت الهی. که نتیجه این عبادت، شناخت بهتر و کاملتر ذات حق بود. پس هدف خلقت جود بر بندگان بود، نه سود برای آفریدگار.
حضرت باری مشیّتش بر این تعلق گرفت تا بر روی زمین موجودی بر جای نهد که بایسته جانشینی او باشد. موجودی به نام انسان که نسبت به دیگر موجودات از ظرفیتهای ویژه ای برخوردار بود پس فرشتگانش را مخاطب ساخته و فرمود: من }مشیتم بر این قرار گرفته تا{ در زمین جانشین بر گمارم.
فرشتگان گفتند: پروردگارا: عزم بر این داری که کسانی بر گماری که فساد کنند و در زمین خونها بریزند؟ حال آنکه ما به تسیح و تقدیس تو دل مشغولیم. پروردگار فرمود: من میدانم آنچه را که شما نمی دانید. بدین منظور و همچنین برای اظهار نهایت قدرت خود و ایجاد شریفترین مخلوق در عبودیت و بندگی، در غامض علم خود، دو هزار سال پیش از آفرینش دیگر مخلوقات، خمسه طیبه را بیافرید.
|
غایی بر کون و مکان کیست؟ |
|
سبب خلقت پیدا و نهان کیست؟ |
«فاطمه مظهر اجلال خدا جل خدا»
هر موجودی به نوبه خود مظهر اسمی از اسماء حسنای خداوند سبحان می باشد و مظهر اتم و اکمل آن وجود چهارده نو پاک (علیهم السلام) است، زیرا تکراری در نظام هستی وجود ندارد. با این وجود، چون مظاهر جزئی کثرت آنها آشکار و وحدت آنها نهان است جهات مشترکی را می توان یافت که آنان را همنام سازد، و هرچه هستی محدودتر باشد همتاها از فراوانی بیشتری برخوردارند اما هستی اگر وسیع شد و تا به مرز هستی محض رسید، آن گاه است که نه همانند خواهد داشت و نه همتایی برای آن وجود صرف می توان فرض نمود. در قلمرو امکان، مظهر آن اسم اعظم وجود مبارک پیامبر است که احدی در محدوده امکان همانند او نیست. پس از وجود پیامبر، معصومین پاک در این رتبه قرار دارند که در این میان فاطمه (علیها السلام) ریشه این درخت تناور است. آن درخت پاک، پیامبر خداست، که فرعش علی، ریشه اش فاطمه، میوه اش فرزندان فاطمه و برگها و غنچه هایش شیعیان فاطمه هستند که شاید سبب نامیدن حضرتش به ام ابیها از این جهت باشد، چرا که عنصر نبوت است و درخت نبوت به اوست که بارور می گردد و برگ می دهد و به ثمر می نشیند.
|
خواندش پدر ام ابیها که نور او |
|
فیض نخست و صادر اول زمصدر است |
او قطب دایره امکان و نقطه پرگار است، که چون از مقام خود پایین آید دیگر وجودها از او تکثیر شوند. او احمد دوم و احمد دورانش است. او جرثومه توحید در زمانش می باشد. او چراغدان نور خداوند و بوته زیتونی است که جهان سرشار از برکات اوست.
باری، چون خداوند در غامض علم خود، پیش از آفرینش هر موجودی از موجودات، نور مبارک او و دیگر اصحاب کسا (که درود بی شمار بر آنان باد) را بیافرید دست به کار آفرینش آدم ابوالبشر (علی نبینا و آله علیهم السلام) شد، چرا که این انوار در صلب آدم بودند که در قالب جسدی می گنجیدند. پس آدم و ذریهاش به یمن وجود این انوار، از کتم عدم، ردای وجود به بر نمودند.
خداوند آدم و حوا را چون بیافرید آن دو در بهشت بنای خود نمایی گذاشتند. آدم به حوا گفت:
خداوند آفریده ای را به نیکویی ما نیافریده است. در این هنگام خداوند جبرئیل را وحی نمود تا آدم و حوا را به فردوس اعلی برد. چون آن دو به فردوس اعلی در آمدند دیدگانشان متوجه بانویی شد که بر سکویی از سکوهای بهشت قرار گرفته، تاجی از نور نهاده است و دو گوشواره از نور بر گوش دارد و آن چنان زیبایی و درخشندگی دارد که از زیبایی او بهشت منور گردیده است. آدم، چون این رخ زیبا را نظاره نمود به جبرئیل گفت: ای دوست من، جبرئیل، این بانویی که از حسن منظرش بهشت مزین است، کیست؟ جبرئیل در پاسخ گفت: او فاطمه، گرامی دخت پیغمبر است، که از اولاد تو در آخر الزمان می باشد. حقیقت آن است که اینان رمز خلقتند: یا احمد: لولاک لما خلقت الافلاک و لو لا علی لما خلقتک، و لو لا فاطمه لما خلقتکما.
ای احمد: اگر تو نبودی آسمان و زمین نمیآفریدم و اگر علی نبود تو را نمیآفریدم و اگر فاطمه نبود شما را نمی آفریدم (یعنی شمایان رمز خلقتید). و فاطمه حوریه ای بود که چند صباحی لباس آدمیان در بر نمود:
|
طایر گلشن قدسم چه دهم شرح فراق |
|
که در این دامگه حادثه چون افتادم |
فاطمه برای پدر و دیگر مردمان گلی بود که رایحه خوشش آفرین دلها بود و خدایش او را خیر کثیر خواند.
|
نور دل و دیده پیغمبر، زهراست |
|
ام الحسنین و کفو حیدر، زهراست |
پس جای شگفتی نیست که او بار غم ابتر بودن را از چهره پدرش، محمد (که درود و سلام خداوندی بر او و خاندان پاکش باد) بزداید، چرا که فرزندان پسر پیامبر چندی نمی پایید که رخت بر می بستند و این خود بهانه ای به دست دشمنان حضرتش داده بود تا نغمه ساز این سخن شوند که در پس محمد نامی از او نمی ماند.
فایل ورد 62 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 44 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 56 |
- لا الا ا. . . ، محمد رسول ا. . .
2- اعتقاد به قرآن، خطاب به رسول گرامی اسلام و معجره ایشان و تمسک به آن شرط وارستگی است.
3- اعتقاد به فرشتگان:
فرشتگان برای بخشش افراد نزد خداوند وساطت مینمایند (سوره مؤمن آیات 9-7، سوره شوری آیه 3)
هشت فرشته حاملان عرش الهی میباشند (سوره حاقه آیه 17) نوزده فرشته نگهبان دوزخ هستند (سوره مدثر آیه 30)
جبرئیل فرشته اعظم خدواند است. (سوره بقره آیه 91، سوره نحل آیه 104، سوره نجم آیات 6-5)
جبرئیل به نام روح القدس نیز خوانده میشود. (سوره بقره آیه 81)
جن و جنیان نیز موجوداتی از جنس روح هستند که در حد فاصل انسان و فرشته قرار دارند آنها نیز خوب و بد دارند (سوره هود آیه 120، سوره جن آیه 11) سپس خدا آسمانها را شکافت، و فرشتگان گوناگون، آنرا انباشت، آنها به خدا سجده میکنند، عبادت میکنند ذکر خدا میگویند و خسته نمیشوند. دستهای از فرشتگان، امناء وحی و سخنگویان خدا، برای پیامبران هستند.
گروهی دیگر، نگهبانان بندگان خدا و دربانیان بهشت هستند.
گروهی هم در روی زمین استوارند. در کنار پایههای عرض خدا در حالی، که سر به زیراند، و بالهای خویش را دور خود گرفتهاند ایستادهاند. (زمانی، مصطفی 1375 ص 18)
4- اعتقاد به انبیاء الهی:
اولین پیامبر الهی آدام است. پس از اینکه خداوند جان آدم را گرفت زمین را خالی از پیامبر نگذاشت تا مردم را براه خدا با کوشش فراوان رهبری کنند، و میان معرفت خدا و ملت ارتباط برقرار سازند. خدا بوسیله پیامبران خود که بهترین سخنگویان و حافظان امانتهای رسالت بودند، در هر قرنی با ملت خود عهد و پیمان را ادامه داده، تا رسالت به پیامبر ما محمد صلی علیه و اله ختم گردید، و رسالت اعلام خطر و اتمام حجت به پایان رسید.
خدا در هیچ عصری مردم را بدون پیامبر، کتاب آسمانی و رهبر مورد نیاز، نگذاشته است. پیامبرانی را فرستاد که محدود بودن تعداد خود و پیروانشان، از افزون بودن مخالفین آنان، مانعی از انجام رسالت نبود. هر پیامبری چه پیامبرانی که در اوائل تاریخ مبعوث شدهاند، یا پیامبرانی که اواخر آمدهاند. همه مشخصات پیغمبر بعد از خود را بیان میکردهاند.
5- اعتقاد به معاد، روز جزا، بهشت و دوزخ:
در پایان جهان، روز بعثت اخروی تمام مردگان مبعوث خواهند شد (سوره ق- آیه 41)
] در صور دمیده خواهد شد که ناگاه ایشان از گورها به سوی پروردگار خویش شتابان حرکت میکنند.[ (سوره یس آیه 51)
] آنگاه که برنامه تنظیم شده جهان به پایان رسید، و مقدرات موجودات انجام یافت و باقیمانده مردم هم جان دادند، و دستور خدا درباره قیامت صادر گردید. آسمان را حرکت میدهد و میشکافد، زمین را منقلب و متزلزل میگرداند، کوهها را از ریشه درمیآورد. . . خدا مردگان را که در زمین بودهاند و پوسیدهاند از زمین بیرون میریزد، سپس آنان را برای بازجوئی از کارهای پنهانی و نهانی دنیا بسته بندی میکند. دستهای را در آسایش و نعمت قرار میدهد، بندگانی که اعمال خود را در دنیا انجام دادهاند، در کنار رحمت خدا ثواب میبرند، در بهشت جاویدانند و دستهی دیگر را تحت فشار انتقام، که معصیتکارانند و در بدترین مکانها و آتش دوزخ جای داده میشوند.[ (زمانی 1375)
6- امامت: یا ایهاالذین آمنو اطیعوالله و اطیعوالرسول و اولی الامر منکم.
ای کسانی که ایمان آوردهاید از خداوند و رسول او اطلاعات کنید و نیز از کسانی که از طرف آنها برای این امر تعیین شدهاند نیز اطاعت کنید. خلافت و امامت طلوع کرد برقی جهید و درخشندهای آشکار شد، انحرافی برطرف گردید و خدا جمعیت دیگری را جایگزین جمعیت دیگر کرد، قدرت از دست یکی گرفته و به دیگری داده شد. ما همانند کسیکه در قحطی قرار گرفته منتظر باران است در انتظار تغییر خلافت بودیم. رهبران نمایندگان خدا در میان خلق و آگاه از وضع مردم و حاکم بر آنها هستند. کسی وارد بهشت نمی شود مگر اینکه رهبران و امامان را بشناسد و آنان هم افراد را بشناسند. و کسیکه آنان را نشناسد و امامان هم او را نشناسند بطور حتم وارد آتش میگردد. (زمانی، مصطفی 1375 ص 352)
سوگند به آن خدائی که دانه را میشکافد و جانداران را میآفریند، اگر وضع حاضر نبود و اگر آماده شده یاور، و فشار جمعیت که تکلیف را تعیین میکند، نبود و اگر خدا از دانشمندان پیمان نگرفته بود که در برابر عوارض شکمبارگی و گرسنگی بیچارهگان نباید آرام بگیرند. من افسار مرکب خلافت را روی شانهاش میانداختم و کنار میرفتم و با همان ظرفی که درخت خلافت را اول آب دادم و خانه نشستم، اکنون نیز آب میدادم و بخوبی درک میکردید که این دنیای شما در نظر من بیارزشتر از بی است، که به هنگام عطسه بز بیرون میآید . (پیشین) آگاه باشید که آل محمد (ص) مثل ستارگان آسمان هستند، آنگاه که یکی از آنها خاموش شد، ستاره دیگری آشکار میگردد. گویا نعمتهای خدا در میان شما کامل شده و آنچه را آرزو دارید خدا به شما نشان خواهد داد . (پیشین)
مهمترین وظیفه و تکالیف هر فرد مسلمان عبارتند از:
1- نماز:
قرآن مکرراً تکلیف نماز را در مورد سفارش قرار میدهد، و از مناره مساجد روزانه پنج بار صدای اذان به گوش میرسد. قرآن از پیروانش میخواهد که در طول روز چند وقت نماز بخواند. در طلوع آفتاب، ظهر، و شب از اول فجر تا طلوع آفتاب نماز صبح، در ظهر پس از عبور آفتاب از نصف النهار هر محل، نماز عصر پس از ادای نماز ظهر، نماز مغرب پس از عبور سرخی خورشید از بالای سر، و نماز عشا پس از ادای نماز مغرب (سوره هود آیه 116 سوره بنی اسرائیل آیات 81-80، سوره طه آیه 130، سوره روم آیات 17- 16، سوره ق آیات 39-38) نماز همواره در جهت مسجد مقدس مکه، که قبله گاه مسلمین است و خانه توحید کعبه، که توسط حضرت ابراهیم ساخته شد، خوانده میشود. خواندن نماز در مساجد به صورت جماعت فضیلت بیشتری دارد. اولین مسجد توسط رسول گرامی اسلام در شهر مدینه ساخته شده و مهمترین مرکز عبادی، سیاسی مسلمانان بشمار آمد. از آن پس با گسترش دین اسلام، در هر جائی از مناطق مسلمان نشین، شهری و روستائی ساختن مسجد معمول گردید، و در حال حاضر نیز مساجد از اماکن مذهبی و مقدس مسلمانان بشمار میآید.
2- روزه گرفتن در طول روزهای ماه رمضان:
«ای مؤمنین، تکلیف روزه بر شما نوشته شد و واجب گردید، همانگونه که بر کسانی که قبل از شما بودند واجب گردیده بود. در ماه رمضان. . . . پس هر کس از شما این ماه را درک کند باید روزه بگیرد. . . . بخورید و بیاشامید تا لحظهای که پدیدار شود رشته سپیدی در سیاهی شب . . . از آن زمان تا فرا رسیدن شب روزه بدارید» سوره بقره آیات 187-181)
البته روزهای دیگری هم هستند، که جنبه تکلیف و اجبار ندارند و هر فرد مسلمان جهت بردن اجر و ثواب روزه داری میکنند. همانگونه که خود حضرت محمد (ص) غالباً در روزهای دیگری از ماه هم روزه میگرفت. حدیثی از پیامبر نقل شده است: «در هر کار خوبی که کسی انجام دهد بین ده تا هفتصد برابر پاداش مقرر گردیده است، اما ثواب روزه داشتن بی از این حرفهاست»
3- سفر به مکه (حج):
در میان مردم حجم را اعلام نمای، بگذار که آنها پای پیاده و یا سوار بر هر شتری لاغر، از جانب هر دره ژرف به حج یایند» سوره حج آیه 28) از تکالیف خدا بر مردم یکی هم حج بیتا . . . الحرام است، برای هر کسی که بتواند این کار را به نحوی انجم دهد. سوره آل عمران آیه 97) بنابراین بر هر مسلمان مستطیع که از نظر مالی و جسمی توانائی دارد واجب است، در طول زندگی خود یکبار به خانه خدا و مکه مشرف شود، تا خانه کعبه را طواف نموده و مناسک دیگر حج، مانند، بستن احرام، سعی و صفا و مروه، صحرای منا و عرفات، رجم شیطان، قربانی، تقصیر و . . . بجا آورند.
]حدا حجم و زیارت خانه محترم خود را، که آن را قبله مردم قرار داد، برای شما واج گردانیده است. خدا حجم را علامت تواضع مردم و عظمت خدا و اعتراف ملت به این عظمت قرار داد. خدای عزیز مسجد الحرام را پرچم اسلام و پناهگاه پناهندگان قرار داد ، و احترام آنرا واجب و زیارتش را فرض قرار داد ، و دستور داد به سوی آ کوچ کنید. «زمانی 1375 ص 26»
4- صدقات:
این تکلیفی است، که به روشنی در مورد مسلمانان با ایمان و معتقد وضع گردیده است. (سوره بقره آیه 40، سوره تغابن آیه 16، سوره بینة آیه 4) قبول اسلام بطور مسلم شامل پرداخت، این مالیات اسلامی است. (سوره توبه آیات 11-5)
«هنگامی که در جنگ غنیمتی بدست آوردید، بدانید که یک پنجم آن برای خدا و رسول و نزدیکان، یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان میباشد.» (سوره انفال آیه 41) بنابراین صدقات، همان مالیات برای حمایت و تقویت از دولت میباشد، که به مصرف هزینههای مؤسسات مذهبی، و نگهداری از فقراء و بینوایان و غیره میرسد. و علاوه بر آن هزینه سایر فعالیتهای دولتی نیز تأمین میشود.
اماکن مقدس مسلمانان:
بیتالحرام کعبه معظمه در شهر مکه ، قبله گاه مسلمین، مقدسترین و مبارکترین مکان مورد احترام و تقدیس مسلمانان جهان میباشد. هر ساله میلیونها مسلمان از اطراف و اکناف جهان از کشورهای مختلف در صفوفی فشرده به زیارت خانه خدا میشنابند. و اجتماع میلیونی آنها عظمت و شکوه اسلام و مسلمین را، متجلی میسازد.
مدینه النبی اولین شهر مسلمانان جهان، که اولین حکومت اسلامی در آن تأسیس شد، دومین شهر مقدس و محترم مسلمانان جهان، که اولین حکومت اسلامی در آن تأسیس شد، دومین شهر مقدس و محترم مسلمانان جهان است. مدفن رسول گرامی اسلام با گنبد خضرای آن، و قبرستان بقیع و آرامگاه امامان شیعه و دیگر صحابه و مهاجرین و انصار رسول گرامی اسلام، در آن واقع شده است، که مورد زیارت میلیونی مسلمانان، در موسم حج تمتع و عمره، میباشد. بیت المقدس قبله گاه نخستین مسلمین میباشد و مورد احترام مسلمانان، مسیحیان و یهودیان، جهان است. شهرهای مقدس نجف، کربلا، کاظمین، سامرا در عراق و مشهد مقدس و شهر قم در ایران، که سالیانه میلیونها مسلمان و شیعه ، برای عرض ارادت به خاندان نبوت و عصمت و طهارت، برای زیارت امامان معصوم خویش، به این شهرها سفر میکنند.
د- تصوف و عرفان (میستی سزم- Mrsticism)
مذهب عرفان «میستی سزم»که در فرهنگ اسلامی به عنوان تصوف نیز خوانده میشود، بر خلاف نظر اغلب متکلمان، که آن را وابسته به ادیان بزرگ و غیره مستقل دانستهاند، مکتب و نحلهای است، مستقل که دارای اساس ویژه و جهان بینی خاصی است، که با گونه و اساس ادیان بزرگ یک خدائی فرق و تباین دارد، و از نظر طرز بینش دینی و توجیه الهیات، به عنوان یک فلسفه ذوقی و نه مذهبی یک مرحله بازتر و آزادتر می باشد.
مذهب عرفان، که اساس بینش و شناخت را ذوقی و از راه تزکیه و اشراق قلبی میداند، در هر محیط دینی تقریباً سعی میکند، به رنگ و صیغهای محیطی جلوه نماید. از این جهت تصوف اسلامی، در محیط تسنن به رنگ تسنن و در محیط تشیع، به شیوه تشیع ظاهر شده است. هم چنین در محیط مسیحی به صورت رهبانیت و در محیط هندی به شکل «جینیزم» یعنی مذهب ریاضت، و در محیط یونانی قدیم به صورت «گنوستی» عرض اندام کرده است. روی این اصل مکتب عرفان در محیطهای مخلتف فرهنگی و جوامع متفاوت فلسفی و دینی دارای گونهها و شیوههای متفاوت و گوناگون شده در بعضی خصوصیات ظاهری با هم جدائی یافتهاند «یوسف فضائی – 1356 ص 43»
طریقههای عرفان، اگر چه بر مبنای یک خدائی و توحید نهاده شدهاند، اما عرفا در عرفان خدا را مانند موحدان ادیان بزرگ، دارای شخصیتی معین و صفاتی مشخص، که صفات ثبوتی و سلبی داشته باشد نمیشناسند، بلکه او را وجود مطلق و حقیقت کلی در جهان میدانند، که با موجودات و مخلوقات جهان از نظر، مفهوم و جود مساوی است. یعنی به عقیده عارفان مکتب عرفان، وجود همه موجودات و مخلوقات، از وجود کلی و حقیقی خدا نشأت گرفته و جدا شدهاند. از این نظر، موجودات با خدا از نظر وجود- نه ماهیت- وحدت و پیوستگی ناگسستنی دارند، و به قول عارفان هند، خدا و یا آن حقیقت کلی مکتب عرفان بنام برهمن روح جهان است، چنانکه آتمن روح و حقیقت در بدن انسان است. نظر و عقیده عرفا دربارهی توجیه مفهوم خدای عرفان بسیار جالب و لطیف است. او را بالاتر ا آن خصوصیات و صفات شبه جسمانی میدانند، که موحدان ادیان مرحلهی قبلی در ادیان بزرگ برای او قائلند به عقیده پیروان مکتب عرفان چه در ادیان هندی و چه در مسیحیت و اسلام همه اشیاء به اندازه استحقاق خود، بهرهای از وجود مطلق و باصطلاح از فیض مسدام خدای مکتب عرفان دارا هستند. در طریقهی عرفان، عقیده بر این است که، انسان دارای جوهر و روحی است از روح کلی خداند، که به علت مقید شدن به جسم و خصوصیات جسمانی در بدن،
از اصل و منشأ خود، که خدا باشد، دور افتاده و تنزل کرده است و گرفتار علائق مادی گشته است. از این رو، در مکتب تصوف و عرفان در اسلام، و مکاتب دیگر عرفان جهان، هر سالک طریقهای عرفان باید بکوشد به وسیلهی طی منازل و مقامات عرفانی، که آمیخته به آداب و مناسک ریاضت و تزکیه و تخلیه نفس است، روح خود را از علائق مادی و تمایلات حیوانی خلاص و رها نماید، تا بتواند دوباره به اصل و منشأ خود، یعنی خدا و حقیقت مطلق برسد. «پیشین»
در عرفان هندی در دین هندوی قدیم، خدا را به عنوان روح کلی جهان، و بنام برهمن و روح جزئی انسان را بنام «آتمن» خواندهاند هدف اصلی عارف هندی در مذهب قدیم هندو اینست که، از راه ریاضت و ترک دنیا آتمن را به برهمن متصل گردانند.. یعنی روح انسانی را به روح جهانی برسانند. در دین بودائی ، که در قرن ششم پیش از میلاد به وسیله بودا تشریع شده است، عارفان آن حقیقت کلی و روح جهانی (خدا) را بنام نیروانا خواندهاند. نیروانا همان است که ، عارفان مناطق قدیم شرقی ایران اسلامی، مانند با یزید و ابوسعید ابی الخیر، آن را به عنوان مقام و متربهی «فنا» نامیدهاند. (جان، ناس، 1344، ص 102)
بعضی از دین شناسان گفتهاند: عقیدهی اینکه روح انسان از منشاء اصلی جدا شده و تنزل کرده، و باید از راه تزکیه و تجلیهی نفس دوباره به مبدأ اصلی متصل شود، از عقیدهی «گنوستی سزم» مکتب فلسفی نو افلاطونی مدرسهی عرفان، اسکندریه یوننی در عرفان اسلامی نفوذ و سرایت کرده است. پیشوای فلسفهی عرفانی نوافلاطونی در اسکندریه «فلوطین» بوده است. (یوسف فضائی، 1356 ص 46)
آئین قربانی :
قربانی در اصطلاح کلی در علوم ادیان، گرفتن زندگی موجود زنده است اعم از انسان، حیوان یا نبات، از راه کشتن، سوزاندن، دفن کردن یا خوردن، به منظور تقرب به خدایان و جلب نظر آنان لفظ قربانی در عربی که مأخوذ از ریشه قرب به معنی نزدیکی است، میرساند که در همه قربانیها نزدیکی جستن به خدایان یا قوای طبیعی مورد نظر بوده است.
قصد از قربانی یا تقرب به خدایان، گاه این بوده است که از راه قربانی و تقدیس شی قربانی شده، از نیروی خدایی بهرور شود. و انسان در نتیجه خوردن آن این قدرت خدائی را به جسم انتقال دهد. و گاه این بوده است که ضعف بشری را برطرف سازد و بسیاری از اقوام چیزی را که بدین منظور قربانی میکردند، دست نمی زدند و آنرا به دور میانداختند. در حال حاضر نیز قربانی به قصد و نیت باطنی افراد در اهداف مختلف به منظورهای مختلف صورت میگیرد.
اقسام قربانی:
قربانی را میتوان بر حسب موضوع قربانی و کیفیت و مقاصد آن به اقسام گوناگون قربانی خونی و غیرخونی تقسیم کرد.
1- قربانی خونی شامل حیوانات از قبیل بر، قوچ، گاو ، گوسفند و شتر و انواع پرندگان میباشد در نزد ادیان ابتدائی و قدیمی و باستان بزرگترین رقم قربانی را قربانی انسانی در برداشت . ولی مطابق روایات تورات و اسلام حضرت ابراهیم (ع) در اقدام اساسی خود، اعلام حرمت و قباحت قربان کردن انسان بود، که در آن زمان میان اقوام مختلف برای خدایان رواج داشته است. ابراهیم (ع) برای منسوخ کردن آن رسم ناروا، مطابق روایات تورات و اسلام به قوم خود گفت که خدا فرمان میدهد یگانه پسرش را برای خدا قربان کند و مدت سه روز آن موضوع را تکرار نمود. پس از آنکه احساسات پیروان خود را برای آن عمل برانگیخت روز سوم پسر خود (مطبق روایات تورات اسحاق و در روایات اسلام اسماعیل) را در جای معینی آماده قربان کردن نمود. در آن وقت گوسفندی از پشت سنگها نمایان گشت و از سوی خدا ندا رسید که خدا قربانی کردن انسان را دوست ندارد. و این دستور یعنی نارضائی خدا از قربان کردن انسان باعث شد که رفته رفته آن رسم متروک و منسوخ گردد، و بجای آن قربانی کردن حیوان معمول شود.
2- قربانی غیر خونی شامل آب، شیر، عسل، روغنهای نباتی و حیوانی، شراب و آبجو بوده است.
فایل ورد 56 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 29 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 36 |
امام غایب
علامة مجلسی ره در جلاء العیون فرموده اشهر در تاریخ ولادیت شریف آن حضرت آن است که در سال 255 هجرت واقع شد و بعضی 56 و بعضی 58 نیز گفتهاند و مشهور آن است که روز ولادت شب جمع پانزدهم ماه شعبان بود و بعضی هشتم شعبان هم گفته اند و باتفاق ولادت آن جناب در سر من رای واقع شد، و باسم و کیفیت با حضرت رسالت صلی الله علیه و آله موافق است و در زمان غیبت اسم آن جناب را مذکور ساختن جائز نیست و حکم آن مخفی است و القاب شریف آن جناب مهدی و خاتم و منتظر و حجه و صاحب است. این بابویه وشیخ طوسی بسندهای معتبر روایت کردهاند که بشر بن سلیمان برده فروش که از فرزندان ابوایوب انصاری بود و از شیعیان خاص امام علی نقی (ع) و امام حسن عسکری (ع) و همسایةایشان بود در شهر سر من رأی، گفت که روزی کافور خادم امام علی نقی به نزد من آمد و مرا طلب نمود، چون به خدمت آن حضرت رفتم و نشستم فرمود که تو از فرزندان انصاری، ولایت و محب ما اهلبیت همیشه در میان شما بوده است از زمان حضرت رسول تا حال و پیوست محل اعتماد ما بودهاید و من تو را انتخاب میکنم و مشرف میگردانم به تفصیلی که به سبب آن بر شیعیان سبقت گیری در ولایت ما و تو را به رازهای دیگر مطلع می گردانم و به خریدن کنیزی میفرستم پس نامة پاکیزه نوشتند به خط فرنگی و لغت فرنگی و مهر شریف خود بر آن زدند و کینه زری بیرون آوردند که در آن دویست و بیست اشرقی بود، فرمودند بگیر این نامه وزرا و متوجه بغداد شو و در چاشت فلان روز بر سر جسد حاضر شد چون کشتیهای اسیران به ساحل رسد جمعی از کنیزان در آن کشتیها خواهی دید و جمعی از مشتریان از و کیلان امراء بنی عبا و قلیلی از جوانان عرب خواهی دید که بر سر اسیران جمع خواهند شد پس از دور نظر به برده فروشی که عمر و بن یزید نام دارد در تمام روز تا هنگامیکه از برای مشترین ظاهر سازد کنیزکی را که فلان و فلان صفت دارد و تمام اوصاف او را بین فرمود و جامةحریر آکنده پوشیده است و ابا و امنتاع خواهد نمود آن کنیز از نظر کردن مشتریان و دست گذاشتن به او خواهی شنید که از پس پرده صدای روی از او ظاهر می شود، پس بدانکه به زبان رومی میگوید وای که پردة عفتم دریده شد، پس یکی از مشتریان خواهد گفت که من سیصد اشرفی میدهم به قیمت این کنیز، عفت او در خریدن مرا راغبتر گردانید، پس آن کنیز بلغت عربی خواهند گفت به آن شخص که اگر به زی حضرت سلیمان بن داود ظاهر شوی و پادشاهی او را بیابی من به تو رغبت نخواهم کدر مال خود را ضایع مکن و به قیمت من مده. پس آن برده فروش گوید که من برای تو چه پاره کنم که به هیچ مشتری راضی نمیشود و آخر از فروختن تو چارهای نیست، پس آن کنیزک گوید که چه تعجیل میکنی البته باید مشتری به هم رسد که دل من با و میل کند و اعتماد بر وفا و دیانت او داشته باسم. پس در این وقت تو برو به نزد صاحب کنی و بگو که نامهای با من هست که یکی از اشراف و بزگواران از روی ملاطفت نوشتهای به لغت فرنگی و خط فرنگی و در آن نامه کرم و سخاوت و وفاداری و بزرگواری خود را وصف کرده است، این نامه را به آن کنیز بدن که بخوابند اگر به صاحب این نامه راضی شود من از جانب آن بزرگ وکیلم که این کنیز را از برای او خریداری نمایم. بشر بن سلیمان گفت که آنچه حضرت فرموده بود واقع شد و آنچه فرموده بود همه را به عمل آوردم. چون کنیز در نامه نظر کرد بسیار گریست و گفت به عمر بن یزید که مرا به صاحب این نامه بفروش و سوگند های عظیم یاد کردند که اگر مرا به او نفروشی خود را هلاک میکنم پس با او در باب قیمت گفتگوی بسیار کردم تا آنکه به همان قیمت راضی شد که حضرت امام علی نقی (ع) به من داده بودند پس زر را دادم و کنیز را گرفتم و کنیز شاد و خندان شد و با من آمد به حجرهای که در بغداد گرفته بودم و تا بحجره رسید نامة امام را بیرون آورد و میبوسید و بر دیدهها میچسبانید و بر روی زمین میگذاشت و به بدن میمالید، پس من از روی تعجب گفتم نامهای را میبوسی که صاحبش را نمیشناسی، کنیز گفت ای عاجر کم معرفت ببزرگی فرزندان و اوصیای پیغمبران گوش خود به من بسپارد و دل برای شنیدن سخن من فارغ بدار تا احوال خود را برای توشرح دهم. من ملیکه دختر شیوهای فرزند قیصر پادشاه رومم و مادرم از فرزندان شمعون بن حمون بن الصفا وصی حضرت عیسی (ع) است ترا خبر دهم بامر عجیب: بدانکه جدم قیصر خواست که مرا به عقد فرزند برادر خود درآورد و در هنگامیکه سیزده ساله بودم پس جمع کرد در قصر خود از نسل حواریون عیسی و از علمای نصاری و عباد و ایشان سیصد نفر و از صاحبان قدر و منزلت هفتصد کسی و از امرای لشکر و سرداران عسکر و بزرگان سپاه و سرکردهای قبائل چهار هزار نفر، فرمود تختی حاضر ساختند که در ایام پادشاهی خود بانواع جواهر مرصع گردانیده بود و آن تخت را بر روی چهل پایه تعبیه کردند و بتها و تعبیه کردند و تبها و چلیپاهای خود را بر بلندیها قرار دادند و پسر برادر خود را در بالای تخت فرستاد، چون کشیشان انجیلیها را بر دست گرفتند که بخوانند بتنها و چلیپاها سرنگون همگی افتادند بر زمین و پاهای تخت خراب شد بر زمین افتاد و پسر برادر ملکه از تخت افتاد و بیهوش شد، پس در آن حال رنگهای کشیشان متغیر شد و اعضایشان بلرزید. پس بزرگ ایشان به جدم گفت ای پادشاه ما را معاف دار از چنین امری که به سبب آن نحوستها روی نمود که دلالت میکند بر اینکه دین مسیحی به زودی زائل گردد. پس جدم این امر را به فال بد دانست و گفت به علماء و کشیشان که این تخت را بار دیگر بر پا کنید و چلیپاها را به جای خود قرار دهید. و حاضر گردانید برادر این برگشته روزگار بدبخت را که این دختر را به او ترویج نمائیم تا معاونت آن برادر دفع خوست این برادر بکند.
چون چنین کردند و آن برادر دیگر را بر بالا تخت بردند، و چون کشیشان شروع به خواندن انجیل کردند باز همان حالت اول روی نمود و نحوست این برادر و آن برادر برابر بود و سر این کار را نداشتند که این از سعادت سروری است نه نحوست آن دو برادر، پس مردم متفرق شدند و جرم غمناک به حرم سرای بازگشت و پردههای خجالت در آویخت، چون شب شد بخواب رفتم و در خواب دیدم که حضرت مسیح و شمعون و جمعی از حواریون در قصر جدم جمع شدند و منبری از نور نصب کردند که از رفعت بر آسمان سربلندی می کرد و در همان موضع تعبیه کردند که جرم تخت را گذاشته بود. پس حضرت رسالت پناه محمد (ص) با وصی و دامادش علی (ع) و جمعی از امامان و فرزندان بزرگواران ایشان قصد را به قدوم خویش منور ساختند پس حضرت مسیح به قدوم ادب از روی تعظیم و اجلال به استقبال حضرت خاتم الانبیاء (ص) شتافت و دست در گردن مبارک آن جماب در آورد، پس حضرت رسالت پناه (ص) فرمود که یا روح الله آمدهایم که ملیکه فرزند وصی تو شمعون را برای این فرزند سعادتمند خود خواستگاری نمائیم و اشاره فرمود به ماه برج امامت و خلافت حضرت امام حسن عسکری (ع) فرزند آن کسی که تو نامهاش را به من دادی پس حضرت نظر افکند به سوی حضرت شمعول و فرمود شرف دو جهانی به تو روی آورده، پیوند کن رحم خود را برحم آل محمد. پس شمعون گفت که کردم، پس همگی بر آن منبر برآمدند و حضرت رسول (ص) خطبه ای انشاء فرمودند و با حضرت مسیح مرا به حسن عسکری (ع) عقد بستند و حضرت رسول (ص) با حواریون گواه شدند، چون از آن خواب سعادت مآب بیدار شدم از بیم کشتن آن خواب را برای جدم نقل نکردنم و این گنج را یگان را در سینه پنهان داشتم و آتش محبت آن خورشید فلک امامت روز بروز در کانون سینه ام مشعل میشد و سرمایة صبر و قرار ما به باد فنا میداد تا به حدی که خوردن و آشانیدن بر من حرام شد و هر روز چهره کافی میشد و بدن میکاهید و آثار عشق نهانی در بیرون ظاهر میگردید، پس در شهرهای روم طبیبی نماند مگر آنکه جدم برای معالجة من حاضر کرد و از دوای درد من از او سئوال کرد و هیچ سودی نمیداد. چون از علاج درد من مأیوس ماند روزی به من گفت ای نور چشم من آیا در خاطرت چیزی و آرزوئی در دنیا هست که برای تو به عمل آورم؟ گفتم ای جد من درهای فرج بر روی خود بسته میبینیم اگر شکنجه و آزار از اسیران مسلمانان که در زندان توند دفع نمائی و بندها و زنجیرها از ایشان بگشائی و ایشان را آزاد کنی امیدوارم که حضرت مسیح و مادرش عایتی به من بخشند، چون چنین کرد اندک صحتی از خود ظاهر ساختم و اندک طعامی تناول نمودم پس خوشحال و شاد شد و دیگر اسیران مسلمان را عزیز و گرامی داشت. پس بعد از چهارده شب در خواب دیدم که بهترین زنان عالمیان فاطمة زهرا (س) بدیدن من آمد و حضرت مریم با هزار کنیز از حوریان بهشت در خدمت آن حضرت بودند، پس مریم به من گفت این خاتون بهترین زنان و مادر شوهر تو امام حسن عسکری (ع) است. پس به دامنش درآویختم و گریستم و شکایت کردم که امام حسن (ع) به من جفا میکند و از دیدن من ابا می نماید، پس آن حضرت فرمود که چگونه فرزند من به دیدن تو بیاید و حال آنکه به خدا شرک میآوری و بر مذهب ترسائی و اینک خواهرم مریم و دختر عمران بیزاری میجوید به سوی خدا از دین تو اگر میل داری که حق تعالی و مرم از تو خشنود گردند و امام حسن عسگری (ع) به دیدن تو بیاید پس بگو: اشهدان لا اله الا الله و آن محمد رسولالله چون به این دو کلمة طیبه تلفظ نمودم حضرت سیده النساء مرا به سینة خود چسبانید و دلداری فرمود و گفت اکنون منتظر آمدن فرزندم باشد که من او را به سوی تو میفرستم. پس بیدار شدم و آن دو کلمه طیبه را بر زبان میراندم و انتظار ملاقات گرامی آن حضرت میبردم، چون شب آینه در آمد به خواب رفتم خورشید جمال آن حضرت طالع گردید گفتم ای دوست من بعد از آنکه دلم را اسیر محبت خود گردانیدی چرا از مفارقت جمال خود مرا چنین جفا دادی؟ فرمود که دیر آمدن به نزد تو نبود مگر برای آنکه مشرک بودی اکنون که مسلمان شدی هر شب به نزد تو خواهم بود تا آنکه حق تعالی ما و تو را در ظاهر یکدیگر برساند و این هجران را به وصال مبدل گرداند، پس از آن شب تا حال یک شب نگذشته است که درد هجران مرا به شدت وصال دوا نفرماید. بشر بن سلیمان گفت چگونه در میان اسیران افتادی؟ گفت مرا خبر داد امام حسن عسکری (ع) در شبی از شبها که در فلان روز جدت لشکری به جنگ مسلمانان خواهد فرستاد، پس از عقب ایشان خواهد رفت، تو خود را در میان کنیزان و خدمتکاران بینداز به هیئتی که تو را نشناسند و از پی جد خود روانه شو و از فلان راه برو چنان کردم طلایه لشکر مسلمانان به ما برخوردند و ما را اسیر کردند و آخر کار من آن بود که دیدی و تا حال کسی به غیر از تو ندانسته است که من دختر پادشاه رومم و مردی پیر که در غنیمت من بحصة او افتادم از نام من سوال کردن و گفتم نرجس نام دارم، گفت این نام کنیزان است. بشر گفت این عجیب است که تو از اهل فرنگی و زبان عربی را نیک میدانی؟ گفت از بسیاری محبتی که جدم نسبت به من داشت می خواست مرا به یاد گرفتن آداب حسنه بدارند، زن مترجمی را که زبان فرنگی و زبان عربی هر دو میدانست مقرر کرده بود که هر صبح و شام می آمد و لغت عربی به من آموخت تا آنکه زبانم به این لغت جاری شد. کلینی و این بابویه و شیخ طوسی و سید مرتضی و غیرایشان از محمد بین عالی شأن سندهای معتبر روایت کردهاند از حکیمه خاتون که روزی حرت امام حسن عسکری (ع) به خانة من تشریف آوردند و نگاه تندی به نرجس خاتون کردند، پس عرض کردم که اگر شما را خواهش او هست به خدمت شما بفرستم، فرمود که ای عمه این نگاه تند از روی تعجب بود زیرا که در این زودی حق تعالی از او فرزند بزرگواری بیرون آورد که عدل را پر از عدالت کند بعد از آنکه پر شده باشد از ظلم و جور، گفتم او را بفرستم به نزد شما؟ فرمود که از پدر بزرگوارم رخصت بطلب در این باب حکیمه خاتون گوید که جامه های خود را پوشیدم و به خانة برادرم امام علی نقی (ع) رفتم، چون سلام کردم و نشستم بیآنکه من سخنی بگویم حضرت از ابتدا فرمود که ای حکیم نرجس را بفرست برای فرزندم، گفتم ای سید من، من از همین مطلب به خدمت تو آمدن که در این امر رخصت بگیریم فرمود: که ای بزرگوار صاحب برگت خدا میخواهد که تو را در چنین ثوابی شریک گردند و بهرة عظیمی از خیر و سعادت به تو کدامست فرماید که تو را واسطةچنین امری کرد. حکیمه گفت: بزودی به خانه خود برگشتیم و زفاف آن معدن فتوت و سعادت را در خانة خود واقع ساختم. بعد از چند روزی آن سعد اکبر را با آنزهره منظر به خانة خورشید انور یعنی والد مطهر او بردم و بعد از چند روز آن آفتاب مطلع امامت در مغرب عالم بقاء غروب نمود و ماه برج خلافت امام حسن عسکری (ع) در امامت جانشین او گردید، و من پیوسته به عادت مقرر زمان پدر به خدمت آن امام البشر میرسیدم. پس روزی نرجس خاتون آمد و گفت ای خاتون پا دراز کن که کفش از پایت بیرون کنم، گفتم توئی خاتون و صاحب من بلکه هرگز نگذارم که تو کفش از پای من بیرون کنی و مرا خدمت کنی بلکه من تو را خدمت میکنم و منت برد دیده می نهم، چون امام حسن عسگری (ع) این سخن را از من شیند گفت خدا تو را جزای خیز دهد ای عمه: پس در خدمت آن جناب نشستم تا وقت غروب آفتاب پس صدا زدم به کنیز خود که بیاور جامع های مرا تا بروم، حضرت فرمود ای عمه امشب نزد ما باش که در این شب متولد می شود فرزند گرامی که حق تعالی به او زنه میگرداند زمین را به علم و ایمان و هدایت بعد از آن که مرده باشد به شیوع کفر و ضلالت، گفت کی به هم میرسد ای سید من و من در نرجس هیچ اثر حملی نمییابم، فرمود که از نرجس به هم میرساند از دیگری . پس چیستم پشت و شکم نرجس را و ملاحظه کردم هیچگونه اثری نیافتم، پس برگشتم و عرض کردم حضرت تبسم فرمود و گفت چون صبح شود اثر حمل بر او ظاهر خواهد شد و مثل او مثل مادر موسی است که تا هنگام ولادت هیچ تغییری بر او ظاهر نشد واحدی بر حال او مطلع نگردید زیرا که فرعون شکم زنان حامله را می شکافت برای طلب حضرت موسی و حال این فرزند نیز در این امر شبیه است به حضرت موسی و در روایت وارد شده که حکمیه خاتون گفت که بعد از سه روز از ولادت حضرت صاحبت الامر (ع) مشتان لقای او شدم رفتم به خدمت حضرت امام حسن عسکری (ع) پرسیدم که مولای من کجا است؟ فرمود که سپردم او را به آن کسی که از ما و تو به او احق و اولی بوده چون روز هشتم شود بیا به نزد ما و چون روز هفتم رفتم گهوارهای دیدم بر سر گهواره دویدم مولای خود را دیدم چون ماه شب چهارده بر روی من می خندید و تبسم میفرمود، پس حضرت آواز داد که فرزند مرا بیاور چون به خدمت آن حضرت بردم زبان در دهان مبارکش گردانید و فرمود که سخن بگو ای فرزند ، حضرت صاحبت الامر (ع) شهادتین فرمود و صلوات بر حضرت رسالت پناه و سایر ائمه صلوات الله علیهم فرستاد و بسمالله گفت و آیه ای که گذشت تلاوت فرمود. پس حضرت امام حسن عسکری (ع) فرمود که بخوان ای فرزند آنچه حق سبحانه و تعالی بر پیغمبران فرستاده است پس ابتدا نمود از صحف آدم و به زبان سرمایی خواند و کتاب ادریس و کتاب نوح و کتاب هود و کتاب صالح و صحف ابراهیم و توریه موسی و زبور داود و انجیل عیسی و قران جدم محمد (ص) را خواند پس قصههای پیغمبران را یاد کرد. پس حضرت امام حسن عسکری (ع) فرمود که چون حق تعالی مهدی این است را به من عطا فرمود و ملک فرستاد که او را به سرا پردةعرض رحمانی برند پس حق تعالی به او خطاب نمود که مرحبا به تو ای بندةمن ه تو را خلق کردهام برای یاری دین خود و اظهر امر شریعت خود و توئی هدایت یافتةبندگان من قسم به ذات خودم می خورم که با طاعت تو ثواب میدهم و بنا فرمانی تو عقاب می کنم مردم را و به سبب شفاعت و هدایت تو بندگان را میآموزم و به مخالفت تو ایشان را عقاب میکنم مردم را و به سبب شفاعت و هدایت تو بندگان را میآمرزم و به مخالفت تو ایشان را عقاب میکنم، ای دو ملکه برگردانید او را به سوی پدرش و از جانب من او را سلام برسانید و بگوئید که او در پناه حفظ و حمایت من است او را از شر دشمنان حراست می نمایم تا هنگامی که او را ظاهر نمایم و حق را با او بر پا دارم و باطل را با او سرنگون سازم و دین حق برای من خالص باشد.
فایل ورد 36 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 53 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 45 |
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده.................................................................................................................................................................. 1
مقدمه................................................................................................................................................................... 2
کلیات سوره نبأ................................................................................................................................................. 3
جایگاه سوره نبأ.................................................................................................................................................. 5
بحث روایتی........................................................................................................................................................ 6
ارتباط سوره نبأ با سوره قبل.......................................................................................................................... 6
ویژگی و سبک سوره نبأ.................................................................................................................................. 8
فضیلت تلاوت سوره نبأ.................................................................................................................................... 8
مفردات سوره نبأ................................................................................................................................................ 9
اصل بحث (تفسیر آیات).................................................................................................................................. 18
جمع بندی.......................................................................................................................................................... 44
منابع..................................................................................................................................................................... 46
چکیده
در این تحقیق که بررسی تفسیر سوره نبأ می باشد. سعی شده براساس تفاسیر گوناگون که فهرست آن در پایان آمده، یک یک آیات مورد بررسی و تفحص قرار گیرد. ابتدا جایگاه سوره و پیوستگی آن با سوره های قبل و بعد و به دنبال آن تبین واژه ها و مفردات سوره و پس به بیان تفصیلی تفسیر هر یک از آیات پرداخته و نهایتاً در یک جمع بندی آنها را مورد بررسی قرار می دهیم.
مقدمه
در این تحقیق، تفسیر سوره نبأ از دیدگاه مفسران مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. شناخت بیشتر مسائل مبدأ و معاد و آشنایی بیشتر با قیامت و رستاخیز، علل انتخاب این سوره مبارکه به عنوان تحقیق می باشد که بررسی از دیدگاه تفاسیر مختلف ضمن آشنایی بیشتر با هر کدام از تفاسیر باعث شناخت تفاوت این تفاسیر از یکدیگر شد. مثلاً در تفسیر المیزان در تفسیر هر آیه معمولاً ابتدا لغات را از دیدگاه مفردات راغب و تفسیر البیان مورد بررسی قرار داده و سپس توضیحات تفسیری آیه را در سطح بالایی از توانایی فهم خواننده می آورد. تفسیر البیان مفردات سوره و واژه های مهم آنرا ابتدا بررسی کرده و سپس بطور اجمالی هر آیه را تفسیر می کند. در تفسیر نوین مفردات سوره کمتر مورد بررسی قرار گرفته و بیشتر سوره به حالت کلی بررسی می شود. در تفسیر نمونه در تفسیر هر آیه دیدگاه های مفسران مختلف را ابتدا از نظر واژه ها و سپس از نظر تفسیر منتها با بیانی ساده و شیوا که هر خواننده ای آن را متوجه شود مورد بررسی قرار داده است. در این تحقیق سعی بر این بوده است که از کلیه تفاسیر فوق استفاده شود تا واژه ها و تفسیر آیات در حد توانایی مورد بررسی قرار گیرد. ابتدا با کلیات سوره نبأ و ارتباط و پیوستگی آن از نظر چینش و مصحف با سوره های قبل و بعد آن آشنا می شویم. این سوره مکی و در جزء آخر قرآن آمده است. با پرسشی راجع به خبر عظیم آغاز شده و پس از بیان نعمت ها و مواهب الهی نشانه هایی از رستاخیز و قیامت را مطرح می کند. به دنبال آن علل سقوط به جهنم و عذاب های دردناک آنرا بیان کرده و در انتها مواهب بهشتی و علل رسیدن به آنها را برشمرده است. در پایان سوره راه صعود یا نزول هر فرد را از اعلی علیین به اسفل السافلین و به عکس را کاملاً به اختیار هر شخص قرار داده و این فرد انسان است که می تواند با قوه تمیز و داشتن اختیار هر کدام را برگزیند یا به اعلی ترین درجه صعود و یا تا انتهای پست ترین درجه نزول کند. این سوره نیز مانند سایر سوره های مکی لحنی تند و کوبنده دارد و آیات آن ارتباط لفظی و معنوی با یکدیگر دارند. پس از بررسی بحث روایتی و فضیلت تلاوت این سوره به سراغ بررسی واژه ها و مفردات این سوره رفته و آنها را بررسی خواهیم کرد. در ادامه تفسیر یک یک آیات را بطور تفصیل از دیدگاه مفسران نامبرده بررسی کرده و برداشت کلی از تفاسیر را لحاظ خواهیم کرد. در پایان نیز جمع بندی و خلاصه ای از این تحقیق به عمل خواهیم آورد.
کلیات سوره نبأ
این سوره مکی است و دارای 40 آیه می باشد. نام این سوره مبارکه به غیر از نبأ (عم- تسائل و معصرات) هم نامیده اند. این سوره مبارکه دارای یکصد و هفتاد و سه (173) کلمه می باشد.
تعداد حروف این سوره بر طبق تفسیر مجمع البیان 720 و بر اساس کشف الاسرار 707 حرف می باشد. این سوره از نظر ترتیب نزول در سال دوم هجرت و پس از سوره معارج و از نظر ترتیب مصحف و چینش هفتاد و هشتمین (78) سوره یعنی پس از سوره مرسلات آمده است.
این سوره مبارکه همانند اغلب سوره های مکی، روی مسأله مبدأ و معاد تأکید دارد. در آغاز با سئوالی استفهامی و همراه با تعجب آغاز شده و سپس به بیان نمونه هایی از مظاهر قدرت الهی که خود نمایانگر تأکیدی بر مسأله معاد و رستاخیز است پرداخته و سپس نشانه های آغاز رستاخیز را بیان کرده و گوشه هایی از عذاب دردناک کافران و به دنبال آن نعمت ها و مواهب بهشتی را بیان می کند و در انتها با انذار شدیدی که در آینده نزدیک گریبان کافران را خواهد گرفت به پایان می رسد.
به جزء سوره نبأ سوره های دیگری از قرآن کریم مثل (عنکبوت- انسان- غاشیه- شرح و فیل) نیز با سؤال آغاز می شوند که سوره های ( عنکبوت- انسان و غاشیه) سؤال استفهامی آن ها در ارتباط با مسأله معاد و قیامت و برگرفتن توشه ای از این دنیا برای آخرت و مورد آزمایش قرار گرفتن در رستاخیز است. به این ترتیب که الم اَحَسِبَ النّاسُ اَنْ یُتْرَکوُا اَنْ یَقوُلوُا ءامنّا وَ هُمْ لا یُفْتَنوْنَ.
العنکبوت (1و2): آیا مردم پنداشتند که تا گفتند ایمان آوردیم رها می شوند و مورد آزمایش قرار نمی گیرند.
هَلْ اَتی عَلیَ الانسانِ حینٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُنْ شیئاً مذکوُراً. الانسان (دهر)
آیا انسان را از آن هنگام از روزگار آید که چیزی در خور یاد کرد نبود.
هل اتئک حدیثُ الغاشِیَهِ. آیا خبر غاشیه به تو رسیده است. (غاشیه نامی برای قیامت است که حوادث وحشتناک آن ناگهان همه را زیر پوشش قرار می دهد.
در این سوره ها خداوند بزرگ از انسان سؤال می کند، حال آنکه در سوره نبأ خود خداوند تعالی سؤال کرده و پرسیده است از چه تساول می کنند که در واقع پرسش از تساول افراد از یکدیگر است. زمانی که کافران و طغیانگران با تعجب و انکار از یکدیگر می پرسند که پیامبر از کدامین روز و زنده شدن چه کسانی خبر می دهد.
جایگاه سوره نبأ
گفتیم این سوره مبارکه به بیان مسائلی از روز قیامت، آن روز بزرگ، پرداخته و گوشه هایی از عذاب سخت جهنم و نعمت ها و مواهب بهشتی را به تصویر می کشد و با سؤال آغازین سوره خبر از یوم الفصل داده و به دنبال آن با لحنی تهدید آمیز می فرماید به زودی از آن خبر آگاه خواهند شد. غالب آیات این سوره لحنی کوبنده و تکان دهنده و بیدار کننده دارد. و این نوع بیان باعث تأثیر بسیار عمیق روی افراد شده و حتی خفته دلان را نیز بیدار کرده و افراد بی توجه و بی احساس را نیز روحی تازه می بخشد[1]
ارتباط و پیوستگی سوره
گفتیم از نظر ترتیب سوره مبارکه نبأ بعد از سوره مرسلات است و از نظر ترتیب نزول بعد از سوره معارج است و اما ارتباط آن با سوره مرسلات:
در سوره مرسلات می فرماید: لیومِ الفَصلِ و ما اَدْراکَ ما یَوْمُ اَلْفَصْلِ و به دنبال آن به بیان خصوصیات آن روز پرداخته و عذاب و نعمت های آن دنیا را در جملاتی کوتاه، امّا تکان دهنده بیان می کند در انتهای سوره مرسلات با لحنی آمیخته از عتاب و سرزنش با یک استفهام آمیخته با تعجب می فرماید (فبأیِّ حدیثٍ بَعْدَهُ یُوءْمِنونَ) (اگر به قرآن ایمان نمی آورند) پس به کدام سخن بعد از آن ایمان می آورند. در سوره نبأ نیز با پرسشی استفهامی و آمیخته با تعجب آغاز شده که «از چه می پرسند» انگار بعد از بیان این همه نشانه ها جای بسی تعجب است که آن ها دیگر از چه تساول می کنند و این ارتباط بین این دو سوره را به خوبی بیان می کند.
1- تفسیر نمونه جلد 26
فایل ورد 45 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 28 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 38 |
ازدواج عبدالله با آمنه در چهارده قرن پیش
بیست و چهار سال از سن عبدالله بن عبدالمطلب گذشته بود که با آمنه ازدواج کرد، چند روزی نگذشته بود که از نوعروس زیبا و همسر مهربانش خداحافظی و برای تجارت بشام مسافرت کرد هنگامیکه بمکه برمی گشت در یثرب ( مدینه) وفات یافت و خبر اندوهبار مرگ وی زن جوان و باردار و عزیزش را داغدار و غمگین ساخت، ارثیة عبدالله کنیزی بنام برکه ( ام ایمن) و پنج شتر و چند تکه اسباب خانه بود.
تولد حضرت محمد ( ص)
دوران حمل آمنه با کدورت ورنج بسر آمد و پسری جذاب نیکو روی، مشگین موی. درشت چشم پا بسرای هستی نهاد. جد بزرگوارش عبدالمطلب او را ( محمد) یعنی ستوده آری این همان مولود مسعودی بود که خدای بزرگ بر سر او تاج نبوت و لباس خاتمیت بر اندام رسایش زیبنده ساخت.
تاریخ تولد حضرت محمد (ص)
تولد با سعادتش بروایت عامه بتاریخ 13 فروردینماه شمسی مطابق 20 آوریل سال 569 میلادی و 12 ربیع الاول سال عام الفیل و بنظر اکثریت امامیه در روز جمعه هنگام طلوع فجر 5 اردیبهشت شمشی- 25 آوریل 569 میلادی- 17 ربیع الاول درشهر مکه در خانه محمد بن یوسف و در زمان سلطنت پادشاه ایران یکی از شاهان ساسانی بوده است.
نسبت محمد (ص)
آمنه دختر وهب بن عبد مناف از خاندان زهره و عبدالله بن عبدالمطلب از خاندان هاشم و هاشمی بود.
مدفن عبدالله
شهر مدینه را آنزمان یثرب می گفتند و عبدالله در آن شهر مدفون شد و محمد (ص) یتیم بدنیا آمد.
خواب دیدن آمنه
آمنه در دوران حاملگی خوابهای نیکو می دید، شبی در خواب دید که نوری درخشان از وجودش تابیدن گرفت و تمام کشورهای دور و نزدیک را روشن ساخت.
به دایه سپردن محمد (ص)
ثروتمندان مکه برای اینکه کودکانشان از آب و هوای بهتری استفاده کنند آنها را بخارج از شهر مکه بدایه می سپردند و دایگان بیشتر بیابان نشین و بدوی بودند و در چند فرسخی شهر مکه سکونت داشتند و پس از دوران شیرخواری فرزندان را بپدر و مادرشان باز پس می دادند و پاداشی نیکو می گرفتند و همة عمر در ازای این خدمت از مزایائی برخوردار بودند.
آمنه در طلب پرستاری پاک سرشت بود و دایه ای مهربان و دلسوز را جستجو می کرد که محمد (ص) را باو بسپارد و عده ای او را نمی پذیرفتند چون می گفتند او یتیم است و پاداشی که قابل توجه باشد بآنها نمی دهند.
بیخبران غافل بودند که این وجود مقدس مایة مباهات و افتخار جهان و جهانیان خواهد شد.
حلیمه او را قبول کرد
حلیمه زنی بی چیز و فقیر بود که کسی کودکش را باو نمی داد برای اینکه نزد دیگران سرافکنده و شرمسار نگردد محمد را قبلو کرد و با خود به بیابان برد.
حلیمه سعدیه به او شیر می داد و محمد جز از پستان راستش شیر نمی نوشید و مانند کسی که بداند شیر پستان چپ حق برادر رضاعی اوست از نوشیدن شیر آن پستان خودداری می کرد.
شیما دختر حلیمه از محمد پرستاری می کرد و با او همبازی بود، تا اواخر سن چهار سالگی بخوشی و شادمانی بین طایفة بنی سعد پرورش یافت و از برکت وجود محمد برکت و وسعتی در آن طایفه پدید آمد که مورد توجه همه قرار گرفت.
احترام محمد (ص) در بزرگی نسبت به حلیمه
این طفیل گفت روزی پیغمبر را دیدم که گوشت قربانی بمردم می داد، ناگاه زنی وارد شد از جای برخاست و ردای خود را بر زمین انداخت و آنزن را بر رویش نشاند، از حاضرین پرسیدم این زن کیست؟ گفتند حلیمه مادر رضاعی محمد (ص) است.
مرگ مادر
شش سال از سن شریفش نگذشته بود که بهمراه مادر برای دیدار بستگان مادری و زیارت قبر پدرش بسمت یثرب (مدینه) حرکت کرد.
هنگام بازگشت بمکه آمنه بیمار شد و با تنی رنجور و چشمی گریان، آن زن داغدیده و افسرده در جلو دیدگان نورد دیده اش محمد (ص) چشم از جهان فرو بست و آن طفل در سن شش سالگی از پدر و مادر یتیم شد، کنیز مادرش برکه (ام ایمن) پرستاریش را پذیرفت و با حالی پریشان ودلی سوزان محمد (ص) را نزد جدش عبدالمطلب آورد.
مرگ عبدالمطلب
هشت ساله بود که عبدالمطلب هم بسرای جاودانی شتافت و سرپرستی او بوصیت جدش بعموی گرامیش ابوطالب محول شد.
محمد (ص) همیشه تفکر بود
آن کودک یتیم روی پدر را ندیده بود مادر مهربان و عزیزش را از دست داده بود مرگ جدش عبدالمطلب بر خاطرات حزن آور زندگیش افزوده بود، در قبیلة فقیری پرورش یافته و دعوای کودکان را برای بچنگ آوردن مشتی خرما تماشا کرده بود، این صحنه ها او را مغموم و متفکر و افسرده می ساخت و اغلب اوقات در تنهائی می نشست و باندیشه فرو می رفت. او از کودکی با کودکان دیگر فرق بسیار داشت و اعمال و رفتارش را همگان می ستودند.
قیافة محمد (ص)
چهره ای صاف و ساده و بی آلایش داشت، آثار شکوه و وقار از سیمایش هویدا بود سرش بزرگ، مویش بلند و زیاد، پیشانیش پهن، چشمانش سیاه و جذاب، مژه هایش بلند، دندانهایش سفید و قیافه اش دارای جذابیتی خاص بود که هر کس او را می دید فریفته اش می شد، گاهی لبخندی نمکین بر لب داشت و سخنانش شیرین بود، گفتاری ملایم و آرام و حافظه ای قوی داشت، آهنگ صدایش محکم و موزون بود، بیشتر اوقات را به تفکر می گذارند.
حرکت بشام
عمویش ابوطالب باو علاقة شدیدی داشت و در سن دوازده سالگی او را با خود برای تجارت بشام برد، محمد (ص) خواندن و نوشتن را نیاموخت و لیکن « بغمزه مسئله آموز صد مدرس شد».
پیشگوئی راهب نصرانی
در سفر شام بین راه راهبی بود مسیحی که نامش بحیرا و از علوم متداولة زمان با اطلاع بود و ازاسرار کتب آسمانی آگاهی داشت، محمد (ص) را دید و در قیافة تابناک و ناصیة بلندش دقیق شد، به ابوطالب گفت از این پسر مواظبت کن روزی می آید که برای خدا کارهای بزرگ انجام می دهد، شأن او بزرگ است و پیغمبر این امت است که با شمشیر خروج خواهد کرد. نام بحیرا جرجیس بی ابی ربیعه بوده است.
چوپانی محمد (ص)
محمد (ص) چون بسن بلوغ رسید برای تأمین معاش به شبانی مشغول شد، روزها و شبها در بیابان وسیع و لم یزرع عربستان. درباره خدا به تفکر می پرداخت و در کمال نجابت و شرافت و امانت بسر می برد، مردم داری و بزرگواری و قدرت روحی و معنوی و وسعت اندیشسه داشت و بهمین مناسب ( محمد امین) لقب یافت.
تجارت کردن محمد (ص)
به تشویق عمویش ابوطالب شبانی را ترک و نمایندگی بازرگانی خدیجه سیدة قریش را پذیرفت و با کاروان تجارتی از مکه بجانب شام رهسپار شد و با سودی کلان بسوی خدیجه برگشت، آنزن بزرگوار از لیاقت و کاردانی و تدبیر و فراست و کیاست محمد در کار تجارت خشنود شد و این دوستی جنبة معنوی بخود گرفت و آن علاقه بحدی رسید که از آن دو وجود مقدس دودمان رسالت و خاندان طهارت و تقوی و معنویت و فضیلت پدید آمد و فروغ ایزدی آنها عالم و عالمیان را روشن ساخت.
خواب دیدن خدیجه
پیش از وصلت محمد (ص) با خدیجه، آن بانوی عالیقدر شبی در خواب دید قرص آفتاب چرخ زنان بپایین آمد تا نزدیک زمین رسید و بسوی سرایش فرود آمد و از پرتو تابناکش از خواب بیدار شد.
تعبیر خواب
خدیجه شتابان نزد عمویش ورقه بن نوفل که دانشمندی روشندل بود رفت و خوابش را گفت، ورقه گفت: مردی بزرگ ترا بهمسری بر می گزیند که بر آسمان دین آفتابی تابان باشد.
افکار خدیجه
خدیجه خوابش را فراموش نمی کرد و درباره آن رؤیا و تعبیرش همیشه اندیشناک بود و درباره بزرگان و جوانان قریش و صفات و حالاتشان بررسی و مطالعه می کرد و هر کس که بخواستگاریش می آمد دل روشنش او را نمی پذیرفت.
برگشت محمد (ص) از سفر شام
سفری که محمد (ص) از شام مراجعه نمود وارد خانه خدیجه شد و گزارش مسافرتش را بیان کرد، آفتاب مهر و الفت و محبت وجود محمدی در کانون قلب خدیجه و خلوتخانة ضمیرش تابید و آن شعشعهی سرمدی سراسر وجودش را تسخیر کرد، خدیجه شور و احساس، عشق و محبتش را نسبت به محمد (ص) با نفیسه و رازدارش در میان گذاشت.
نفیسه نزد محمد (ص) آمد
نفیسه نزد محمد (ص) رفت و چنین گفت: چرا آسمان زندگانیت را به ستارة تابناک آرایش نمی دهی؟ من آمده ام بپرسم اگر زنی فرزانه و از حیث مال و کمال و جمال یگانه باشد و بخواهد با تو وصلت و ازدواج کند می پذیری؟
محمد (ص) پرسید آیا آن زن کیست؟
نفیسه گفت : خدیجه بانوی مهربان.
محمد (ص) با الهام قلبی و توجه باطنی قبول کرد، در این هگام محمد (ص) 25 سال داشت و خدیجه چهل ساله بود.
جشن ازدواج محمد (ص) با خدیجه
جشنی باشکوه در خانة اشرافی خدیجه برپاشد ابوطالب پیشوای قریش و عموی محمد (ص) خطبه پیمان زناشوئی آنها را خواند و چنین گفت:
برادرزادة من محمد (ص) اگرچه از هرگونه ثروتی تهی دست است ولیکن مال و ثروت سایه ایست فانی و پارسائی و اصالت دودمان نوریست باقی که هیچ مال و مکنتی هم تراز آن نیست. محمد (ص) 25 سال با آرامش خاطر و همکاری و همفکری با خدیجه زندگی کرد.
محمد (ص) بوضع آینده می اندیشد
محمد (ص) از فساد اخلاق جامعه و اختلاف طبقاتی و استغراق مردم در منجلاب پستی و رذالت و ربا خواری و مادیگری و تعدی بحق دیگران و تجاوز زورمندان به بیچارگان رنج می کشید و غم می خورد و در فکر علاج و چاره بود.
انزوای محمد (ص)
او همیشه در جائی خلوت و بیشتر در کوه حرا به تفکر و عبادت و ریاضت، زمان را پشت سر می گذارد و بتفکر و مراقبت ساعاتی را می گذراند.
حالات روحی خاصی برایش پیش می آمد و اتصالش از مبدأ غیب مطلقاً قطع نمی شد و امواج نیروی غیبی در اندیشه اش رسوخ می کرد و میدانست که هدایت این گمراهان و نجات این سرگشتگان وادی جهالت باید به دست توانای پرقدرت معنوی او انجام گیرد.
محمد (ص) به نبوت مبعوث شد
فایل ورد 38 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 29 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 34 |
در زمانی از تاریخ که ایران در گیرودار زایش یک نوزاد تمدنی بود که قرار بود درآینده تمدن شکوهمند ایران هخامنشی شود «زَرَتاوشترَه پسر پوروش اسپَه» از خاندانِ «اسپیتامَه» در خوارزم (شمال ازبکستانِ کنونی) ظهور کرد. زَرتاوشترَه بمعنای شتر زرین است. شتر در خوارزم و بیابانهای آسیای میانه یک حیوان بسیار مفید به شمار میرفت زیرا سواری بود، بارکش بود، شیر برای تغذیه میداد، از گوشتش تغذیه میشد، از پشمش پوشاک و چادر ساخته میشد، و از پوستش فرش و سپر و ابزار میساختند؛ و به این علتها انسانها برای شتر ارج و منزلتی قائل بودند، و برای فرزندانشان اسم شتر را با پسوندهای زیبا برمیگزیدند، و یکی از این نامها «زرتاوشتره» (شتر زرین) را پوروشاسپه برای فرزند خویش برگزیده بود. اسب نیز چون یک حیوان سودمند بود، نام فرزندانشان را به آن پیوند میزدند. نامهائی که پسوند «اسب» دارند (ویشتاسپه، اورونتاسپه، جاماسپه، پوروشاسپه، کرشاسپه)، همه منسوب به اسب هستند. برای گاو نیز آریائیان احترام خاصی قائل بودند، زیرا هم شیر میداد، هم زمین را شخم میزد هم بار میبرد هم ازگوشتش تغذیه میکردند هم از پوستش پوشاک وکفش و فرش میساختند. از اینرو برای انتخاب نام فرزندانشان انتساب به گاو نیز میمون و خجسته تلقی میکردند، و ما در ایران به نامهائی برمیخوریم که با نام گاو پیوند خورده است؛ از این جمله است گائوماتا که نام معروفترین اصلاحطلب تاریخ باستان است. گائومادپان نام یک ایرانی نامدار مدینه دردههء سوم هجری است که نامش را درجریان ترور خلیفهء دوم- عمر- میشنویم. چونکه سگ درمیان ایرانیان یک جانور پسندیده بود برخی از نامهای ایرانی به این جانور نیز منسوب است، و ما نام «اسپَکه» (سگ) را در میان نامهای فرمانروایان ایرانی قبائل اشکیدا (اسکیت) در شمال آذربایجان مییابیم. وقتی مجموعهئی از این نامها را در کنار یکدیگر بگذاریم، دیگر دیدن اینکه نام زرتشت با شتر پیوند دارد هیچ شگفتی را برای ما ایجاد نمیکند، و به راحتی میتوانیم قبول کنیم که زرت اوشتره به معنای شتر زرین است و معنای دیگری ندارد، و لازم نیست که- همچون استادان پورداوود و آذرگشسپ- خیال کنیم که چنین نامی نمیتواند برای پیامبر بزرگ ایرانیان برازنده باشد، و بیهوده در تلاش برآئیم که معنای دیگری را برای آن بیابیم.
بزرگ ایرانیان برازنده باشد، و بیهوده در تلاش برآئیم که معنای دیگری را برای آن بیابیم.
پژوهشگران تاریخ ایران باستان دربارهء تاریخ و محل ظهور زرتشت اتفاق نظر ندارند؛ گاه ویرا تا ششهزار سال قم به عقب میبرند، وگاه اورا معاصر داریوش بزرگ میدانند. در اوستای بازنویسی شده در عهد شاپور دوم ساسانی (قرن چهارم میلادی) زرتشت را بنا بر روایات مغان آذربایجان اهل آذربایجان دانستهاند و زمان او را قرن هفتم یا ششم قم ذکرکردهاند. البته این روایت نمیتواند درست باشد؛ زیرا بیتردید زرتشت متعلق به دورانی بسیار دورتر ازاین تاریخ بوده و به زمانی تعلق داشته که هنوز مهاجرت آریائیان به درون ایران آغاز نشده بوده است. محققان عقیده دارند که لهجهئی که گاتای زرتشت به آن سروده شده از لهجههای دوران بسیار دورتر اززمان مادها است؛ و آبادیها و وقایعی که در گاتا ازآنها نام برده شده نشان میدهد که وقایع مربوط به زرتشت درشرق فلات ایران اتفاق میافتاده است. ایرانیان از قرن نهم قم به بعد در غرب فلات ایران با دولتهای عیلامی و آشوری آشنائی داشتهاند، و اگر آنگونه که روایات مغان آذربایجان ادعا کرده زرتشت از اهالی آذربایجان میبود، اصولا او نیز میبایست از تمدن آشوری دارای اطلاع وافی میبود، و در چنین صورتی حتما میبایست اثر این آشنائی در کتاب او بازتاب مییافت. روایات مغها زمان زرتشت را تا قرن ششم قم به جلو آوردند، و این زمانی بود که دولت ماد در اوج شکوه بود، و زرتشت نیز بنا بر این روایاتِ نادرست در سرزمین اصلی دولت ماد زندگی میکرد. اگر چیزی از حقیقت در این روایات نهفته بود اصولا میبایست زرتشت در سرودههایش به دولت ماد و شاه ماد اشاره میکرد؛ در حالیکه اصلا چنین چیزی وجود ندارد و درسخنان او هیچ نشانهئی از تشکیلات سیاسی زمان ماد به چشم نمیخورد. زرتشت از حکومتگران ایرانی با صفتهای «کاوی» و «کرپن» و «اوسیج» یاد میکند، و تنها فرمانروای مقتدری که او ازوی نام برده است ییما فرزند ویوَنگهان (جمشید فرزند هوشنگ) است که به دورانِ ماقبل مهاجرت آریائیها به هند تعلق داشته است. او از ییما به گونهئی یاد میکند که گوئی اندکی پیش از او میزیسته و او خانوادهاش را میشناخته است. نام آبادیهائی هم که زرتشت درگاتا آورده به هیچوجه درردیف نامهائی که درسلطنت مادها وجود داشت نمیگنجد. روایات سنتی که میگویند که زرتشت از آذربایجان به شرق کشور مهاجرت کرد ازنظر تاریخی هیچ اعتباری نمیتواند داشته باشد. خود زرتشت تصریح دارد که از آغاز کارش در خوارزم بوده و بعد هم به باختر (بلخ) رفته است؛ وچه گواهی بهتر ازگواهی خود زرتشت است؟. منطقهء ظهور زرتشت چنان از غرب ایران و از میانرودان وآسیای صغیر به دور بوده که هیچ نامی از اقوامی که در این سرزمینها میزیستهاند به آن منطقه نرسیده بوده است. در اواخر هزارهء دوم قم تنها ارتباطی که مردم نواحی غربی فلات ایران با شرق فلات داشتهاند روابط عیلامیها با آن ناحیه بوده که کاروانهای بازرگانیشان تا دوردستترین مناطق شرق فلات ایران میرسیده و ساختههای تمدنی آنها را به آن مناطق حمل میکرده است. زرتشت حتی وقتی میخواهد از کشور عیلام یاد کند از آن به عنوان «اقلیم هفتم» و «خوانیرَث» نام میبَرد و اشاره میکند که درآن سرزمین بیعدالتی حکمفرما است و فرمانش دردست انگرهمنیو است، و حاکمانش پیرو انگرهمنیو هستند. او کاویهائی که درصدد تشکیل اتحادیه جنگها به راه میافکندند را به شاهانی تشبیه میکند که در خوانیرث زندگی میکردند و اهورامزدا را نمیشناختند و دیواپرست بودند:
فایل ورد 34 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 17 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 20 |
تولد و کودکی امام حسین ( ع) :
قلب مرد به تپش افتاده بود . با سرعت کوچه های شهر مدینه را پشت سر می گذاشت تا هر چه زودتر خود را به پیامبر برساند . دوست داشت اولین کسی باشد که آن خبر مهم را به رسول خدا می رساند . در راه هر که را می دید ، سرا غ پیامبر را می گرفت تا آنکه چشمش از دور به حضرت رسول افتاد . با عجله خود را به پیامبر رساند در حالی که عرق از سر و صورتش جاری بود ، نفسی تازه کرد وگفت :«ای رسول خدا ! چشم ودل شما روشن باد !مژده دهید که خداوند فرزند دیگری به پاره تن شما – فاطمه «ع» -عنایت نمود .» با شنیدن این خبر ، لبهای حضرت به خنده گشوده شد وبرق شادی در چشمان مبارکش نمایان گشت . هفت روز از تولد دومین فرزند فاطمه زهرا «ع»گذشته بود که فرشته آسمانی از طرف خداوند خبر آورد که :«ای رسول ما !نام این مولود راحسین بگذار…»
حضرت زهرا (ع) برای فرزندش – حسین ـ گوسفندی را قربانی کرد تا آن را بین نیازمندان و فقیران شهر تقسیم کند. پیامبر، حسین را مانند حسن دوست داشت . او را در آغوش می گرفت و می بوسید وهمیشه می گفت :« حیسن از من است و من از حسینم.» پیامبر به یاران خود می فرمود: « هرکس حسن وحسین را دوست بدارد ،مرا دوست داشته است و هرکس با آنها دشمنی کند، با من دشمنی کرده است. » دوران کودکی :
حسین«ع» دوران کودکی خود را همراه با برادرش حسن «ع» در کنار جدش ـ رسول خداـ و پدر و مهربانش گذراند. روزهایی با حوادث تلخ وشیرین که درسهایی از شجاعت ، محبت و فداکاری را به دنبال داشت.
یکی از آن وقایع آموزنده برای حسن و حسین «ع» مربوط به زمانی است که جدشان حضرت محمد «ص» به مسافرت رفته بودند و مادرشان حضرت زهرا «ع» با پولی که از همسرش علی «ع» گرفته بود به بازار رفت و با آن یک پرده و دو دستبند نقره خرید. حضرت زهرا «ع» یکی از دستبندها را به دست حسن کرد و دیگری را به دست حسین . پرده زیبایی را هم که خریده بود، بر درخانه آویخت مدتی گذشت. پیامبر از سفر بازگشت ویکسر به در خانة دخترش آمد تا بعد از مدتها دیداری داشته باشد. حضرت فاطمه«ع» ازخوشحالی دوید تا رسول خدا را در آغوش یگیرد؛ اما دید پدرش رفته است. بسیار غمگین و افسرده شد وبه فکر فرو رفت. با خودش گفت حتماً پدرم از چیزی ناراحت شده است. زود پردة گران قیمت را برداشت و با مهربانی دستبندها را از دست حسن وحسین بیرون آورد و به آنان گفت : « عزیزان من ! این دستبندها و پرده را پیش پدر بزرگتان ببرید. رسول خدا اکنون در مسجد نشسته است.» وقتی حسن و حسین وارد مسجد شدند، پیامبر سخن خود را قطع کرد. حسن و حسین را روی زانوهای مبارک نشاند و نوازش کرد. بعد دو نفر فقیر را صدا زد و دستبندها را به آنها بخشید. سپس نگاهی به جمعیت حاضر در مسجد انداخت و دونفر دیگر را که لباسی پاره و مندرس به تن داشتند صدا زد ، پرده ها را دو تکه کرد به آنها داد تا برای خود لباسی آماده کنند.
حسن وحسین «ع» از همان دوران کودکی علاقة زیادی به یادگیری علوم داشتند. یک روز هر کدام خطی نوشتند و خدمت رسول خدا آوردند و سؤال کردند : « خط کدام یک از ما بهتر است؟» حضرت، نگاهی به خط خوش آنها انداخت ودر حالی که لبخندمی زد ، فرمود:« هر دو خوب است .» گفتند :« نه کدام بهتر است؟» حضرت فرمود : «ای عزیزان من ! من مکتب نرفته ام و هرگز الفبایی ننوشته ام. خط شناسی کار کسانی است که اهل نوشتن باشند. از پدرتان سؤال کنید که خط نویس و کاتب وحی است.» حسن و حسین خدمت پدرشان علی «ع» رفتند و سؤال کردند :«خط کدام یک از ما بهتر است؟» امیرالمؤمنین نگاهی به چهرة معصوم فرزندان خود انداخت. حضرت نمی خواست بگوید خط کدام یک بهتر از دیگری است لذا لحظه ای به فکر فرورفت سپس در حالی که دوباره به خط خوش حسن وحسین نگاه می کرد ، فرمود: «هر دو خوب است؛ چون نوشتن را خودتان یادگرفته اید ،حق آن است که قضاوت این کار را به عهدة مادرتان بگذارید. به کارهای کودکان ، بیشتر مادران رسیدگی می کنند. هر چه او بگوید من هم همان را می پسندم.» حسن و حسین خدمت حضرت فاطمه «ع» آمدند و همان سوال را پرسیدند. حضرت زهرا فرمود: « هر دوخوب است آن قدر خط شما زیبا وخواناست که پیدا کردن تفاوت بین آنها کار مشکلی است اصلا بهتر است کار دیگری انجام دهیم . هرچند که این قرعه کشی است و خط شناسی نیست ، ولی خوب است . این گردنبندی که می بینید از عاج فیل است که هفت دانه دارد . این دانه ها را روی زمین می ریزیم . هرکدام از شما که دانه های بیشتری جمع کرد ، خط او از دیگری بهتر است . » حسن و حسین (ع ) قبول کردند . سپس حضزت فاطمه (ع) دانه ها را روی زمین ریخت آنها با سرعت دویدند و هر کدام توانستند سه دانه از روی زمین بردارند ، اما دانة آخری نصف شده بود و به هر کدام یک نصفه رسید، نتیجه مساوی بود ! حسن و حسین (ع) هر دو راضی و خشنود شدند و گفتند : « پایان کار همان شد که جدمان رسول خدا و پدرمان و شما فرمودید ، اما ما دلمان نمی خواست که دانة عاجی شکسته شود .» حضرت زهرا فرمودند : «دانه به دست شما شکسته نشد ، خدا آن را شکست و چیزی را که خدا بشکند ، بسیار ارزشمند خواهد بود . »
درسهایی که حسین (ع) در خردسالی از مکتب جدش رسول خدا آموخته بود باعث شد که با اخلاق و رفتاری دلنشین و شایسته مورد مهر و توجه همه قرار بگیرد . با آنکه کودکی بیش نبود ، ولی همیشه از حق و حقیقت دفاع می کرد .بسیار شجاع و بافراست بود . در پاکیزگی و ادب بین همسالان خود محبوبیتی خاص داشت . در سن نوجوانی میان جوانان بنی هاشم در سوارکاری و شمشیر زنی کم نظیربود . همه او را در حسن خلق ، امانت و عدالت به پیامبر شبیه می دانستند . بیشتر وقتها لباس سرخ بر تن داشت . بسیار با سلیقه و منظم بودو در اجرای احکام دین و اقامه نماز جدیت بسیار می کرد و هرگاه لازم می دید در کمال ادب حرفهایش را با دیگران به صراحت بیان می کرد . یک روز امیر المومنین به حسین (ع) فرمود « فرزندم ! برخیز و بالای منبر برووبا مردم سخن بگو . دوست دارم که مردم قریش تورا بهتر بشناسند وبیشتر قدر تو را بدانند و پیش تو فکر نکنند که تو چیزی نمیدانی .» حسن (ع) که در آن زمان جوان برومندی بود ، بالای منبر رفت و بعد از حمدو ثنای خدای بزرگ و درود بر رسول خدا فرمود :
« ای مردم علی (ع) شهر هدایت است ، هرکسی داخل آن شهر شود ، نجات پیدا خواهد کرد و هر کس از آن روی برگرداند و دوری کند ، هلاک و نابود خواهد شد . » وقتی حسین (ع) سخنانش تمام شد و ار منبر پایین آمد ، علی (ع) اورا در آغوش گرفت وصورتش را غرق دربوسه کرد. سپس روبه جمعیت کرد و فرمود : « … حسن و حسین امانتهای رسول خدا هستند که به من سپرده شده اند و من نیز آنها را به شما می سپارم . در روز قیامت رسول خدا از شما سؤال خواهند کرد که از امانتهای من چگونه نگهداری کرده اید . » با آنکه پیامبر و حضرت علی درباره حسن و حسین (ع) بسیار سفارش کرده بودند، بعد از شهادت علی (ع) کوردلان ، یک بار دیگر با شهادت امام حسین (ع) دشمنی خود را با خاندان پیامبر اعلام کردند .
بعد از شهادت امام حسن ، امام حسین (ع) به امانت و رهبری برگزیده شد . او مرد ایمان و عمل بود . شبها با خدا مناجات می کرد و روزها به کار و کوشش و راهنمایی مردم مشغول می شد . همیشه به فکر مردم فقیر و تهیدست بود و با آنان به نیکی رفتار میکرد و از آنان دلجویی می نمود . یه مردم می فرمود : « از همنشینی با مستمندان دوری نکنید .»
امام حسین «ع» همچون پدرش علی «ع» در تاریکی شب کیسه های سنگین آذوقه را بر دوش می گرفت وبه خانه تهید ستان می برد . همة سعی و کوشش امام این بود که فقرو نابرابریها را از بین ببرد وعدل و برابری را برقرار کند .امام حسین (ع) تلاش می کرد تا مردم را هر چه بیشتر باخدا و آیین مقدس اسلام آشنا کند .
دوران امام حسین ( ع) و یزید :
در زمان امام حسین (ع) یزید ستمگر در شام به حکومت رسید . یزید به دروغ خود را جانشین پیغمبر می نامید . در آمد کشور اسلامی را صرف خوشگذرانی و قماربازی و کارهای شخصی خودش و دوستانش می کرد . یزید به دستورهای قرآن و احکام اسلامی بی توجه بود و با اعمال و رفتار خود ، نشان داده بود که برای رسیدن به حکومت ، تظاهر به مسلمان بودن می کند . وقتی یزید به حکومت رسید ، از امام حسین (ع) خواست که حکومت و رهبری او رابپذیرد و امضاء کند ؛ اما امام حسین که خود عهده دار مقام راستین امامت و ولایت اسلام بود ، نمی توانست رهبری و حکومت یزید ستمگر را قبول و امضاء کند . امام حسین (ع) سعی می کرد تا ذهن مردم را روشن کند و مردم را نسبت به حکومت یزید هوشیار و آگاه نماید . ایشان می فرمود : «مگر نمی بینید که حق پایمال شده است و ستمگری و باطل غلبه کرده است . در چنین زمانی هر مؤمنی باید برای شهادت آماده شود و از حق و حقیقت دفاع نماید . شهادت و جانبازی در راه خدا پیروزی است و زندگی با ستمگران جز ننگ و خواری چیزی نیست .»
حرکت امام حسین (ع) از مدینه :
دیگر مدینه جای امنی برای امام و یارانش نبود . آنهابه سوی مکه هجرت کردند و با این کار نشان دادند که خلافت یزید را قبول ندارند . مردم معنای این کار را می فهمیدند . پای سخنان امام حسین (ع) می نشستند و به حرفهایش گوش می دادند .
مردم کوفه هم از اتفاقاتی که در مکه می افتاد ، با خبر می شدند . آنها نامه های زیادی به سوی مکه فرستادند و در آن از امام حسین دعوت کردند که به کوفه برود و به جای یزید ، خلافت مسلمین را به دست بگیرد . با آنکه مردم کوفه در زمان حضرت علی (ع) و امام حسن مجتبی ، بی وفایی خود را ثابت کرده بودند ، با این حال امام حسین (ع) برای آنکه حجت را به آنها تمام کرده باشد ، پسر عمویش «مسلم » را به کوفه فرستاد تا اخباری از اوضاع آنجا به دست بیاورد .
وقتی مسلم وارد کوفه شد و استقبال گرم و خوب مردم را دید ، نامه ای به امام نوشت . امام حسین (ع) پس از دریافت نامه ، همراه با یارانش به سوی عراق حرکت کرد . یزید که از حضور مسلم در کوفه وحشت افتاده بود ، یکی از یاران شرور و سفاک خود را به نام ( ابن زیاد ) به سوی کوفه فرستاد . مردم ترسو و سست ارادة کوفه با تهدیدهای ابن زیاد به زودی همراهی و بیعت خود را با مسلم به دست فراموشی سپردند . مسلم تنها ماند ، ولی تسلیم نمی شد .
شجاعت او مردم کوفه را به تعجب واداشته بود . هجوم ناگهانی گروهی از دشمنان ، مسلم را غافلگیر کرد . او در جنگی نابرابر به آرزوی خود یعنی شهادت در راه خدا دست یافت .
فایل ورد 20 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 25 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 34 |
کسی که یک مقداری آشنا باشد به منطق قرآن، می بیند که این قرآن است که وادار کرد پیغمبر اسلام را به اینکه با این سرمایه دارها دائماً در جنگ باشد و با این کسانی که در حجاز و در طائف و در مکه و اینها، سرمایه دار بودند و صاحب قدرت و اشخاص قلدری که قدرتمند بودند، قرآن بود که پیغمبر اکرم را وادار کرد به اینکه با این مردمی که با ملیت مردم، با منافع توده های مردم مخالف هستند و استثمار می کنند اینها را، با اینها باید جنگ بکنید و تادیبی حاصل بشود.
جنگهایی که پیغمبر در زمان حیاتشان فرموده اند (بعد از اینکه آن وقتی که اسباب جنگ فراهم شد برایشان) این جنگها همیشه با زورمندها بوده است، با آنها مثل ابوسفیان و امثال آنها که قدرتمندها بودند و اینها منافع ملتها را، ملت خودشان را میخواستند برای خودشان چیز بکنند و ظلم و ستمکاری و اینها، بی عدالتی رایج بوده است و جنگهایی که واقع شده، بین مستضعفین بوده و مردم طبقه سه (فقرا) با این زورمندها و آنهایی که می خواستند حق فقرا را اصولاً خدامحوری و دین گرایی پایه اصلی اندیشه ایشان بوده و همواره بر دفاع از حریم ارزشهای اسلام و قرآن تاکید کردهاند و حتی جنگها را به منظور توسعه اسلام در عالم بیان داشته اند، در دوران دفاع مقدس می فرمایند:
«جنگ ما جنگ عقیده است و جغرافیا و مرز نمی شناسد»
این به ان مفهوم است که مبنای تفکر مبارزاتی امام (ره) دیانت است که در همه زمینه ها بر فهم فقهی تکیه دارد و هدف آن پیاده کردن اسلام و تربیت انسان سالم در جوامع است.
ترسیم چنین افق وسیعی از حوزه دفاعی حضرت امام (ره) تحقیقی است جامع که از بضاعت این مقدمه خارج است ولی با اندک دقتی بعد جهانی و همیشگی امر دفاع را در اندیشه های والای معظم له می توان دید: دفاع از اسلام و مسلمین، دفاع از محرومین و مستضعفین، دفاع از حزب الله، دفاع از نهضت و کشور اسلامی، دفاع از جان، مال و آبرو و دفاع از عزت و استقلال سیاسی و...
این الگوگیری دفاعی دقیقاً منطبق بر قرآن و سیره پیامبر (ص) است. ایشان با دقت سیره پیامبر (ص) و ائمه (س) را مورد بررسی قرار داده، درسهای لازم را از آن گرفته و به دیگران آموخته اند.
آشنایی حضرت امام (ره) با سیره نبوی پیامبر (ص) در حقیقت یافتن الگو و سرمشق زندگی برای دستیابی به حیات طیبه الهی است. سیره حضرت در نحوه ارتباط با خداوند، دوستان، دشمنان، منافقان، حکومت و هبری، تبلیغات، سیاست خارجی، جنگ و صلح، اسیران جنگی، آموزش و سازماندهی و... تمامی آموزنده است، چنانکه در بیانی فرموده اند:
«اگر یک ملتی بخواهد مقاومت کند برای یک هدف حقی، باید از تاریخ استفاده کند. از تاریخ اسلام استفاده کند ببیند که در تاریخ اسلام چه گذشته، و اینکه گذشته سرمشق است برای ما»، «ولکم فی رسول الله اسوه حسنه» پیغمبر بزرگ اسلام، همه چیزش را فدای اسلام کرد، تا پرچم توحید را به اهتراز در آورد.»
این پیر فرزانه همواره در طول حیات مبارزاتی و انقلابی خود سعی داشتند سیره پیامبر اسلام (ص) و ائمه معصومین (س) را به دور از هرگونه خرافه و اندیشه واهی ارائه دهند و دنباله روی آنان قرار گیرند:
«با خدای خویش عهد نموده ایم که دنباله روی امام خود سیدالشهدا (ع) باشیم» جنگهای اسلام مقصدی جز تربیت انسانها و جاری کردن احکام خداوند و ممانعت از ظلم ستمگران نداشته است. و مکتب اسلام هم استفاده از جنگ را تا مرز ضرورت، محدود ساخته و آن را به عنوان آخرین وسیله برای جلوگیری از تجاوز و طغیان و تادیب مفسدان و ظالمان پذیرفته است. مفسدانی که براساس امیال شیطانی خود همیشه در صدد پایمال کردن حقوق مادی و معنوی انسانها بوده و هیچ گاه جوامع بشری از وجود چنین افرادی خالی نبوده است، و با توجه به اینکه اسلام شریعتی صریح و گویا برای مشکلات انسانها، و صاحب روشهایی قاطع و قابل اجرا است؛ در اوج عطوفت و مهربانی، در برابر ستمکاران و جباران شدت عمل دارد به این علت دستوراتی قاطع به پیروانش صادر نموده و خواهان مبارزه تا رفع فتنه در عالم شده است، و امام راحل با آگاهی کامل در تمامی مراحل مبارزاتشان از این فکر بهره جستهاند:
«هیهات که خمینی؛ در برابر تجاوز دیوسیرتان و مشرکان و کافران به حریم قرآن کریم و عترت رسول خدا و امت محمد- صلی الله علیه و آله وسلم- و پیروان ابراهیم حنیف ساکت و آرام بماند و یا نظارهگر صحنه های ذلت و حقارت مسلمانان باشد. من خون و جان ناقابل خویش را برای ادای واجب حق و فریضه دفاع از مسلمانان آماده نموده ام و در انتظار فوز عظیم شهادتم. قدرتها و ابر قدرتها و نوکران آنان مطمئن باشند که اگر خمینی یکه و تنها هم بماند به راه خود که راه مبارزه با کفر و ظلم و شرک و بت پرستی است ادامه می دهد و به یاری خدا در کنار بسیجیان جهان اسلام، این پا برهنه های مغضوب دیکتاتورها، خواب راحت را از...
فایل ورد 34 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 33 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 23 |
فهرست مقدمه
آیه 1و2
آیه 3و4
آیه 5و6
آیه 7و8
آیه 9و10
آیه 11و12
آیه 13و14
آیه 15و16
آیه 17و18
آیه 19و20
آیه 21و22
آیه 23و24
آیه 25و26
آیه 27و28
آیه 29و30
آیه 30و31
منبع : تفسیر نمونه اثر استاد مکارم شیرازی
تفسیر سوره ی دهر ( انسان )
این سوره در مدینه نازل شده و 31 آیه دارد
محتوای سوره : این سوره از یک نظر به پنج بخش تقسیم می شود :
در بخش اول از آفرینش انسان و خلقت او از نقطه ی امشاج ( مختلط ) و سپس هدایت و آزادی اراده ی او سخن می گوید
دربخش دوم سخن ازپاداش ابرار و نیکان است که شان نزول خاصی درمورد اهل بیت ( ع ) دارد که به آن اشاره خواهد شد.
دربخش سوم دلایل استحقاق این پاداش ها را در جمله هایی کوتاه و موثر باز گو می کند
دربخش چهارم به اهمیت قرآن و طریق اجرای احکام و را ه پر فراز و نشیب خود سازی اشاره شده
در بخش پنجم سخن از حاکمیت مشیت الهی ( درمین مختار بودن انسان ) به میان آمده است
برای این سوره نامهای متعددی است که مشهورترین آن ها سوره ی انسان و سوره ی ( هر ) و سوره ی ( هل اتی ) است که هر کدام از آن ها از یکی از کلمات اوائل سوره گرفته شده هر چند در روایاتی که بعداً در فصیلت سوره می خوانیم تنها از ( هل اتی ) یاد شده
فصیلت تلاوت سوره : درحدیثی از پیغمبر ( ص ) آمده است ( کسی که سوره ی هل اتی را بخواند پاداش او بر خداوند بهشت و لباس های بهشتی است )
در حدیثی از امام باقر (ع) آمده که ( یکی از پادشاههای کسی که سوره هل اتی ر ا درصبح پنج شنبه بخواند این است که در قیامت با پیغمبران اکرم ( ص ) خواهد بود )
بسم الله الرحمان الرحیم به نام خداوند بخشنده ی بخشایندگار
( آیه 1 ) به این که بیشترین بحث های این سوره پیرامون قیامت و نعمت های بهشتی است ولی در آغاز آن سخن از آفرینش انسان است چرا که توجه به این آفرینش زمینه ساز توجه به قیامت و رستاخیز است ، می فرماید : آیا ( چنین نیست که ) زمانی طولانی بر انسان گذشت که چیز قابل ذکری نبود
هل اتی علی الانسان حین من الدهر لم یکن شیئاً مذکوراً
منظور از انسان دراینجا نوع انسان است و عموم ا فراد بشر را شامل می شود.
( آیه 2 ) بعد از این مرحله نوبت آ فرینش انسان، و موجود قابل ذکر شدن است. می فرماید: ما انسان را از نقطه ی مختلطی آفریدیم و او را می آزماییم ( بدین جهت او شنوا و بینا قرار دادیم ( انا خلقنا الا نسان من نطفه امشاج نبتلیه فجعلناه سمیعاً بصیرا ً )
آفرینش انسان از نقطه ی مخلوط ممکن است اشره به اختلاط نطفه ی زن و مرد و ترکیب اسپرم و اوول بوده باشد همان گونه که در روایت اهل بیت ( ع) اجمالاً به آن اشاره شده .
یا اشاره به استعداد های مختلفی که دردرون نطفه از نظر عامل وراثت از طریق ژن ها و مانند آن وجود دارد، و یا اشاره به اختلاط مواد ترکیبی نطفه است چرا که از دهها ماده مختلف تشکیل یافته و یا اختلاط همه ی این ها با یکدیگر
معنی اخیر از همه جامع تر و مناسبتر است.
جمله ی ( نبتلیه ) اشاره به رسیدن انسان به مقام ( تکلیف و تعهد و مسئولیت وآزمایش و امتحان ) است و از آن جا که آزمایش و تکلیف بدون آگاهی ممکن نیست، در آخر آیه اشاره به ابراز شناخت و چشم و گوش می کند که در اختیار انسان ها قرار داده است.
( آیه 3 ) از آن جا که تکلیف و آزمایش انسان علاوه بر مسئاله آگاهی و ابراز شناخت نیاز به دو عامل دیگر یعنی هدایت واختیار دارد – این آیه به آن اشاره کرده می فرماید ( ماراه را به او نشان دادیم خواه شاکر باشد و پذیرا گردد یا ناسپاس ( انا هدیناه السبیل اما شاکراً و اما کفوراً )
هدایت : دراینجا معنی و سیع و گسترده ای دارد که هم هدایت تکوینی را شامل می شود و هم هدایت فطری و هم تشریعی را هر چند سو ق آیه بیشتر روی هدایت تشریعی است.
( آیه 4 ) دراین آیه اشاره ی کوتاه و پرمعنایی به سر نوشت کسانی که راه کفر و کفران را می پو یند کرده و می فرماید: ( ما برای کافران زنجیرهلا و غلها و شعله های سوزان آتش آماده کرده ایم )
( انا اعتدنا للکافرین سلاسل اغلا لاً و سعیراً )
ذکر غل و زنجیر وسپس شعله های سوزان آتش بیان گر مجازات عظیم این گروه است که در آیات ذکر قرآن نیز به آن اشاره شده و عذاب و اسارت در آن جمع است.
( آیه 5 ) شان نزول : سندی بزرگ بر فضیلت اهل بیت پیامبر ( ص )
ابن عباس می گوید : حسن و حسین ( ع ) بیمار شدند، پیامبر ( ص) با جمعی از یاران به عیادتشان آمدند و به علی ( ع) گفتند : ای ابوالحسن ! خوب بود نذری برای شفای فرزندان خود می کردی
علی ( ع) و فاطمه ( ع ) و فضه که خادمه ی آن ها بود نذر کردند که اگر آن ها شفا یابند سه روز ، روزه بگیرند
چیزی نگذشت که هر دو شفا یافتند، درحالی که از نظر مواد غذایی دست خالی بودند علی ( ع ) سه من جو قرض نمود و فاطمه ( ع ) یک سوم آن را آرد کرد ونان پخت هنگام افطار سائلی بر در خانه آمد و گفت : السلام علیکم اهل بیت محمد ( ص ) : سلام بر شما ای خاندان محمد ! مستمندی از مستمندان مسلمان هستم غذایی به من بدهید.
آنان همگی مسکین را بر خود مقدم داشتند و سهم خود را به او دادند و آن شب جز آب ننوشیدند روز دوم هم چنان روزه گرفتند و موقع افطار وقتی که غذایی را آماده کرده بودند ( همان نان جویی ) یتیمی بر در خانه آمد آن روز نیز ایثار کردند و غذای خود را به او دادند ( بار دیگر با آب ا فطار کردند و روز بعد را نیز روزه گرفتند )
درسومین روز سپری به هنگام غروب آفتاب بر در خانه آمد باز هم سهم غذای خود را به او دادند هنگامی که صبح شد علی ( ع ) دست حسن و حسین ( ع ) را گرفته بود و نزد پیامبر ( ص ) آمدند و پیامبر ( ص ) آنان ر ا مشاهده کرد، دید از شدت گرسنگی می لرزند. فرمود این حالی را که در شما می بینم برای من بسیار گران است و سپس بر خواست و با آن ها حرکت کرد هنگامی که وارد خانه ی فاطمه ( ص ) شد دید در محراب عبادت ایستاده در حالی که از شدت گرسنگی شکم او به پشت چسبیده و چشمانش بر گودی نشسته پیامبر ( ص ) ناراحت شد ودر همین هنگام جبرئیل نازل گشت و گفت ای محمد این سوره را بگیر، خداوند با چنین خانه ای به تو تهنیت می گوید سپس سوره ی ( هل اتی ) را بر او خواند
بعضی گفته اند که آیه ی ( ان الابرار ) تا آیه ی ( کان سعیکم مشکوراً ) که مجموعاً هیجده آیه است در این موقع نازل گشت
آن چه در بالا آوردیم بض حدیثی است که با کمی اختصار در الغدیر آمده است و در همان کتاب 34 نفر از علمای معروف اهل سنت نام می برد که این حدیث را در کتاب های خود آورده اند
به این ترتیب روایت فوق از روایتی است که در میان اهل سنت مشهور بلکه متواتر است.
و اما علمای شیعه همه اتفاق نظر دارند که این 18 آیه یا مجموع این سوره درماجرای فوق نازل شده است و همگی بدون استثناء در کتب تغییر یا حدیث روایت مربوط به آن ر ا به عنوان یکی از افتخارات و فضایل مهم علی ( ع ) و فاطمه زهرا و فرزندانشان ( ع ) آورده اند.
تفسیر پاداش عظیم ابرار: در آیات گذشته بعد از آن که انسان ها را به دو گروه بثا کر و کفور یا شکر گزار و کفران کننده تقسیم کرد اشاره ای کوتاهی به مجازات و کیفر سخت کفران کنندگان آمده بود، در این جا به سراغ پاداش های شکر گزاران و ابرار ( نیکان و پاکان ) می رود و نکات جالبی دراین زمینه یاد آوری می کند نخست می فرماید به یقین ابرار از جامی می نوشند که با عطر خوشی آمیخته است ( ان الا برار یشربون من کاس کان مزاجها کا فوراً )
آیه ی فوق نشان می دهد که این شراب طهور بهشتی بسیار معطر و خوشبو است و هم ذائقه از آن لذت می برد و هم شامه
( آیه ی 6 ) سپس بر سرچشمه ای که این جام شراب از آن پر می شود اشاره کرده و می افزاید از چشمه ای که بندگان خاص خدا از آن می نوشند و از هر جا بخواهند آن راجاری می سازند ( علینا یشرب بها عباد الله یفجرونها تفجیراً )
آری ! این که در حدیثی از امام باقر ( ع) نقل شده که در توصیف آن فرمود: این چشمه ای است در خانه ی پیغمبر اسلام ( ص ) که از آن جا بر خانه سایر پیامبران و مومنان جاری می شود.
آری! همان گونه که در دنیا چشمه های علم و رحمت از خانه ی پیامبر ( ص ) به سوی بندگان خدا و نیکان سرازیر می شود در آخرت که تجسم بزرگی از این برنامه است چشمه شراب طهور الهی از همین بیت و حی می جوشد وشاخه های آن به خانه های مومنان سرازیر می گردد او با نوشیدن از این شراب هرگونه اندوه و ناراحتی و ناخالصی را از درون جان خود می شویند
( آیه 7 ) در آیات بعد به ذکر اوصافی اعماق که ( اجرای و عبادالله دارند، پرداخته ، و با ذکر پنج وصف دلیل استحقاق آن ها را نسبت به این همه نعمتهای بی مانند توضیح داده، می فرماید آن ها به نذر خود وفا می کنند ( یوفون بالنذر ) و از روزه که از شر وعذاب گسترده است بیمناکند ( و یخافون یوماً کان شره مستطیراً )
ترس آنان از شر آن روزبزرگ اشاره به ایمانشان به مسئاله معاد و احساس مسئولیت شدید در برابر فرمان الهی است
( آیه 8 ) سپس به ذکر سومین عمل شایسته پرداخته می گوید، غذای خود را با این که به آن علاقه ( ونیاز ) دارند به مسکین و یتیم می دهند ( یطعمون الطعام علی حبه مسکیناً و یتیماً و اسیراً )
فایل ورد 23 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 131 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 35 |
تاریخ تشیع در مکه، مدینه
حمله سلطان سلیم به ممالیک در سال 7 ـ 1516، شریف مکه را بر آن داشت تا تسلط دولت عثمانی بر سرزمین حجاز را به رسمیت بشناسد. اندکی بعد، فتح نخست بغداد (در سال 1534) و بصره (به سال 1536) سبب شد تا دولت عثمانی در قلب سرزمین های کهن اسلامی حضور یابد.
در چشم مردمان عرب، سلیم و جانشینان او سلطان الروم بودند، اما این روشن بود که آنچه امپراطوری عثمانی به دست آورد، تنها یک توسعه جغرافیایی نبود، بلکه صرف نظر از تمایلات و باور مذهبی اجداد سلطان سلیم، بعد سیاسی و مذهبی پیدا کرده بود.
اکنون قیافه دولت عثمانی با مسؤولیت سنگینی جلوه می کرد. موقعیت به دست آمده جدید، دستیابی به مقام «خادم الحرمین»ی; یعنی عنوان متظاهرانه ای بود که از ممالیک خلع شده به ارث رسیده بود و به دلیل داشتن ادعای «خلیفة المسلمین»، نخستین وظیفه این دولت حمایت و حفاظت از دو شهر مکه و مدینه، فراهم کردن وسائل نگهداری و تأمین آسایش آن دو شهر، ایجاد نظمی مطمئن و امنیت سالانه برای حاجیان، دفاع از مذهب و عقیده و حفظ وحدت مؤمنان بود.
در اصل، با توجه به وظایف رسمی یک حاکم عادل، هیچ چیز تازه ای رخ نداده بود. تنها پس از شکست دولت ممالیک و پیوستن آخرین سلسله ترکمان در آناتولی شرقی، مقابله با دولت صفوی که مدعی تسلط بر دارالاسلام در محدوده حق خود بود، مطرح شده بود.1
روی کار آمدن سلطان سلیم اول، کسی که خطر بزرگ قزلباشان را در نخستین روزهای پیش از روی کار آمدنش درک می کرد، به عنوان یک نقطه عطف در حیات مذهبی و سیاسی امپراطوری عثمانی شناخته می شود.2 او و جانشینانش با حمایت سرسختانه از تسنن و پس از آن، حمایت های دینی از نهادها و تأسیسات مذهبی، توانستند بمانند و پس از شکست تهدید قزلباشان صفوی، تمامیت ارضی خود را حفظ کنند. با این حال، طبیعت ناهمگون امپراطوری که از زمان تأسیس، شاهد همزیستی گروه های شیعه و سنی، بلکه بالاتر، بدعتگرا بود، همچنان حفظ شد.
این تصور خطاست که گفته شود پس از تصرف ممالک تحت سلطه ممالیک، نوعی همگونی مذهبی به وجود آمد، به عکس، به جز یک استثنای برجسته مانند مصر، این امر (ناهمگونی) با تبلیغات شدیدتر صفویان دنبال شد، به طوری که صفویه با رد کردن عقاید افراطی و پذیرفتن نوعی تشیع معتدل و میانه رو، امید کسب هواداری جوامع کوچک اما ریشه داری را داشتند که در سراسر سرزمین های عربی امپراطوری پراکنده بودند.
یک نگاه سریع به نقشه مذهبی ِ امپراطوری ِ توسعه یافته، خود گویای این واقعیت است که مذهب شیعه امامی تا حدود زیادی در عراق، بحرین، شرق جزیرة العرب، یمن، حجاز، لبنان، سوریه و نیز میان اکثریت شهرهای مرکزی مانند بغداد، بصره، و شهرهای مقدس عراق، و همچنین حلب، دمشق، صیدا، مرسا و بالأخره دو شهر مقدس مکه و مدینه حضور داشته است.
این مقاله تحقیقی ِ عمیق، درباره «اوضاع تشیّع در امپراطوری عثمانی» نیست، بلکه امید آن، تنها مشارکت در بررسی تاریخ تشیع در قلمرو عثمانی در قالب بررسی پنج مورداست که اولا نمونه برخورد دولت عثمانی است باتشیع وثانیا نمودار وضعیت و گرایش های جوامع شیعی است که تحت سیطره حکومت سنی ها زندگی می کنند; مکه و مدینه، جبل عامل، حلب و دمشق.
تشیع در مکه و مدینه
حضور تشیع یا هواداری از علی(علیه السلام) به صورت فردی یا خاندانی در مکه، و نیز به صورت عناصر محلی یا مهاجر از نقاط دیگر، به طور جدی با تاریخ این شهر به نخستین روزهای حضور اسلام در آن باز می گردد. ظهور سلسله خودمختارِ محلیِ خاندانِ شیعی بنی الحسن، به روشنی از موقعیت بالا و ماهیت این حضور خبر می دهد.
مسأله ای که برای مدتی طولانی مورد غفلت بوده، موضع گرایش های شیعی سه سلسله از شرفا است که یکی پس از دیگری از قرن دهم به بعد حاکم بر مکه شدند; جعفری ها، هواشم و بنو قتاده; مسأله ای که اخیراً دریک مقاله عالی توسط R. Mortel مورد بررسی قرار گرفته است.3
وی در پرتو منابع اهل سنت، به روشنی نشان داده است که شرفای مکه به طور رسمی، از تشیعِ به صورت نوع میانه رو زیدی آن، دست کم تا اوایل قرن پانزدهم (میلادی) حمایت می کرده اند. سنی ها به طور غالب، شرفایِ مکّی ِ حامی ِ زیدیان و امام زیدی را که اجازه می یافت در مسجد اعظم (مسجدالحرام) بر مذهب خود نماز بگزارد، سرزنش می کردند. به دیده آنها، مکه محل تجمع بدعتگران یا مجمع الروافض شده بود!
مارتل خاطر نشان کرده است که در قرن پانزدهم، تا اندازه ای به دلیل فشار ممالیک، شرفای مکه به تدریج با روی آوردن به تسنن شافعی، اقدام به قطع پیوند خود با زیدیه نمودند. این واقعیت که شماری از آنها زیر نظر دانشمندان سنی به تعلیم حدیث پرداخته و اجازه از آنها دریافت داشتند، از دید مارتل، به معنای شاهدی قطعی بر تغییر رویه مذهبی شرفای مکه می باشد.4 به باور من، باید در این مسأله احتیاط بیشتری شود; زیرا ما از منابع شیعی در می یابیم که چگونه برخی از دانشمندان شیعی به تعلیم حدیث نزد عالمان سنی پرداخته و از آنها اجازه دریافت می داشته اند; گرچه همین منابع تغییر مذهب شرفا را یادآور می شوند که البته در آغاز دوره عثمانی رخ داده و نیز این که این تنها راه حفظ خودمختاری آنها و حفظ قدرت واقعی آنها بر حجاز بوده است.5
افزون بر حضور مستمر نیروهای منظم مستقر در جده و مکه تحت فرماندهی سنجق بیک و اهمیت جدیدی که به منصب قاضی حنفی داده شد، آمدن عثمانی ها به شهر نیز کوشش های واکنش گرایانه ضد صفوی را به شهر مکه آورد (و جو ضد صفوی را به ایجاد کرد.) ترس از جاسوسان صفوی کاملا محسوس بود، به طوری که منجر به بسته شدن دوره ای و نوبتی راه بیابانی حج، بصره، لحسا، جزیره، به ویژه در طی سال های 1555 تا 1591 شد.6
این وضعیت در سال های 1047 / 1638 به اوج خود رسید، زمانی که فرمان اخراج همه زائران ایران از مکه و ممانعت از انجام حج توسط آنها در سالهای آتی، توسط سلطان مراد چهارم صادر شد.7 گرچه وقایع بعدی نشان می دهد که این فرمان چندان جدی گرفته نشد و حجاج ایرانی همانند دیگران، همچنان به حج می آمدند. در واقع شرفای مکه، دلایل فراوانی برای اجازه دادن به حجاج ایرانی برای آمدن به حج و داشتن روابط خوب با صفویه، داشتند. آنها به عنوان اعقاب پیامبر(صلی الله علیه وآله)، مورد احترام و ستایش تمامی مؤمنان شیعه تحت حاکمیت صفویان بودند. اشخاص بلند پایه درباری، مقامات مذهبی و ثروتمندان افراد دست و دلبازی بودند که بخشش هایی در قالب هبه یا وقف داشتند. با این وصف، حضور حسن بن عجلان حسنی به عنوان یکی از شرفای مکه در دربار شاه عباس، تعجب انگیز نخواهد بود.8 به هر روی، ما باید به خاطر بسپاریم که حج، نقش مهمی را در اقتصاد حساس مکه در زمینه تجارت بر عهده داشت و ممانعت از آمدن تاجران ایرانی، بر روی درآمد کسان زیادی که در این موقعیت به تجارت مشغول بودند، تأثیر می گذاشت.
به هر حال تشیع در مکه فعال بود، حتّی به نظر می رسد که گاه در پوشش تسنن به فعالیت می پرداختند. به عنوان مثال می توان به خاندان طبری اشاره کرد که اینان از سادات حسینی بودند و در میان آنها، فقیه، امام، شاعر و مورخ وجود داشت. آنها تا اواسط قرن دوازدهم از طبرستان به مکه آمده و در این دیار اقامت گزیدند. همین طور آنها در قرن سیزدهم توانستند با حمایت شرفای مکه، نظارت بر پست مذهبی مهمی; مانند امامت مقام ابراهیم و در نتیجه منصب مفتی شافعی را به دست آورند.9 این درست است که اعضای این خانواده در منابع به عنوان دانشمندان سنی اصیل یاد و معرفی شده اند،10 اما گفته شده که یکی از آنها با نام سید عبدالله بن محمد طبری (م بعد از 1044 / 1635) نسخه ای از یک کتاب برقی (م بعد از 183 / 799) دانشمند شیعی را که در باره احادیث اهل بیت(علیهم السلام)بوده کتابت کرده که این خود پرسش ها و تردیدهایی را در باره مذهب واقعی آنها مطرح می کند.11
مورد مشابه وضعیت احمدبن فضل بن محمد باکثیر مکی (م 1047 / 38ـ1637) شاعر و منجم است. او در حمایت شریف مکه درآمد تا آنجا که کتاب «وسیلة المآل فی مناقب الال»* را به او اهدا کرد. وی در مقدمه کتابش خاطر نشان می کند که از خدا به سبب اعطای محبت اهل بیت، که شایسته آن هستند، سپاسگزار است. این چیزی است که در منابع شیعه برادر به حساب آوردن او به عنوان یک پیرو مخلص علی(علیه السلام)، علی رغم وابستگی ظاهریش به مذهب شافعی، کافی است.12
* ـ شرح حال وی در سلافة العصر ص 204 آمده است. وی این کتاب را در سال 1027 تألیف کرده که عنوان کتاب ماده تاریخ آن است.
نکـ : ذریعه، ج 25، ص 83
به هر روی، چنین به نظر می رسد که تشیع از بیرون وارد مکه شده است. اگر شیعیان ایرانی، در مواقعی، در ورود به مکه مشکل داشتند، شیعیان ساکن مناطق عربی چنین مشکلی را نداشتند. دلایل آنها برای آمدن به مکه عبارت بود از انجام فریضه حج، تجارت، زندگی در کنار خانه خدا در پرهیز از مسائل دنیوی، و یا به عکس برخورداری از بذل و بخشش شرفا، بسیاری از افراد یا خاندان های شیعه مذهب در طی قرن شانزدهم و هفدهم در مکه اقامت گزیدند. آنها به عنوان شاعر، مورخ و محدث شهرتی به دست آورده و با دانشمندان سنی درآمیختند، از آنها حدیث شنیدند و اجازه روایتی دریافت کردند. برخی از آنها نیز به کار تألیف کتاب های رجال یا حدیث مشغول شدند. همین شهرت بود که کسان دیگری را وا می داشت تا برای تحصیل نزد آنها بیایند.
آنها مدت زمانی در مکه می ماندند و برخی مواقع همانجا ازدواج می کردند و بعدها مکّه را به قصد مناطق دیگر; از جمله وطن خود، عراق، ایران یا هند، ترک می کردند.
در اینجا به بیان چند نمونه قابل توجه می پردازم.
داود الحکیم انطاکی (م 1008 / 1600 یا 1011 / 1603) یک طبیب مشهور با گرایش های صوفیانه، نزد یک دانشمند ایرانی و چند شیخ جبل عامل تحصیل کرد. او گفته است که مراسم حج را با شهید ثانی انجام داده و سپس در قاهره سکونت گزیده است. شهرت وی به عنوان طبیب سبب رنجش علمای محلی از وی شد که او را به روافضی گری متهم کردند. وی به مکه گریخت و از حمایت شریف حسن بن ابی نُمَیّ برخوردار شد. 13
فایل ورد 35 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 8 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 12 |
کلمه"تاریخ"بر وزن"تعریف"مصدر و به معناى شناختن حوادث و علت و زمانپدید آمدن آن است، و اصطلاحا به معناى باستانشناسى و طبقات الارض نیز استعمال مىشود، و گفتار ما در معناى لغوى آن یعنى تاریخ نقلى است و تاریخ نقلى عبارت است از ضبطحوادث کلى و جزئى، و نیز نقل آن و گفتگو پیرامون آن.
باید دانست که بشر از قدیمترین عهد زندگى و زمان وجودش در زمین به ضبط حوادثاهمیت مىداده، و تا آنجا که ما مىدانیم در هر عصرى از اعصار عدهاى دیگر همیا به ذهن مىسپردهاند، و یا یادداشت نموده و یا کتاب تالیف مىکردهاند، و عدهاى دیگر همآنچه را که آنان ضبط کرده بودند دستبه دست مىگرداندند، و پیوسته انسان در جهاتمختلف زندگى خود از تاریخ استفاده مىکرده، یا در طرز تشکیل اجتماع از تاریخ الگو برمىگزیده، و یا از سرگذشت گذشتگان عبرت مىگرفته، و یا داستانسرائى مىکرده، و یا با نقل آن شوخى و تفریح مىکرده، و یا در مسائل سیاسى، اقتصادى، صنعتى و یا غیر آن مورداستفاده قرار مىدادهاند.
لیکن فن تاریخ با این همه شرافت و منافع که دارد، همواره ملعبه دو عامل فساد بوده، واز این به بعد هم خواهد بود، و این دو عامل تاریخ را از صحت طبع، و صدق بیان به سوى باطلو دروغ منحرف کرده است.
دو عامل مهم همواره در فن تاریخ دخالت کرده و موجب فساد و بى اعتباری آن گشتهاند
عامل اول: حکومتهاى خودکامهاى بوده که به حکم خودکامگى و داشتن قوه وقدرت، هر چیزى که به نفعش تمام مىشد، اشاعه مىداده است، (هر چند دروغ محضمىبود)و هر چه را که به ضررش تمام مىشده، با اعمال قدرت، جلوى اشاعه آن را مىگرفتهاست، (هر چند که صدق محض مىبود)و یا آن را به صورتى اشاعه مىداد که باز به نفعشتمام شود، و این چیزى نیست که کسى در آن تردید داشته باشد(اصلا اقتضاى خودکامگىهمین است و همواره به چشم خود مىبینیم)که اینگونه حکومتها باطل و دروغ را به لباسحق و صدق در مىآورند، و به خورد مردم مىدهند علتش هم این است که انسان چه فرد فردشو چه مجتمعش، بر این فطرت مفطور شده و به هر جور که ممکن باشد منافع را به سوى خود جلبنموده، و ضررها را از خود دفع مىکند، و کسى که کمترین شعورى داشته باشد و بتواند اوضاعحاضر عصر خود را درک نموده و در تاریخ امتهاى گذشته و حتى امتهاى خیلى دور نظربیفکند، این حقیقت را مىبیند.
عامل دوم: متهم بودن بینندگان و شنوندگان حوادث و مطالب تاریخى، و نیز آنکسانى است که از ایشان نقل مىکنند، و یا در کتاب خود مىآورند، و چون ما مىدانیم کهاین دو طایفه، خالى از احساسات باطنى و یا تعصبهاى قومى نیستند، و در آنچه که تحملمىکنند و یا در باره آن داورى مىنمایند حب و بغض و یا تعصبهاى درونى را دخالتمىدهند، براى اینکه حاملین اخبار در گذشته، با در نظر گرفتن اینکه حکومت در اعصار ایشانحکومت دین بوده، و قهرا خود آنان متدین به یکى از ادیان و مذاهب بودهاند، و احساساتمذهبى و تعصبات قومى در ایشان شدید بوده، قهرا اخبار تاریخى آنان از آن جهت که یکحدى از آن به احکام دین بر مىخورده، مشوب با آن احساسات و تعصبات بوده است.
همچنانکه امروزه به چشم خود مىبینیم احساسات و تعصبهاى شدیدى که مردم مادى نسبتبه آزادى در شهوات و هواهاى نفسانى و علیه دین و عقل دارند باعثشده که خبرنگاران امروزآن تعصبها را در اخبارى که مىدهند و یا مىنویسند دخالت دهند، همانطور که گذشتگاندر آنچه ضبط کرده و نقل نمودهاند، دخالت دادهاند.
فایل ورد 12 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 31 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 41 |
مطالعه و بررسی دلایل اثبات وجود خدا در فلسفه اسپیتوزا، این نتیجه را به دست می دهد که مبنای پذیرش وجود خدا توسط او دلایلی است که از فسلفة دکارت در اختیار داشته است. هر چند برخی از شارحین فلسفه اسپیتوزا براهین موجود در آثار او را بعضاً متفاوت دانستهاند[1] اما واقعیت این است که اصل و اساس این براهین همان اصول موضوعه ای است که او از آثار دکارت آموخته است. این احتمال قوی به نظر می رسد که تفاوت استدلالهای اسپیتوزا و دکارت در خصوص اثبات وجود خدا بیشتر مربوط به نتایجی باشد که دو فیلسوف (و خصوصاً اسپیتوزا) از آنها استخراج کرده اند.
به هر حال صرفنظر از صحت و سقم این سخن که آیا دلایل اسپیتوزا متفاوت از استدلالهای دکارتی اثبات وجود خدا هستند یا خیر، در مجموع در این زمینه چهار برهان یا چهار تقریر مختلف از یک برهان، در آثار فیلسوف مورد نظر ما قابل تفکیک هستند که در این قسمت به شرح آنها خواهیم پرداخت.
1- برهان اول
به نظر می رسد با توجه به اشارات خود اسپیتوزا در آثارش مهمترین برهانی که او برای اثبات وجود خدا بیان می کند، برهانی است که اکنون قصد بیان آن را داریم. این برهان مبتنی بر این اصل است که در گفتن اینکه چیزی مندرج در طبیعت یا مفهوم چیزی است به منزله این است که بگوییم آن دربارة این چیز صادق است[2].» به عنوان مثال اگر ما مفهوم سه ضلعی را مندرج در طبیعت یا مفهوم یا ذات مثلث می دانیم این بدین معنی است که مثلث های موجود در جهان هم سه ضلعی هستند. مقدمه دوم این برهان این است که طبق تعریف اسپیتوزا از مفهوم خدا، «وجود ضروری مندرج در مفهوم خداست»[3]
بنابراین، در مورد خدا میتوان گفت که «وجود ضروری در اوست یا اینکه او موجود است[4].»
این برهانی است که اسپیتوزا آن را برهان لمی می داند و به واسطة آن با توماس آکوئیناس که معتقد به عدم امکان اقامه برهان لمی در اثبات وجود خداست، مخالفت می ورزد. همین برهان در قضیه 11 از کتاب اخلاق به این صورت بیان شده است که «خدا یا جوهر که ؟؟از موجود است.»[5] برخی از شارحین آثار اسپیتوزا با تبدیل این استدلال به قیاسی شرطی آنرا به این صورت توضیح داده اند:
«اگر تصور واضح و متمایزی داریم از خدا چونان موجودی که ماهیتش متضمن وجود است، پس خدا را مستقیماً ادراک می کنیم.
اما تصور واضح و متمایزی داریم از خدا چونان موجودی که ماهیتش متضمن وجود است. پس وجود خدا را مستقیماً ادراک می کنیم[6].
تفسیر استاد محسن جهانگیری مفسر و منتقد آزاد آسپیتوزا در کشور ما ، نیز مشابه تبیین فوق است. ایشان معتقدند : «این برهان را میتوان به صورت قیاس شرطی زیر درآورد:
هرگاه از خدا به عنوان موجودی که ذاتش مستلزم وجود است، تصوری روشن و متمایز داشته باشیم،وجود او را مستقیماً ادراک خواهیم کرد. اما از خدا به عنوان موجودی که ذاتش مستلزم وجود است تصوری روشن و متمایز داریم. پس وجود او را مستقیماً ادراک میکنیم. البته این قیاس با قیاس دیگری تکمیل می شود به این صورت که هر چیزی را که مستقیماً ادراک کنیم موجود است، آن موجود است. خدا را مستقیماً ادراک می کنیم که موجود است. پس خدا موجود است. یعنی که با نوعی از علم متقین به وجود خدا معرفت داریم[7].»
بنابر چنین تفاسیری از این برهان است که کسانی مانند ویلیام ارل و ولفین معتقدند که چنین بیانی صرفاً ابراز یک شهود عقلی از ماهیت و وجود ضروری خدا است و اسپیتوزا در اینجا در مقام گزارش این امر است که ما تجربه ای از خدا داریم و یا می توانیم داشته باشیم که در آن وجودش را برای ماهیتش ضروری تصور می کنیم.
در مقابل بنابر تفسیر دیگری که از برهان وجودی اسپیتوزا بر اثبات وجود خدا که توسط هارولدزوکیم ارائه شده است هدف اسپیتوزا از ارائه چنین بیانی آوردن استدلال محکمی در خصوص وجود خدا بوده است. بنابراین برهان «باید گفت ماهیت جوهر اقتضا می کند که موجود باشد و جوهری که موجود نیست، اساساً جوهر نیست. یک جوهر ناموجود،یک امر متناقض با لذات است.
براین اساس شما یا باید مفهوم جوهر را رها کنید یا باید بپذیرید که جوهر یعنی خدا، بالضروره موجود است. اما اگر شما مفهوم جوهر را کنار بگذارید در آن صورت ناچارید مفهوم حالت را نیز کنار بگذارید. پس یا هیچ چیز وجود ندارد یا خدا بالضروره موجود است[8].
روشن است که چنین تقریری از نظر اسپیتوزا، صرفاً با توجه به تعریف خاص فلسفه اسپیتوزا از دو اصطلاح جوهر و حالت ارائه شده است. جوهر در دیدگاه او دو شیئی است که در خودش است و به نفس خودش به تصور در می آید، یعنی تصورش به تصور شیئی دیگری که از آن ساخته شده باشد، متوقف نیست.» و مقصود او از حالت «احوال جوهر یا شیئی است که در شیئی دیگر است و به واسطه آن به تصور در می آید»[9]. با توجه به این دو تعریف است که او در اولین اصل از اصول متعارفه کتاب اخلاق می گوید: «هر شیئی که موجود است یا در خودش وجود دارد یا در اشیاء دیگر[10].» به عبارت دیگر هر چیزی که وجود دارد یا جوهر است یا حالت . وجود حالت بدون وجود جوهر قابل تصور نیست. و از آنجا که در فلسفه اسپیتوزا تنها یک جوهر وجود دارد و آن همان ذات لایتناهی خدا میباشد بنابراین یا هیچ چیز وجود ندارد، یا خدا بالضروره موجود است. آنچه گذشت شرح استدلالی بود که اسپیتوزا آنرا برهانی لمی دانسته و در مسأله اثبات وجود خدا کارآمدی بیشتری نسبت به سایر براهین برای آن قائل بوده است.
به هر حال روشن است که وقتی در مورد روایت برهانی بیان اسپیتوزا بحث میشود همانگونه که فردریک کاپلتون نیز گفته است ما با شکلی از برهان وجودی ؟؟ که در معرض حملات و انتقاداتی قرار دارد که براهین وجودی قدیس آنسلم و رنه درکات با آن مواجه بودند[11]. فهم چگونگی گذر از این اعتراضات به واسطه تقریرهای متفاوت فلاسفهای همچون، آنسلم، درکارت، اسپیتوزا و ملاصدرا زمینة درک عمیقتری از برهان وجودی را فراهم خواهد آورد. در مورد اسپیتوزا، به احتمال قوی کسانی مانند ولفن و ارل که او را در هنگام بیان برهان وجودی ، در مقام گزارش تجربة ما از خدا می دانند، سعی کرده اند که روایت اسپیتوزایی برهان وجودی را از این انتقادات نجات دهند. به هنگام بحث تطبیقی در مورد آراد اسپیتوزا و ملاصدرا ما تمرکز بیشتری در این خصوص خواهیم داشت.
برهان دوم :
برهان دومی که اسپیتوزا در قضیة ششم از کتاب «شرح اصول فلسفه دکارت و تفکرات مابعدالطبیعی» بیان کرده است همان برهانی است که دکارت در تأمل سوم[12] از کتاب تأملات در فسلفه اولی اقامه نموده است. در این برهان، وجود خدا از صرف این واقعیت که تصور او در ما موجود است از طریق برهان انی مبرهن شده است. براساس این برهان «واقعیت ذهنی هر یک از تصورات ما مقتضی علتی است که همین واقعیت نه تنها ذهناً بلکه به صورت برابر یا برتر مندرج در آن است (طبق اصل متعارف نهم) اما با تصوری که از خدا داریم (طبق تعریف دوم و هشتم) واقعیت ذهنی این تصور به صورت برابر یا برتر مندرج در ما نیست (طبق اصل متعارف چهارم) و ممکن نیست جز خدا در چیز دیگری مندرج باشد (طبق تعریف هشتم) بنابراین تصور خدا که موجود در ماست ایجاب می کند که خدا علت آن باشد و در نتیجه (طبق اصل متعارف هفتم) خدا موجود است[13].
خلاصة این برهان به این صورت است که ؛ تصوری از خدا به عنوان موجودی مطلقاً نامتناهی که علت خود است و دارای همة کمالات در حد اعلای آن است در ما وجود دارد. از طرف دیگر ما محدود هستیم و نمی توانیم علت ایجاد این تصور نامتناهی در خودمان باشیم. بنابراین علت آن تصور باید در عالم واقع موجود باشد. بنابراین خدا به عنوان علت آن تصور، دارای وجود واقعی است. البته این نکته لازم به ذکر است که در مورد تصورات دیگری که در ذهن ما وجود دارد نیز قطعاً چنین نیست که وجود آنها در ذهن ما بی علت باشد، منتهی در مورد آنها،چون محدود و متناهی هستند این فرضیه قابل طرح است که مثلاً خود ما از طریق تخیل آنها را ایجاد کرده باشیم ولی در مورد تصور موجود نامتناهی چنین فرضیه ای قابل طرح نیست. البته این امکان وجود دارد که کسی بگوید این تصور، تصوری سلبی است و نه ایجابی و وجودی تا نیاز به علتی ورای خود داشته باشد که در پاسخ به چنین اشکالی باید توجه داشته باشیم که قطعاً اسپیتوزا هم به تبع دکارت که می گوید : با وضوح معلوم است که واقعیت در جوهر نامتناهی بیشتر است تا در جوهر متناهی[14]. این تصور را تصوری ایجابی می داند. حال این سؤال مطرح می شود که آیا این برهان متفاوت از برهان اول است. کوتاهترین شکل برهان اول این است که ذات (طبیعت) خدا متضمن وجود اوست و این امری واضح و متمایز است. و جان کلام در برهان دوم نیز این است که مفهوم خدا متضمن وجود واقعی اوست. اگر از اسپیتوزا سؤال شود که چرا ذات خدا متضمن وجود اوست چنانکه ملاحظه می شود خواهد گفت این امری واضح و متمایز است. اما اگر او بخواهد برای کسی که نمی تواند این وضوح و تمایز را درک کند این مطلب را تبیین نماید چه خواهد گفت؟ به نظر می رسد حداقل یکی از راههای تبیین این مسأله که گفته شود امکان ندارد چنین ذاتی با چنان تعریفی معلول علتی جز خودش باشد. اینجا ممکن است این تصور پیش آید که پس برهان اول و دوم متفاوت از یکدیگر نیستند. اما در خصوص تبیین تفاوت این دو اسپیتوزا می تواند بگوید در برهان دوم سخن بر سر این نیست که وجود امر لایتناهی عین تصور موجود لایتناهی در ذهن ما است و همین نکته است که این برهان را به برهانی انی تبدیل می کند. اما در برهان اول که برهانی لمی است، اساس این برهان این است که ذات خدا عین وجود خدا است. و از این جهت است که او می گوید خدا علت خود یا موجودی خود تبیین است[15]. شاید این تصور که برهان اول و دوم که شرحشان گذشت قابل تحویل به برهان واحدی هستند از طریق این موضوع تقویت شود که اسپیتوزا قائل به وحدت وجود و وحدت جوهر است و اشیاء و امور موجود در عالم را به عنوان حالات آن جوهر واحد تلقی می کند[16]. بنابراین ممکن است این گمان پیش بیاید که تصور موجود لایتناهی در ذهن ما نیز به عنوان حالتی از حالتهای وجود خدا و آن جوهر لایتناهی،در ما است و حالت نیز وجودی مستقل از جوهر ندارد و در حقیقت رابطة این دو رابطه این همان است. یعنی تصور جوهر لایتناهی در ذهن ما به تعبیری همان جوهر لایتناهی است که در ذهن ما متجلی شده است که البته ذهن ما نیز چیزی حالت دیگر از وجود و جوهر واحد نیست. بنابراین وقتی در برهان دوم گفته می شود وجود خدا علت بودن تصوری از خدا در ذهن ما است،این علیت از قبیل علیت جوهر نسبت به حالت است. «حالتی» که هم وجودش متوقف بر وجود جوهر است و هم تصورش وابسته به تصور جوهر است[17]. اینجاست که باید قبول کرد که تقریر اسپیتوزایی برهان دوم با تقریر دکارتی این برهان حامل قابلیتهای متفاوتی است. در فلسفه دکارت علیت وجود واقعی خدا نسبت به تصور خدا در ذهن ما هرگز نمیتواند مانند فلسفه اسپیتوزا تبیین شود. چرا که دکارت ذهن انسان را جوهری جدا و متفاوت از خدا می داند که به دلیل قصورش نمی تواند تصور موجود لایتناهی را در خود ایجاد کند اما در اندیشه وحدت وجودی اسپیتوزا، ذهن انسان یک تجلی (حالت) از تجلیات (حالات) الهی است که جوهرة آن و نور آن وجود لایتناهی که مشتمل بر تصور لایتناهی میباشد، است. اینجاست که برهان اسپیتوزا به اندیشه ملاصدرا نزدیک و از تفکر دکارت دور میشود.
فایل ورد 41 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 15 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 19 |
مقدمه:
موضوع اخلاق و اخلاقیات از بدو تولد بشر تا این زمان که عصر تکنولوژی و اطلاعات میباشد مطرح بوده است و مسئلهای نیست که بتوان آنرا در زندگی اجتماعی و زندگی سازمانی نادیده گرفت.
اهمیت این مسئله امروزه بیشتر شده است بویژه درخصوص سازمانها که ملزم هستند خود را علاوه بر پاسخگو بودن در قبال اعضای سازمان و افراد ذینفعش، در قبال جامعه نیز پاسخگو بدانند و به همین خاطر بحث مسئولیتهای اجتماعی و سازمان و استاندارهای جهانبینی اصول اخلاقی – انسانی در اکثر دنیا بسیار مهم میباشد.
این تحقیق حاوی یک بررسی اجمالی از اخلاق کار، بحث تاریخی از مفهوم اخلاق کار و سپس بررسی نظریههای مدیریتی، روانشناختی و جامعهشناسی دربارة اخلاق کار است.
هدف از این تحقیق بررسی عوامل سازمانی مؤثر بر اخلاق کار در سازمانهای دولتی به منظور بالا بردن اخلاق کار و اصلاح فرهنگ و ارزشهای رایج در جامعه در ارتباط با کار میباشد.
اهمیت و ضرورت بررسی موضوع:
در دو سال اخیر بسیاری از مسئولین تأکید فراوانی بر تقویت وجدان کار در میان افراد جامعه داشتهاند تا حدی که یکی از پیامهای نوروزی مقام معظم رهبری به این امر اختصاص یافت از سوی دیگر مسئولین کشور نیز به تناوب به لزوم گسترش فرهنگ کار و تولید و شناخت عوامل خروج از کم کاری و بیعلاقگی نسبت به کار تأکید نمودهاند. در پیام رئیسجمهور به اولین سمینار تکامل فرهنگ کار در سال 75 نیز به ضرورت بازنگری در فرهنگ کار در جامعه ایران در راستای برنامه توسعه اقتصادی اجتماعی کشور تأکید شده است. در قسمتی از پیام رئیسجمهور به این سمینار آمده است «اهتمام دستگاههای فرهنگساز جامعه در زدودن سنتهای غلط و اصلاح و گسترش احترام و ارزش کار و توجه مردم به کار و تلاش، تأثیر شایستهای خواهد داشت.
در بررسیهای به عمل آمده میزان بهرهوری در کشور بنا به نظر اکثر کارشناسان اقتصادی پایین است و لازم است فقدان فرهنگ و اخلاق کار مناسب در جامعه به عنوان یک معضل اقتصادی، اجتماعی تلقی گردد و برای شناسایی بهتر وضع موجود از نظر فرهنگ و اخلاق کار و عوامل مؤثر بر آن مطالعات و بررسیها چه به صورت تحقیق و چه به صورت گفتگو در میان اندیشمندان انجام گیرد.
طرح مسأله:
به نظر میرسد در شرایط فعلی ایران، روحیه اخلاق کار در میان مردم ضعیف میباشد و افراد بویژه در محیط کار از زیر کار شانه خالی مینمایند و یا دچار کمکاری شدید هستند. از سوی دیگر بنظر میرسد در جامعه گرایش به مشاغل کاذب و یا مشاغلی که بدون زحمت و یا با اندک تلاش و کار درآمدهای کلان دارند زیاد است.
درواقع نوعی گریز از کار سخت در میان مردم وجود دارد. این تلقی منفی از کار تقریباً به اندیشه بسیاری از رهبران جامعه و اندیشمندان اقتصادی، اجتماعی سایه افکنده است و به هیچ وجه با فرهنگ منفی و متعالی اسلامی و مقتضیات و آرمانهای انقلابی هماهنگی ندارد.
آنچه به صورت رسمی منتشر شده نشان میدهد که در ایران کار مفید هفتگی برای صنایع 6 تا 9 ساعت است و به گفتة یکی از نمایندگان مجلس این مدت در ادارات دولتی 20 دقیقه تا 7 ساعت کار رسمی اداری است.
پرهیز از کارهای سنگین و بدنی، رویآوردن به مشاغل کاذب، علاقهمندی عمومی به کارهای خدماتی و واسطهگری، بیرغبتی نسبت به کارهای تولیدی، نشان ندادن جدیت و صداقت لازم در کار و انجام وظایف از نکات دردآور و تأسفباری است که چهرة جامعه را به گونة نامطلوبی معرفی میکند.
اخلاق کار در این بررسی از طریق یک شاخص 21 گزینهای که در چهار گروه طبقهبندی شده مورد سنجش قرار گرفته است.
چهار ویژگی عبارتند از: 1- دلبستگی و علاقه به کار 2- جدیت در کار 3- روابط انسانی در محل کار 4- روح جمعی و مشارکت در کار
سپس درخصوص هریک از چهار ویژگی کلی 5 تا 6 خصوصیت قابل اندازهگیری درنظر گرفته شده و به صورت سؤال مطرح گردیده است.
هدف این تحقیق بررسی عوامل سازمانی مؤثر بر اخلاق کار در سازمانهای دولتی به منظور بالا بردن اخلاق کار و اصلاح فرهنگ و ارزشهای رایج جامعه در ارتباط با کار میباشد. در این تحقیق بر آن هستیم تا اهمیت این عوامل را به سازمانها نشان دهیم تا بتوانند با مدنظر قرار دادن این عوامل در سازمانهایشان ضمانتی برای اجرای قوانین و دستورالعملهایشان در اختیار داشته باشند. زیرا اخلاق ضامن اجرای قوانین و تقویت کننده و پرورشدهنده بعد معنوی انسانهاست.
فرضیات تحقیق:
تحقیق حاضر در برگیرندة چهار فرضیه است که عبارتند از:
1- کیفیت اعمال مدیریت سازمان از عوامل مؤثر بر اخلاق کارکنان در سازمان است که این فرضیه خود موارد ذیل را دربر میگیرد.
الف) سهیم نمودن کارکنان در تصمیمگیری ب) دادن آزادی عمل به کارکنان
ج) نوع برخورد مدیریت با کارکنان
2- محیط و فضای عینی سازمان از عوامل مؤثر بر اخلاق کار کارکنان است که این فرضیه شامل موارد زیر است:
الف) سروصدای محل کار ب) نور محل کار ج) وضع تهویه هوا و تناسب گرما و سرمای محل کار ت) امنیت جانی در محیط کار
ث) سرویسهای نظافت و بهداشت در محل کار
3- نظام ارزشیابی عملکرد سازمان از عوامل مؤثر بر اخلاق کار کارکنان است که این فرضیه شامل موارد زیر است:
الف) ارتقای شغلی ب) پاداش و تشویق و تنبیه ج) مبنای ترفیعات و تشویقات
4- مشخصات فردی کارکنان سازمان از عوامل مؤثر اخلاق کاری آنان است. این فرضیه نیز بنوبه خود موارد ذیل را دربر میگیرد.
الف) تأثیر جنسیت به اخلاق کار ب) تأثیر وضع تأهل بر اخلاق کار
پ) تأثیر بیماری بر اخلاق کار ت) تأثیر انگیزه و نگرش فرد نسبت به اخلاق کار
متغیرهای تحقیق:
در این بررسی اخلاق کار متغیر وابسته و عوامل سازمانی که بر اخلاق کار تأثیر میگذارند متغیرهای مستقل هستند. در این بررسی عوامل سازمانی که به اخلاق کار تأثیر میگذارند در چهار مقوله طبقهبندی شدهاند:
1- کیفیت اعمال مدیریت سازمان که شامل سهیم نمودن کارکنان در تصمیمگیری، دادن آزادی عمل در کار و نوع برخورد مدیریت با کارکنان است.
2- محیط و فضای عینی سازمان که در پنج مقوله طبقهبندی شدهاند شامل سروصدای محیط کار، نور محل کار، وضع تهویه و تناسب گرما و سرمای محل کار، امنیت جانی در محل کار و سرویسهای نظافت و بهداشت در محل کار میباشد.
3- نظام ارزشیابی که شامل ارتقای شغلی، پاداش، تشویق، تنبیه و بنای ترفیعات و تشویقات میباشد.
4- مشخصات فردی کارکنان که شامل سن، جنسیت، وضع تأهل و سلامتی جسمی است.
تعریف اصطلاحات و واژهها:
کار: از نظر لغوی عبارت است از شغل که در ایران باستان به شکل Kar و Karya آمده است. (فرهنگ معین)
کار از نظر فیزیکی: تغییر شکل یافتن کار توسط یک مجموعة ارزشی را گویند.
تعهد سازمانی: ویلیامسون و اندرسون تعهد را شدت گسترش مشارکت فرد در سازمان، احساس تعلق به شغل و سازمان و احساس هویت تعریف کردهاند.
مسئولیت: تعهدی است از سوی فردی نسبت به انجام کاری (یا رسیدگی به اینکه دیگران چگونه آن کار را انجام میدهند.)
مسئولیت اخلاقی: داشتن ملاکها، اعتقادات یا ایدهآلهایی که یک فرد یا گروه با جامعه بر مبنای آن عمل میکند.
مسئولیت اجتماعی: تعهد تصمیمگیرندگان برای اقداماتی است که بطور کلی علاوه بر تأمین منافع خودشان موجبات بهبود و رفاه جامعه را نیز فراهم میآورند.
مفهوم اخلاق: اخلاق جمع خلق، به معنی خوبیهاست. از نظر اصطلاحی تعاریف مختلفی از اخلاق شده است. مثلاً ابوعلی در کتاب تهذیبالاخلاق و تطهیرالاعراق میگوید: خلق حالی است برای جان انسانی که او را برای فکر و تأمل بسوی کارهایی بر میانگیزد. پس حال را دو نوع تقسیم میکنند:
1- حالتی که طبیعی است و از اصل نراج ناشی شده است.
2- حالتی که به واسطه عادت و تمرین بدست میآید و چه بسا مبدأ آن فکر میباشد. سپس بطور متوالی استمرار بر آن پیدا میشود تا ملکه و خلق گردد.
یا علامه طباطبائی معتقد است: انسان با نیروهای خود میتواند خیر و شر و نفع و ضرر واقعی را بسنجند.
فایل ورد 19 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 22 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 26 |
مقدمه
در حوزه مسائل اعتقادی، مبحث راهنماشناسی از اهمیتی ویژه و جایگاهی والا برخوردار است. از فروع مبحث راهنماشناسی، بحث طرق اثبات نبوت خاصه یا راههای تشخیص مصادیق راستین پیامبری از مدعیان دروغین است.
پس از قبول لزوم نبوت و ارسال رسل از سوی خدا برای هدایت بشر، از جمله مسائلی که به طور جدی در برابر یک انسان جویای حقیقت در این مسیر مطرح میباشد، این است که اثبات صدق دعوی نبوت چگونه و از چه راهی ممکن و میسر است. به عبارت دیگر، آیا میتوان بدون داشتن سخنی قاطع و دلیلی متقن، به دنبال هر کس که مدعی سفارت از سوی خداست، روان شد و فرامینش را به کار بست یا اینکه باید طریقی مطمئن و دلیل محکم برای این کار وجود داشته باشد تا بر اساس آن، انسان دچار اشتباه و انحراف نشود و به حقیقت رهنمون گردد؟ بحث از مساله اعجاز به عنوان یک راه شناخت یا اثبات آن در همین راستا اهمیت مییابد و شکل میگیرد؛ زیرا از جمله اموری که به عنوان راه اثبات نبوت، و به نظر برخی، تنها راه اثبات آن(1) مطرح گردیده و به طور جدی مورد بحث و نظر واقع شده مساله معجزه است. (2)
در این مقاله، کوشش شده است که دلالت معجزه به عنوان یک وسیله و راه برای اثبات صدق مدعای آورندهاش مبنی بر نبوت او، بررسی و ارزیابی شود. به دیگر سخن، در این نوشتار سعی ما آن است تا روشن گردد که آیا اساساً معجزه میتواند گذار به صدق دعوی نبوت را برای کسی که در جستجوی یافتن مصداق حقیقی منصب نبوت است، هموار کند تا دچار حیرت نشود یا در دام افراد شیاد کذابی که نقاب پیامبری بر چهره زدهاند، نیفتد و به بیراهه نرود، یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت است چرا و چگونه؟
پیش از ورود به بحث بررسی دلالت معجزه، تذکر دو نکته بجاست:
1- برخی از مسائل برای این بحث، جنبه مقدمه دارند و در اینجا، به عنوان اصل موضوع پذیرفته شدهاند؛ از جمله: اثبات وجود خدا و صفات او، لزوم بعثت انبیا u و ارسال رسل، تحقق ادعای پیامآوری از سوی خدا در میان بشر و ارائه معجزه از سوی پیامبران u.
2- مقصود از معجزه در اینجا، معجزه به مفهوم عام و تمام اقسام آن نیست، بلکه مراد آن دسته از اعمال و اموری است که مدعیان نبوت برای صدق ادعای خود به عنوان دلیل و حجت ارائه دادهاند، با ویژگیهایی که آنها را از سایر اعمال مشابه امتیاز میبخشد؛ از جمله:
- خارج از توان بشری بودن و در نتیجه، مغلوب واقع نشدن و قابل تعلیم و تعلم نبودن؛
- با ادعای آورنده مطابقت داشتن؛
- برای اثبات نبوت و اتمام حجت صادر شدن؛ بنابراین کرامات اولیا و اعمال خارقالعاده مرتاضان و ساحران وامثال آنان (هر چند از لحاظ ماهیت با معجزه متفاوت است) و نیز معجزاتی که به منظور عذاب قومی یا برای ارهاب معاندان و تعظیم و تکریم مومنان صورت گرفته باشد، از دایره این بحث خارج است.
رابطه معجزه و نبوت
آیا معجزه میتواند به گونهای دال بر چیزی خارج از خود باشد؟ بر فرض دلالت، آن چیز خارج از معجزه چیست و چه رابطهای بین معجزه و صدق ادعای آورندهاش وجود دارد؟ آیا معجزه با نبوت پیوند منطقی دارد و به صورت برهانی، بر آن دلالت میکند یا خیر؟
آراء و نظرات
1- گروهی از اندیشمندان اعتقاد دارند که بین معجزه و صدق ادعای آورندهاش رابطهای منطقی وجود دارد. (3) اینان مدعی تلازم بین آن دو هستند و میگویند: معجزه بر نبوت دلالت برهانی دارد. به نظر این گروه، رابطه مذکور هرگز اعتباری و قراردادی نیست؛ زیرا معجزه در سایه عنایت ویژه خدا و اعطای قدرت از سوی او به افراد خاصی، تحقق مییابد، به گونهای که صدور عمل مذکور از غیر او اصلاً ممکن نیست. (4) به عبارت دیگر، صدور معجزه تخصیص فعلی خدا بر نبی بودن آورندهاش میباشد. (5)
2- برخی دیگر گفتهاند: بین معجزه و نبوت ارتباطی نیست و معجزه دلالتی بر صدق ادعای آورندهاش ندارد. این نظر از سوی بعضی از دانشمندان مسلمان و برخی از غریبان ابراز شده است. به عنوان مثال، شبلی نعمانی، از دانشمندان مسلمان، میگوید: بین معجزه و نبوت هیچ ارتباطی نیست. اگر کسی ادعا کند و بگوید من هندسه میدانم و دلیلی که میآورد این باشد که بیست روز متوالی میتوانم گرسنه بمانم، هر چند این کار عجیب و خارق عادت باشد، ولی از این عمل هندسهدانی او اثبات نمیشود. به همین صورت، شخصی که اظهار میکند من پیغمبرم، معنایش این است که من رهبر و راهنمای سعادت دو جهانم، و دلیلی که برای اثبات دعوای خود اقامه میکند این است که عصا را به اژدها تبدیل میکند … او هر چند از عهده آن کار عجیب برآید، اما پیامبری او از کار ثابت نمیشود. (6) براد (Ch. D.Broad)، فیلسوف معاصر انگلیسی، نیز گفته است: بر فرض قبول وقوع معجزات، اینها فقط میتوانند دلیل بر قدرت فوقالعاده و بینظیر آورندگانشان باشند، نه دلیل صدق ادعای آنها. علاوه بر آن، در زمان ما کسانی یافت میشوند که معجزه دارند، در حالی که اصلاً وجود خدا را قبول ندارند. (7) پس چه تلازمی بین این دو مطلب میتوان ادعا کرد؟
3- بعضی دیگر از ارباب دانش برآنند که معجزه، خود دلالتی تام و قطعی بر چیزی ندارد؛ یعنی، به صرف دیدن معجزه از کسی، نمیتوان به صدق ادعای آورندهاش یقین نمود، بلکه دلالتش اقتضایی است؛ یعنی، قابلیت آن را دارد که با ضمیمه شدن قراین و مقدمات دیگر به آن، بتواند در طریق دلالت بر نبوت به کار آید. (8)
نحوه نگرش به معجزه
پیش از آنکه هرگونه قضاوتی درباره صحت و سقم آراء یاد شده به عمل آید، بهتر است بحث به این شکل مطرح شود که معجزه را به دو صورت میتوان نگریست که هر یک از این دو نگرش، نتایج مخصوص به خود را همراه دارد و نباید بین آنها خلط شود:
الف- گاهی به معجزه به عنوان یک پدیده خارقالعاده، که از سوی فردی خاص ارائه میشود، بدون هرگونه مشخصات، پیش فرضها و اصول دیگر نگاه میکنیم و میخواهیم با قطع نظر از هر اصل و حقیقت دیگری، به بررسی دلالت آن بر چیزی خارج از آن بپردازیم. در این صورت، معجزه تنها بر وجود نیرویی عظیم و شگرف درآورنده آن و یا خارج از او دلالت دارد و از اثبات نبوت و صدق ادعاهای آورنده آن ناتوان است. در این نگاه، حتی نمیتوان با مشاهده معجزه، به وجود موجودی ماورای عالم طبیعت پی برد، مگر آنکه با شواهد و دلایلی، دخالت عوامل طبیعی در پیدایش آن کار خارقالعاده را نفی کنیم.
ب- نگاه دوم به معجزه آن است که آن را به عنوان پدیدهای که در شرایط خاص و پس از اثبات برخی اصول دیگر رخ میدهد، در نظر بگیریم. در این نگاه، پس از اثبات خداوند حکیم و لزوم نبوت عامه، معجزه را به عنوان پدیدهای که برای رهنمون ساختن بشر به پیامبران راستین ارائه میشود، مورد توجه قرار میدهیم. در این نگاه، پذیرفتهایم که خداوند حکیم برای هدایت انسانها لزوماً پیامبرانی فرستاده است و با توجه به اینکه مردم با دیدن معجزات، تسلیم آورنده آن میشوند، اگر آورنده معجزه پیامبر نباشد، مردم دچار گمراهی میشوند و این بار حکمت خداوند سازگار نیست. توضیح نگاه دوم را در ادامه بحث پی میگیریم و در اینجا تنها در صددیم که این دو نوع نگاه را از یکدیگر متمایز سازیم و متذکر شویم که شاید بتوان بین آراء دانشمندان مسلمان در این باره وجه جامعی پیدا کرد، به این شکل که آنها که دلالت قطعی معجزه بر نبوت را مدعی هستند، در واقع، معجزه را طبق دید دوم ملاحظه کردهاند و کسانی که منکر دلالت آن شده و یا دلالتش را کافی ندانستهاند، مطابق نگاه اول، به معجزه نگریستهاند. بر این اساس، دلالت معجزه بر نبوت دلالتی برهانی و عقلی است. (9)
دو تقریر از دلالت عقلی
در نحوه دلالت عقلی معجزه بر صدق ادعای آورندهاش، دو تقریر وجود دارد:
1- تقریر متکلمان: دلالت معجزه نوعی دلالت عقلی است، به نحو عملی؛ به این صورت که عقل آدمی از کار دیگری یا سکوت او کشف رضایت مینماید. پس کسی که ادعای پیامبری دارد و این ادعایش در محضر خدا انجام میگیرد و بعد برای اثبات ادعای خود، کار خارقالعادهای انجام میدهد که دیگران از مقابله با آن عاجزند، مسلماً این کار او دلیل بر صدق گفتارش میباشد؛ زیرا جاری کردن معجزه به دست کسی، به معنای تایید کار اوست و اگر مدعی نبوت دروغگو باشد، خداوند نباید به دست او، آن کار خارقالعاده را جاری کند، وگرنه دروغگو را عملاً تایید کرده که در نتیجه، موجب گمراهی مردم است. (11)
2- تقریر بعضی از دانشمندان: به اعتقاد اینان، متکلمان حقیقت معجزه را درک نکردهاند که چنان حرفی زدهاند؛ زیرا گمان بردهاند معجزه کاری است که خدا مستقیماً به دست بشر انجام میدهد، بیآنکه پیامبر در آن نقش و دخالتی داشته باشد، در حالی که بین پیامبر و معجزه رابطهای واقعی برقرار است، به طوری که صدور این عمل خاص از غیر او ممکن نیست. هنگام اعجاز، خداوند به ولی خود اراده، قدرت و نیرویی ماورای بشری عنایت میکند که میتواند بر طبیعت غلبه کند و آن عمل فوق طاقت بشری (معجزه) را انجام دهد. پس وقتی انبیا u معجزه میآورند، در واقع، خود آن کار را انجام میدهند، اما با یک توانایی فوق بشری که از کمال روحی و معنوی آنها سرچشمه میگیرد و به نیروی الهی متصل است. بنابراین، دلالت معجزه بر صدق نبوت دلالت عقلی صد درصد است، نه آنکه متکلمان میگویند (یعنی، دلالت عقلی به نحو عملی.) (12)
بعضی از بزرگان در تایید قول دوم گفتهاند که پیوند بین معجزه و قداست روح تکوینی است. همانگونه هر موجود ممکنی آیت وجود واجب تعالی و نشانه و آیت نیز امری تکوینی است، هر موجود غیر عادی شکست ناپذیر نیز آیت و نشانه قداست روح ولیالله میباشد و نشانهای تکوینی است. همچنین پیوند بین معجزات، رسالت و امامت، واقعیتی تکوینی و قابل استدلال عقلی است. (13)
فایل ورد 26 ص
| دسته بندی | معارف اسلامی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 26 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 36 |
رهبری , مبین قانون
برای اینکه یک اجتماع , همیشه در حال فعالیت و حرکت باشد و امت سعادتمند شود, قوانین کامل و جامعی لازم است تا ارزشها و کرامتها و فضیلتهای انسان را حفظ کرده , عوامل ضد پیشرفت را از بین برده و جامعه را به سوی سعادت و رستگاری هدایت کند.این قانون باید از طرف قانونگذاری باشد که عقل کل بوده و عملش به همه نیازها احاطه دارد و قادر است جامعه را در مسیر تکامل به حرکت در آورد , چرا که خود کمال مطلق است و به همه چیز , دانایی دارد و چنین قانونگذاری همان خدای یکتاست که جهان را آفریده است پس قانون و برنامه تکامل انسان , باید از سوی او باشد تا در قلب و جان مردم , نفوذ کند برای اینکه هواهای نفسانی هیچ کس بر قانون اثر نگذارد و کسی هنگام توضیح قانون , به نفع خود یا ضرر دیگری , مطالبی را کم یا اضافه نکند و برای حفظ شدن اصل و حقیقت قانون , همچنین بیان کردن و عمل کردن به آن , احتیاجی به کسی است که قانون را برای مردم توضیح دهد و آن را به اجرا در آورد . این مسئولیت سنگین و حساس باید بر دوش کسی باشد که از طرف خدا انتخاب و تعیین شده است , چنین شخصی که پیامبر (ص) نامیده می شود به وسیله وحی و قانون , پیام خدا را به مردم می رساند و آنرا تفسیر و اجرا می کند.
بعد از پیامبر نیز برای اینکه زحمتهای او هدر نرود و راهش باقی بماند , باید ادامه این کار به عهده کسی باشد که از طرف خدا انتخاب شده و به وسیله پیامبر به مردم معرفی شود.
چنین کسی باید خصوصیات پیامبر را دارا باشد , این خصوصیات عبارتند از :
1-عصمت داشته باشد؛یعنی در تمام دوران خود هرگز مرتکب گناه نشده باشد . در بیان احکام و حقایق دین و جداب دادن به سئوالهای مذهبی مردم و توضیح مسائل پیچیده مذهبی , دچار خطا و اشتباه نشود.
2-دانایی و آگاهی او نسبت به دین و مذهب , از همه بیشتر باشد و هیچ مسئله ای برای او ناآشنا نباشد.
3-نیکوکارترین,عادلترین,پرهیزگارترین و پاکترین افراد جامعه باشد.
آغاز حکومت علی علیه السلام
از اصبغ بن نباته نقل شده است که وی گفت:
هنگامی که حضرت علی (ع)در کرسی خلافت ظاهری جلوس فرمودند و مردم با ایشان بیعت کردند در حالی که عمامه پیامبر بر سرش , و رداء آن حضرت بر دوش و نعلین های پیامبر را پوشیده و شمشیر رسول خدا را حمایل نموده بود , به مسجد آمد و بالای منبر نشست سپس فرمود :ای مردم سئوال کنید از من قبل از اینکه مرا از دست بدهید همانا پیش من علم اولین و آخرین است.
به خدا قسم اگر جایگاهی برای من قرار دهید که در آن بنشینم به اهل تورات با آنچه در توراتشان آمده است قضاوت می کنم تا جائیکه خود تورات به زبان آید و مرا تصدیق نماید و به آنها بگوید علی بر شما قضاوت کرد .درست مطابق آنچه در من موجود است و خدا برای شما در من نازل فرموده است. و به خدا قسم به اهل انجیل حکم می کنم به آنچه در انجیل است بطوریکه به زبان آید و بگوید درست به آنچه که خداوند نازل فرموده بر شما در من ,علی بر شما اساس آن بر شما قضاوت فرمود.
و حکم می کنم به اهل قران درست به آنچه خداوند نازل فرموده برای مردم که اگر قران هم به سخن آمد تصدیق می کند که من درست طبق امر خدا در قران حکم می کنم.
شما که شب وروز قران تلاوت می کنید آیا در میان شما کسی است که همه آنچه را که خداوند در قران نازل فرموده است بداند.
اگر نبود یک آیه در قران من به شما خبر می دادم به آنچه در گذشته اتفاق افتاده و به آنچه در آینده اتفاق خواهد افتاد و آنچه الان در عالم کون وجود دارد , آن آیه این است :
(خداوند آنچه را که بخواهد محو می کند و آنچه را که بخواهد ایجاد می کند و در پیش خداوند است ام الکتاب )
سپس فرمود: سئوال کنید از من قبل از اینکه من از دست شما بروم به خدا سوگند اگر تک تک آیه های قران از من سئوال کنید جواب می دهم که آیا در روز نازل شده یا درشب ,درمکه نازل شده یا در مدینه ,در سفر نازل شده یا در حضر,ناسخش کدام است ومنسوخش کدام, محکمش کدام است ومتشابه اش کدام ,همچنان فرمود تا اینکه مردی به نام ذعلب قیام کرد ,عرض کرد یا علی از تو سئوال می کنم که نتوانی جواب دهی آن گاه پرسید یا علی,آیا خدا را دیده ای؟
فرمود ای ذعلب بدان:من خدای را که نبینم بندگی نمی کنم عرض کرد:پس آنرا برای ما توصیف کن ,حضرت فرمود:وای بر تو خدا را با چشم سر نمی توان دید بلکه او را با چشم بصیرت و قلب می توان یافت.حضرت در خصوص عظمت پروردگار ,مطالبی ایراد فرمود تا او ساکت وحیران ماند, باز هم فرمود :از من سئوال کنید قبل از اینکه مرا از دست بدهید.
پس مردی از آخر مسجد در حالی که به عصایش تکیه داده بود بلند شد,در حالیکه که با پای خود به مردم تنه کی زد ,آمد تا اینکه رسید ,پس عرض کرد:یا علی مرا به عملی راهنمایی فرما که چون انجام دهم مر از آتش جهنم نجات دهد؟ حضرت فرمود :گوش کن ای مرد ,فکر کن و یقین بدان که که دنیا به سه چیز استوار است .
-دانشمند سخنوری که به علمش عمل کند.
-ثروتمندی که به مالش بخل نورزد.
-و فقیری که دارای صبر و تحمل باشد.
اگر عالم به علمش عمل نکند و ثروتمند بخل ورزد و فقیر صبر نداشته باشد آن هنگان زمان سختی و عذاب است ,حضربت توضیحات دیگر در روشنگری مسائل داد تا اینکه باز فرمود:
سئوال کنید از من قبل از اینکه مرا از دست بدهید,دیگر کسی بلند نشد و سئوالی نکرد,آنگاه حمد وثنای الهی بجا آورد و به پیامبر درود فرستاد ,سپس به امام حسن(ع) فرمود :بلند شو و بالای منبر برو وسخنی بگو تا بعد از من قریش حق تو را انکار نکنند و نگویند حسن بن علی نمی تواند به خوبی کارها را انجام دهد وچیزی نمی داند.امام حسن عرض کرد ((پدر جان چگونه بالای منبر بروم و سخن بگویم در حالیکه شما در میان آن جمعیت نشسته ای, می بینی و گوش می کنی)).
حضرت فرمود پدر و مادرم به قربان تو فرزندم,من خودم را طوری پنهان می کنم که من بشنوم و ببینم وتو مرا نبینی ,پس امام حسن بالای منبر رفت و حمد وثنار الهی بجا آورد و به پیامبر خدا درود فرستاد ,سپس فرمود:ای مردم از جدم رسول خدا شنیدم که می گفت :من شهر علم هستم وعلی دروازه آن شهر است .آیا ورود به شهر جز از طریق دروازه اش امکان پذیر است؟ یعنی ((راه پیوستن به به پیامبر (ص) فقط باید از دوستی علی (ع) شروع شود و بدون محبت علی (ع) دوستی پیامبر تحقق پیدا نمی کند)). این کلام را فرمود و از منبر پائین آمد ,علی (ع) از جا برخاست و او را گرفت و به آغوش کشید ,سپس به امام حسین فرمود:حسین جان برو بالای منبر برو وسخنی بگو تا قریش بعد از من حق تو را ندیده نگیرند و نگویند همانا حسین بن علی چیزی نمی داند ولی سخن تو در ادامه سخن برادرت باشد,سپس امام حسین بالای منبر رفت و حمد وثنای الهی بجا آورد و به پیامبر درود فرستاد وسپس فرمود : ای مردم از جدم رسول خدا (ص) شنیدم در حالی که می فرمود همانه او (علی (ع) )شهر هدایت است هر کس داخل آن شهر شود نجات پیدا می کند و هر کس تخلف از علی نابود می گردد. سپس امیر المومنین امام حسین را به طرف خود کشید و در آغوش گرفت و به سینه اش چسبانید و بوسید و آنگه فرمود :ای مردم گواه باشید این دو فرزندان پیامبر خدا هستند و امانت های آن بزرگوار است که به من سپرده شده اند و من آنها را به شما می سپارم ولی مردم فردای قیامت پیامبر خدا از این دو از شما سئوال خواهد کرد که چگونه با امانتهای او رفتار کردید.
فایل ورد 36 ص
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 1327 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 28 |
دانلود پاورپوینت با موضوع مبانی مدیریت حقوق و دستمزد، در قالب ppt و در 28 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
تعریف حقوق و دستمزد
ویژگیهای سیستم حقوق و دستمزد
طراحی سیستم حقوق و دستمزد به عهده کیست؟
مسئولیتهای سرپرستان و مدیران اجرایی در طراحی سیستم پرداخت حقوق و مزایا
مراحل مختلف طراحی سیستم حقوق و دستمزد
انجام تجزیه و تحلیل مشاغل
انجام شرح شغل
انجام ارزشیابی مشاغل درسازمان
انواع روشهای ارزشیابی مشاغل
روش امتیازی
روش مقایسه عوامل
روش درجه بندی و یا طبقه بندی مشاغل
روش رتبه بندی ویا رده بندی مشاغل
مقایسه روش های ارزشیابی مشاغل در یک نگاه
بررسی نرخ حقوق و دستمزدهای متداول در صنعت
مشکلات بررسی نرخ حقوق و دستمزدهای متداول در صنعت
تعیین نرخ پرداخت
منحنی پرداخت یا خط روند
تعدیل و ترمیم سیستم پرداخت
ارزیابی تفاضلی حقوق و دستمزد
راه حلهای مشکل تراکم نرخها
تعیین حقوق پایه
پرداخت به مشاغل مدیریتی
پرداخت به مشاغل حرفه ای
قسمتی از متن پاورپوینت:
منظور از دستمزد، پرداختی است که مبنای محاسبه آن ساعت بوده و متداولترین شیوه پرداخت به کارگران می باشد.
منظور از حقوق، پرداختهایی است که ماهانه صورت می پذیرد و متداولترین شیوه پرداخت به کارمندان می باشد.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" مبانی مدیریت حقوق و دستمزد" می باشد که در حجم 28 اسلاید، همراه با تصاویر و توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 1251 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 19 |
دانلود پاورپوینت با موضوع سیستم پاداش، در قالب ppt و در 19 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
تعریف پاداش
انواع پاداش
پاداش درونی
پاداش بیرونی
مبانی اعطای پاداش
رابطه میان عملکرد، پاداش و رضایت
ویژگیهای سیستم پاداش موثر
توزیع منصفانه
نظریه برابری
طرحهای جدید اعطای پاداش
مزایای طرح سلف سرویس
انواع طرحهای سلف سرویس
قسمتی از متن پاورپوینت:
به دلیل جبران زحمتی که فرد در سازمان متحمل می شود، در ازای وقت و نیرویی که او در سازمان و به خاطر نیل به اهداف سازمان صرف می کند، و به تلافی خلاقیت ابتکارات وی برای یافتن و بکارگیری رویه ها و روشهای کاری جدیدتر و بهتر، سازمان به فرد پاداش می دهد.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" سیستم پاداش" می باشد که در حجم 19 اسلاید، همراه با تصاویر و توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 1193 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 24 |
دانلود پاورپوینت با موضوع مبانی انضباط و اصلاح رفتار نامطلوب کارکنان، در قالب ppt و در 24 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
مقدمه
تعریف انضباط
تغییر رفتار
تقویت مثبت
تقویت منفی
خاموشی
تنبیه
فرآیند انضباط
رفتار نامعقول کارمند در داخل سازمان
تقلب و نادرستی
رفتار نامعقول کارمند در خارج از سازمان
بررسی و ارزیابی تخلفات
اعمال مجازات
اثر بخشی مجازات
کوتاهی در مجازات
انضباط مثبت (انضباط بی مجازات)
مراحل فرآیند انضباط مثبت
انواع اقدامات انضباطی
مواقعی که معمولا از تقلیل گروه استفاده می شود
مواردی که کارفرمایان اخراج کارمند را موجه می دانند
قسمتی از متن:
تعریف انضباط:
گروهی، انضباط را قدرتی دانسته اند که باید در سازمان وجود داشته باشد تا بتوان به وسیله آن کارکنانی را که قوانین و مقررات اداری را زیر پا میگذارند،تنبیه نمود.
گروهی دیگر انضباط را وجود جو و شرایط خاصی در سازمان تعریف کرده اند که کارکنان را ملزم میکند رفتاری معقول و مقبول و در چهارچوب قوانین و مقررات سازمان در پیش گیرند.
گروه سومی نیز وجود دارند که معتقدند انضباط ابزاری است که سرپرست از آن برای اصلاح رفتار نامطلوب استفاده می نماید.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" مبانی انضباط و اصلاح رفتار نامطلوب کارکنان" می باشد که در حجم 24 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | روانشناسی و علوم تربیتی |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 1200 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 24 |
دانلود پاورپوینت با موضوع هوش عاطفی، در قالب ppt و در 24 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
تعریف هوش
تعریف عاطفه
تعریف هوش عاطفی
ظهور و پیدایش هوش عاطفی
هوش عاطفی در تعلیم و تربیت
هوش عاطفی و استانداردهای آموزشی
کاربرد هوش عاطفی در حیطه های آموزشی
روش های صحیح آموزش هوش عاطفی
کاربرد هوش عاطفی در مدیریت آموزشی
قسمتی از متن پاورپوینت:
تعریف هوش عاطفی:
توانایی تنظیم و تمایز قائل شدن عواطف و احساسات خود و دیگران و استفاده از اطلاعات حاصل برای کنترل اعمال و افکار خود.
دکتر دانیل گلمن هوش عاطفی را اینگونه تعریف کرده است:
آگاهی نسبت به عواطف
مدیریت عواطف
برانگیختن خود
شناسایی عواطف دیگران
تنظیم روابط با دیگران
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" هوش عاطفی" می باشد که در حجم 24 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 592 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 30 |
دانلود پاورپوینت با موضوع مـهـنـدسـی مجـدد، در قالب ppt و در 30 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
تفاوت مهندسی مجدد و مهندسی معکوس
تــــاریــخــچـــه مهندسی مجدد
قواعد مهندسی مجدد
عوامل و شرایط لازم برای موفقیت مهندسی مجدد
فـــوایـــد مهندسی مجدد
موفقیت یا شکست مهندسی مجدد
عوامل موفقیت و شکست مهندسی مجدد در ایران
عناصر اساسی مهندسی مجدد از دیدگاه دِنـیـس
مدل تحلیلی-اجرایی مهندسی مجدد
راه حل های کلی مورد استفاده در مهندسی مجدد
اقدامات اجرایی مهندسی مجدد (کلیات)
اقدامات اجرایی مهندسی مجدد (جزئیات)
روش های تعریف فرآیند مطلوب
انواع متدولوژی های مهندسی مجدد
متدولوژی مناسب شرکتهای ایرانی
دو روش معمول برای مهندسی مجدد
مهندسی مجدد آزاد
مهندسی مجدد مبتنی بر یک محصول نرم افزاری خاص
ویژگی های پیاده سازی مهندسی مجدد
تغییرات حاصل از پیاده سازی مهندسی مجدد
گام های مهندسی مجدد
نقش و کاربرد فناوری اطلاعات در مهندسی مجدد
رابطه ی شبیه سازی و مهندسی مجدد
قسمتی از متن پاورپوینت:
راه حل های کلی مورد استفاده در مهندسی مجدد:
تمرکز زدایی اختیارات
توانمند سازی به کمک فناوری اطلاعات
اصلاح و بهبود فرایند ها
نقدی شدن خدمات.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" مـهـنـدسـی مجـدد" می باشد که در حجم 30 اسلاید، همراه با تصاویر و توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 771 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 27 |
دانلود پاورپوینت با موضوع مهندسی ارزش، در قالب ppt و در 27 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
تعریف مهندسی ارزش
سیر تاریخی مهندسی ارزش
تحلیل ارزش
مبتکر و بنیانگذار مهندسی ارزش
نقاط عطف درمهندسی ارزش
برنامه کاری مهندسی ارزش
روش های مورد استفاده درمهندسی ارزش
تعاریف و توصیف های مرتبط با مهندسی ارزش
توصیه های مهندسی ارزش
اصول بنیادی مهندسی ارزش
فرآیند مهندسی ارزش
موانع فکری به کارگیری مهندسی ارزش در ایران
کاربرد مهندسی ارزش در رشتههای مختلف در ایالات متحده
کاربرد مهندسی ارزش در ایران
درصد کاربرد مهندسی ارزش در صنایع مختلف جهان
قسمتی از متن پاورپوینت:
مهندسی ارزش (Value Engineering)،تلاشی است سازمان یافته که با هدف بررسی و تحلیل تمام فعالیتهای یک طرح، )از زمان شکلگیری تفکر اولیه تا مرحله طراحی و اجرا و سپس راه اندازی و بهره برداری( انجام می شود و به عنوان یکی از کارآمدترین و مهم ترین روشهای اقتصادی در عرصه فعالیتهای مهندسی، شناخته شده است.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" مهندسی ارزش" می باشد که در حجم 27 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 704 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 35 |
دانلود پاورپوینت با موضوع مدیریت زمان، در قالب ppt و در 35 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
دو جنبه از زمان
تفاوت های فرهنگی و نگرش به زمان
تغییر نگرش نسبت به زمان
فرآیند بهبود مدیریت زمان
خود ارزیابی
شناسایی الگوها
ارزیابی الگوهای رفتار کاری یا چرخه نیروی ذهنی و بدنی
ارزیابی مهارتهای کنونی در زمینه مدیریت زمان
تکمیل پرسشنامه خود ارزیابی / ایجاد جدول زمانبندی
فرآیند چند مرحله ای تغییر
ده مورد از رایج ترین عوامل اتلاف زمان
تسلط بر مکاتبات اداری
مبارزه برای کاهش مکاتبات کاری
رسیدگی موثر به مکاتبات کاری
پیامدهای یک میز کار آشفته
نکاتی برای مدیریت مکاتبات اداری
بایگانی موثر
برنامه ریزی
اهداف
مشخصات یک هدف خوب
اهداف شخصی
تدوین طرحهای عملی
برنامه های روزانه
نقش برنامه های روزانه
هشت اصل برای تنظیم برنامه های روزانه کارا
مدیریت جلسات
تفاوتهای فرهنگی در مورد جلسات
فوائد تشکیل جلسه
عوامل مخرب در جلسات
مهار کردن تماس های تلفنی
مشکل گزارش نویسی
کمال طلبی
قانون KISS (رعایت فشردگی و سادگی)
قاطعیت
انطباق با شرایط و محیط
محول ساختن وظایف
اتخاذ نگرش مثبت به زندگی
قسمتی از متن پاورپوینت:
تفاوت های فرهنگی و نگرش به زمان:
مردم دنیا ادراکات متفاوتی از زمان دارند.بعنوان مثال تفاوت در میانگین ساعات کاری ، وقت شناسی و اوقات فراغت
نوع نگرش افراد در کشورها و فرهنگهای مختلف نسبت به زمان متفاوت است.در بعضی از فرهنگها زمان بسیار محدود و بنابراین برنامه ریزی و مدیریت زمان اجتناب ناپذیر است.اما در مورد کشورهای کمتر توسعه یافته همانند ایران، زمان قربانی اصلی بی برنامگی ها ی ماست.چه بسا افرادی برای خود برنامه ریزی بسیار مدون و منعطفی نیز داشته باشند ،اما بی برنامگی هایی که در جامعه وجود دارد، آنها را از زمان و برنامه زمانی عقب می اندازد.
اگر میخواهید از وقت خود به شیوه ای اثربخش بهره ببرید باید نگرشها و عادات خود را بشناسید.شیوه استفاده از زمان به عادتهای ما برمیگردد بنابراین کمی وقت صرف کنید تا بیاموزید چگونه میتوان این عادات را بهبود بخشید.
یک تکنیک برای تجزیه و تحلیل و شناخت عادات عبارتست از تقسیم زمان به بخش های 30 دقیقه ای و ثبت دقیق فعالیتهای انجام شده در این دوره و سپس دسته بندی کارهای مشابه و تعیین وقت صرف شده برای هر گروه و مرور و تجزیه و تحلیل آن.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" مدیریت زمان" می باشد که در حجم 35 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 938 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 71 |
دانلود پاورپوینت با موضوع مدیریت راهبردی (استراتژیک)، در قالب ppt و در 71 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
مقدمه
استراتژی
مدیریت استراتژیک چیست ؟
مزایای مدیریت استراتژیک
تعریف مدیریت استراتژیک
سطوح مدیریت استراتژیک
الگوی جامع مدیریت استراتژیک
فرآیندمدیریت استراتژیک
تدوین استراتژی
چشم انداز
ویژگی چشم انداز
نحوه تهیه چشم انداز
مأموریت یا رسالت
تفاوت رسالت و دورنما
ارزش هاVALUES
کاربرد ارزشهای سازمانی
فرصتها و تهدیدها
شناخت محیطهای سازمانی
ارزیابی عوامل محیطی
ذینفعها(Stakeholders)
شناسائی مشتریان و نیازهای آنها
تهیه ماتریس ارزیابی عوامل خارجی
ارزیابی عوامل درونی
عملکرد سازمان در گذشته
عملکرد فعلی سازمان
شناسائی نقاط ضعف و قوت
تهیه ماتریس ارزیابی عوامل داخلی
ماتریس ارزیابی عوامل داخلی
تهیه ماتریس توز TOWS
ماتریس توز TOWS
انتخاب و تدوین استراتژی(Strategy Formulation)
مشخصات تصمیمهای استراتژیک
رویکردها در انتخاب
اجرای استراتژی
تدوین برنامة عملیاتی
برنامهریزی عملیاتییا اجرایی
تجزیه و تحلیل وضعیّت موجود منطقه
تعیین اهداف برنامه
اهداف برنامه
خصوصیات یک هدف مناسب
خصوصیات اهداف اختصاصی
6 نکته مهم در هدف گذاری
تعیین فعالیتها
جدول زمانبندی Time Table
ارزیابی استراتژی
ارزشیابی و کنترل
پایش و ارزشیابی برنامه
محدودیـت های اجرای استراتژی ها
کارت امتیازی متوازن
اهمیت اجرای برنامه ریزی استراتژیک در شرکت ها
فرآیند مدیریت فرآیند
قسمتی از متن پاورپوینت:
از لحاظ مفهومی مدیریت استراتژیک با تحول در تئوریهای مدیریت همگامی دارد . مکاتب کلاسیک ، رفتاری و کمی مدیریت بر جنبه هایی از سازمان و عملکرد آن تأکید می کردند که توسط مدیریت قابل کنترل بود . مسایلی از قبیل برنامه ریزی تولید ، رفتار زیردستان ، بهبود محیط کار ، نقش گروههای غیررسمی در بازدهی کار ، مدلهای کمی تصمیم گیری و غیره . لیکن هرگز فضای سیاسی جامعه ، احساس افراد و نهادهای خارج از سازمان ، مسأله اصلی آنها نبود . چرا که محیط از ثباتی نسبی برخوردار بود و چنین نیازی هم احساس نمی شد . بتدریج با رشد مستمر اقتصادی و اوضاع قابل اطمینان محیطی ، از میان رفت و تغییرات و حوادث شتابنده ای در جهان اتفاق افتاد. لذا تغییرات و دگرگونی های سریع و پیچیده جامعه و تأثیر آن بر رشد و توسعه شرکتها موجب شد که مدیران توجه خود را به محیط سازمان معطوف گردانند و مفاهیمی مانند سیستم ، اقتصاد ، برنامه ریزی بلند مدت ، استراتژی و فرایند مدیریت استراتژیک مورد توجه صاحب نظران مدیریت قرارگیرد .این مفاهیم و نظریات پاسخ علم مدیریت به دگرگونی و تغییرات وسیع اقتصادی واجتماعی بود .
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" مدیریت راهبردی (استراتژیک)" می باشد که در حجم 71 اسلاید، همراه با توضیحات کاملتهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 576 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 16 |
دانلود پاورپوینت با موضوع اهمیت، زیرساخت ها و چالش های مدیریت دانش در دانشگاه، در قالب ppt و در 16 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
جایگاه قطب های علمی در جهان
ویژگی های قطب های علمی
عناصر مفهومی قطب های علمی کشور
تعریف قطب علمی در دوره اول
تعریف قطب علمی در دوره دوم
ترکیب شورای قطبهای علمی در آیین نامه جدید
اختیارات شورای قطبهای علمی
فرایند صدور مجوز قطب علمی
شرایط ایجاد قطب علمی در دوره دوم
کامیابیها و دستاوردهای ممکن توسط قطب های علمی
منابع مالی قطبهای علمی
مختصری در مورد “قطب علمی مدیریت دانش”
اهم اهداف قطب علمی مدیریت دانش
قسمتی از متن پاورپوینت:
اهم اهداف قطب علمی مدیریت دانش:
1. کسب نقش مرجعیت در حوزۀ علم اطلاعات و دانش شناسی؛
2. جلوگیری از پراکنده کاری در پژوهش های علمی در این حوزه؛
3. سعی در همراه و همکار کردن پژوهشگران علم اطلاعات و دانش شناسی در سازمان ها، منطقه، کشور و سطح بین المللی؛
4. سوق دادن پژوهشگران در انجام پروژه های کاربردی و بین رشته ای؛ و
5. در نهایت تلاش در راهبری پژوهش ها بسوی فناوری.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" اهمیت، زیرساخت ها و چالش های مدیریت دانش در دانشگاه" می باشد که در حجم 16 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 1250 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 133 |
دانلود پاورپوینت با موضوع مدیریت تحول استراتژیک و مدیریت راهبردی، در قالب ppt و در 133 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
مشخصات سازمان کمال جو
ویژگی های هشتگانه سازمانهای کمال یافته
بخش اول: تغییر در سازمان برای تکامل
حقایق تغییر
فرآیند تغییر
مراحل تغییر
نیروهایی که باعث تغییر می شود
مقاومت در برابر تغییر
مقاومتهایی که منشا سازمانی دارند
مقاومتهایی که منشا فردی دارند
راهکارهای مواجه با مقاومت در برابر تغییر
گامهای ضروری برای اجرای تغییر
روند بهبود کیفیت
نظام های کیفیت
معرفی نظامهای بهبود
مزایای بکارگیری استاندارد ISO 9000
بکارگیری استاندارد ISO 9000
مهندسی ارزش(Value Engineering)
5S نظام آراستگی
اهداف اجرایی 5S
چرخه مدیریت بهره وری(Productivity Cycle)
کایزن(KIZEN)
ساختار مدل EFQM
شش سیگما و ارتباط آن با بهبود فرایند(6δ)
مراحلدر شش سیگما
فرایند عارضه یابی
مهندسی مجدد و مشخصه های تغییرات
مدیریت استراتژیک
طبقه بندی نظامهای بهبود
نظامهای بهسازی عمدتاً چه نوع تغییری را لحاظ می کنند؟
نظام مدیریت تحول استراتژیک
وظایف نظام مدیریت تحول و متولیان آن
بخش دوم: رویکرد مدیریت تحول استراتژیک
تعریف مدیریت
وظایف مدیریت
ارتباط وظایف مدیریت
تعریف برنامه ریزی
انواع برنامهریزی
انواع برنامه براساس سطوح سازمانی
ارتباط برنامه جامع و عملیاتی
انواع برنامه جامع
برنامه ریزی استراتژیک
مزیتهای برنامه ریزی استراتژیک
بخش سوم: مدیریت استراتژیک
مقدمه
استراتژی
مدیریت استراتژیک چیست ؟
مزایای مدیریت استراتژیک
تعریف مدیریت استراتژیک
سطوحمدیریت استراتژیک
الگوی جامع مدیریت استراتژیک
فرآیندمدیریت استراتژیک
تدوین استراتژی
چشم انداز
ویژگی چشم انداز
نحوه تهیه چشم انداز
مأموریت یا رسالت
تفاوت رسالت و دورنما
ارزش هاVALUES
کاربرد ارزشهای سازمانی
فرصتها و تهدیدها
شناخت محیطهای سازمانی
ارزیابی عوامل محیطی
ذینفعها(Stakeholders)
شناسائی مشتریان و نیازهای آنها
تهیه ماتریس ارزیابی عوامل خارجی
ارزیابی عوامل درونی
عملکرد سازمان در گذشته
عملکرد فعلی سازمان
شناسائی نقاط ضعف و قوت
تهیه ماتریس ارزیابی عوامل داخلی
ماتریس ارزیابی عوامل داخلی
تهیه ماتریس توز TOWS
ماتریس توز TOWS
انتخاب و تدوین استراتژی(Strategy Formulation)
مشخصات تصمیمهای استراتژیک
رویکردها در انتخاب
اجرای استراتژی
تدوین برنامة عملیاتی
برنامهریزی عملیاتی یا اجرایی
تجزیه و تحلیل وضعیّت موجود منطقه
تعیین اهداف برنامه
اهداف برنامه
خصوصیات یک هدف مناسب
خصوصیات اهداف اختصاصی
6 نکته مهم در هدف گذاری
تعیین فعالیتها
جدول زمانبندی Time Table
ارزیابی استراتژی
ارزشیابی و کنترل
پایش و ارزشیابی برنامه
محدودیـت های اجرای استراتژی ها
کارت امتیازی متوازن
اهمیت اجرای برنامه ریزی استراتژیک در شرکت ها
فرآیند مدیریت فرآیند
قسمتی از متن پاورپوینت:
ارتباط برنامه جامع و عملیاتی:
برنامه ریزی جامع تابع ارزشها، ایدئولوژی، سیاستها و استراتژی های حاکم بر سازمان است و بر عهده سیاست مداران و مدیران ارشد سازمان است و برنامه ریزی عملیاتی در سطح مدیریت اجرایی سازمان مطرح می گردد
برنامه ریزی جامع در پی حل مسایل اساسی، رشد و توسعه سازمان است. و برنامه ریزی عملیاتی با هدف یا هدفهای مشخص، محدود، عینی و دست یافتنی، تنها متوجه بهترین کارآیی در خدمت یا تولید است.
برنامه ریزی جامع متوجه منافعی است که احتمالا در آینده نصیب سازمان خواهد شد. و برنامه ریزی عملیاتی متوجه منافع فعلی و در معرض دید و یقین است.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" مدیریت تحول استراتژیک و مدیریت راهبردی" می باشد که در حجم 133 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 1115 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 44 |
دانلود پاورپوینت با موضوع مدیریت تحول استراتژیک، در قالب ppt و در 44 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
فشارهایی برای انطباق پذیری
تغییر تدریجی و ناخواسته
اثربخشی سازمانی و نقش مدیریت تحول
مدلهای سیستمی،همخوانی و مفهوم تناسب
نظریه سیستم های باز
نظریه هایی اقتضایی
همترازی ، عامل تعیین کننده اثر بخشی سازمانی
مدل منسجم پویای های سازمانی کاتر
یادگیری سازمانی و اثر بخشی سازمانی
ماهیت تحول به عنوان یک فرآیند
مراحل موجود در فرایند مدیریت تغییر
مراحل موجود در فرایند تحول
راهبرد یا استراتژی
انواع استراتژی ها
شناسایی استراتژی برای یک کسب و کار
پنج گام فرآیند مدیریت استراتژیک
برنامه ریزی و سیر تحول و تکامل آن
15 روش برنامه ریزی
مقایسه ویژگی های پارادایم تجویزی ( پیش تدبیری ) و پارادایم توصیفی ( تجربی – انطباقی)
رابطه بین تفکر استراتژیک و برنامه ریزی استراتژیک
کارکرد استراتژی
زنجیره استراتژیک دارییها
شبکه سازی چشم اندازهای استراتژیک ، ماموریت ها ، اهداف و استراتژی ها در هرم سازمانی
عواملی که بر انتخاب استراتژی شرکت تاثیر دارند
قسمتی از متن پاورپوینت:
مدیریت تحول در ارتباط با ایجاد برخی اصلاحات و تحولات در سازمانها به منظور حفظ اثربخشی یا بهبود آن است. مدیران مسئولیت دارند تا اطمینان حاصل کنند که سازمان (یا قسمتی از سازمان که آنها مدیریت می کنند ) به طور کارآمد عمل می کند. بدین منظور می باید نسبت به کلیه مولفه ها و عواملی که سازنده یک عملکرد کارآمد است آگاهی و شناخت کافی داشته از ابزار مناسب جهت ارزیابی میزان اثربخشی سازمان (یا بخشی از سازمان که مدیریت آنرا بر عهده دارند) بر خوردار باشند. به علاوه در صورت رضایت بخش نبودن عملکرد می باید بدانند که ایجاد تغییر در کدام یک از مولفه های سازمان موجبات بهبود عملکرد را فراهم می آورد و اینکه به منظور اطمینان از این تغییرات چه اقداماتی را باید به انجام رساند.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" مدیریت تحول استراتژیک" می باشد که در حجم 44 اسلاید، همراه با تصاویر و توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | مدیریت |
| فرمت فایل | ppt |
| حجم فایل | 636 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 28 |
دانلود پاورپوینت با موضوع مدیریت پرسنلی، در قالب ppt و در 28 اسلاید، قابل ویرایش، شامل:
مدیریت پرسنلی یا اداره امور کارکنان
وظایف مدیریت پرسنلی یا مدیریت امور کارکنان
اهداف مدیریت منابع انسانی
عوامل موثر بر مدیریت پرسنلی
عوامل بیرونیموثر بر مدیریت پرسنلی
عوامل درونی موثر بر مدیریت پرسنلی
خط مشی های پرسنلی
ضرورت مکتوب نمودن خط مشی
خط مشی های استخدام
خط مشی های آموزش و پرورش کارکنان
خط مشی های مربوط به حقوق و دستمزد و مزایا
خط مشی های مربوط به روابط مطلوب در سازمان
خط مشی های مربوط به حفظ و نگهداری پرسنل
تشکیلات امور پرسنلی
وظایف و اختیار
عوامل موثر در تعیین محل و موقعیت اداره امورکارکنان
طرز تفکر و حمایت مدیریت
سازمان امور استخدامی در یک شرکت کوچک
تمرکز در اداره امور استخدامی
عوامل پیشرفت مدیریت منابع انسانی
راههای افزایش کارایی و سود شرکت توسط مدیران شرکت
منابع مورد استفاده
قسمتی از متن پاورپوینت:
مدیریت پرسنلی یا اداره امور کارکنان: یعنی گسترش و حفظ منابع انسانی و ایجاد منبعی ازنیروی کارمورد نیاز موجود و در دسترس، که سازمان بتواندهنگام نیازبهمستخدمان بیشتر، از آنها استفاده کند
وظایف مدیریت پرسنلی یا مدیریت امور کارکنان:
1 - وظیفه هماهنگی
2 - وظیفه خدماتی
3 - وظیفه مشورتی
4 - وظیفه صفی.
توضیحات:
این فایل شامل پاورپوینتی با موضوع" مدیریت پرسنلی" می باشد که در حجم 28 اسلاید، همراه با توضیحات کامل تهیه شده است که می تواند به عنوان ارائه کلاسی مورد استفاده قرار گیرد.
پاورپوینت تهیه شده بسیار کامل و قابل ویرایش بوده و در تهیه آن، کلیه اصول و علائم نگارشی و چیدمان جمله بندی رعایت شده و به راحتی و به دلخواه می توان قالب آن را تغییر داد.
| دسته بندی | فایل های لایه باز و PSD |
| فرمت فایل | zip |
| حجم فایل | 2236 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 1 |
کارت پستال تبریک تولید
کیفیت رزولیشن 300
طراحی شده با فتوشاپ
استفاده از وکتورها
قابل ویرایش متن
فرمت فایل psd
اندازه 15 *15 سانتی متر
لایه باز
| دسته بندی | فایل های لایه باز و PSD |
| فرمت فایل | zip |
| حجم فایل | 6029 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 1 |
کارت پستال تبریک تولید
کیفیت رزولیشن 300
طراحی شده با فتوشاپ
استفاده از وکتورها
قابل ویرایش متن
فرمت فایل psd
اندازه 9.9 *14.5 سانتی متر
لایه باز